DSC06662 (2)

X

X

«0]

'^^ech

skgj

czne, jata _m ^JdKle możn,

«i

^tacjI 1 tesly sk ^aroweJ typ zmi_eit

powanie obielą v. Taką zmienny i jedną z dwóch wą tości może dana z®, że jakieś dwaobi^ lich zmienna 11011® leć. W szczególność minalna X przyślą

ikościowych. obiektów wg ul em nie tylko stwcf także wskazać, Iiśę wyższym stopili 1: silniejsze (catej my do czynie® «*-iciwsymetiycziiłj 1 symetryczną i lamy:

C <D<E, iC*D*l

bytności postaw) ‘jj jiówiąc inaczej- K nać osoba o & 1 jtoocenie itd. to całkowe* A \fSi£ go typ* ^ / '•» wolno ^

■ nic o dystansie dzielącym dwie osoby, dla których zmienna X przyjmuje różne I wartości. Jeżeli traktujemy zmienną „wzrost” jako porządkową, to skoro mamy l Jana o wzroście 180 cm i Piotra o wzroście 150 cm, jedyne co możemy stwierdzić to to, iż Jan jest wyższy od Piotra. Inaczej, że Janowi zmienna „wzrost” przysługuje w większym stopniu niż Piotrowi. Większość zmiennych psychologicznych to, co i najwyżej, zmienne porządkowe.

Zmienne interwałowe pozwalają już na stwierdzanie o ile natężenie zmiennej X dla obiektu A jest większe (mniejsze) od natężenia zmiennej dla obiektu B. Możemy zatem powiedzieć, iż temperatura ciała A równa 40°C jest większa o 10°C | od temperatury ciała B równej 30°C. Zmienne operacjonalizowane za pomocą standaryzowanych skal testowych (np. II) można traktować jako zmienne interwałowe j (na ten temat patrz rozdz. 18.).

Zmienne stosunkowe (ilorazowe) pozwalają dodatkowo na stwierdzenie, że ■natężenie zmiennej X dla obiektu A jest k razy większe niż natężenie tej zmiennej [dla obiektu B. Jeżeli porównujemy ze sobą dwie osoby pod względem wieku, to ■możemy powiedzieć nie tylko, że jedna osoba jest starsza od drugiej, że jest starsza | o tyle to a tyle lat, ale jeszcze możemy powiedzieć, że jest starsza np. 2 razy. Jest Itak, gdyż zmienna „wiek” jest zmienną ilorazową. Zmienną ilorazową jest też np. Iczas reakcji

Bardzo ważne jest zdawanie sobie sprawy z tego, z jakiego typu zmiennymi [mamy do czynienia w badaniu empirycznym. Po wyłonieniu wszystkich zmiennych I i ich zdefiniowaniu badacz musi określić ich typ. Musi zdecydować, jako jakiego [typu będzie je traktował. To, że dana zmienna jest de facto zmienną ilorazową, jak ' np. „wiek”, nie oznacza, iż jako taka będzie występowała w badaniu. Z różnych [ powodów badacz może ją potraktować jako zmienną nominalną, dychotomiczną, [wyróżniając dwie klasy osób: „wiek równy i poniżej 25 lat życia” i „wiek powyżej ^! 25 lat życia”.

Zmienne interwałowe i zmienne ilorazowe to zmienne ilościowe.

Wrócimy jeszcze do tego zagadnienia przy omawianiu problemu operacjona-lizacji zmiennych. W rozdz. 10. i 11. przy przedstawianiu różnych współczynników korelacji i testów istotności respektuję przedstawiony tu podział skal pomiarowych | (por. rys. 10.3 oraz 11.1, 11.2).

Więcej informacji na temat klasyfikacji skal pomiarowych wg Stevensa znaj-i dzie Czytelnik u Choynowskiego (1971a) i Blalocka (1975 — pod kątem zastosowań I technik statystycznych) — że ograniczę się tylko do prac dostępnych w j. polskim.

S. Zmienne — zależne i niezależne.

Klasyfikacja zmiennych

[ Zmienna, która jest przedmiotem naszego badania, której związki z innymi zmien-I nymi chcemy określić (wyjaśnić) nosi nazwę zmiennej zależnej (ang. dependent

189