DSCF0367

\

1

drinż. Ryszard Kapuściński _ Dyrekcja Generalna Lasów Państwowych w Warszawie

Regulacje prawne i organizacja użytkowania leśnych surowców niedrzewnych

Legislation and organisation ofnon-timber forest products utilisation

Abstract The aim of the article is to draw attention to the matters of major importance concerning utilisation ofnon-timber forest products in the State Forests National Forest Holding and its consequences, inter alia, for sustainability of forests ecosystems and its functions. The problems are mostly of legał, organisational and social-cultural naturę. The lack of firm activities to remove existing problems results from, inter alia, insufficient awareness of actual threats to non-timber forest resources. The attempt to set in order this section of forest management is a draft of the program of non-timber forest products utilisation proposed by the author.

Wstęp

Surowiec drzewny traktowany jest jako główny przedmiot użytkowania lasu. Jemu poświęca się najwięcej uwagi, gdyż stanowi główne źródło przychodów Lasów Państwowych. Jednocześnie często zapomina się o pozostałych surowcach i produktach pochodzących z lasu, traktując je za rzecz marginalną, co znajduje potwierdzenie w przyjętym w Polsce i niektórych krajach Europy określeniu uboczne użytkowanie lasu. Znaczenie tej dziedziny gospodarki leśnej jest niedoceniane, a jednym z bardziej istotnych problemów związanych z użytkowaniem leśnych surowców niedrzewnych - zarówno w Polsce, jak i w większości krajów Europy i świata - są kwestie rozwiązań i regulacji prawnych, a także możliwości ich egzekwowania.

Przedmiotem ubocznego użytkowania lasu, zawężonego wyłącznie do aspektu „surowcowego", są leśne zasoby niedrzewne. Zaliczamy do nich m.in. następujące surowce i produkty:

1)    roślinne: żywice, owoce, zioła, kora, igliwie, liście, choinki, stroisz;

2)    grzybowe: owocniki grzybów, plechy porostów;

3)    zwierzęce: produkty łowiectwa i pszczelarstwa, ślimaki;

4)    mineralne: kopaliny (piaski, żwiry, kamienie).

Wymienione w punkcie 1 i 2 surowce i produkty (z wyjątkiem żywic, kory, choinek i stroiszu) nazywane są potocznie „płodami runa leśnego", którym głównie poświęcony jest ten artykuł.

Regulacje ubocznego użytkowania lasu

Do podstawowych aktów prawnych, regulujących użytkowanie zasobów niedrzewnych, należą: ustawa o lasach i ustawa o ochronie przyrody. Podstawowym mankamentem obu ustaw (a także i aktów wykonawczych) jest to, iż wiele zawartych w nich zapisów nie jest respektowanych w praktyce. Dzieje się tak nie tylko z powodu braku egzekucji prawa, ale również z nieprecyzyjności jego zapisów, czy braku spójności, a także z możliwości dowolnej ich interpretacji.

W świetle obowiązujących przepisów (art. 13.1. ustawy o lasach) właściciele lasów zobowiązani są do trwałego utrzymywania lasów i zapewnienia ciągłości ich użytkowania, w szczególności do: (5) racjonalnego użytkowania lasu w sposób trwale zapewniający optymalną realizację wszystkich jego funkcji przez: (b) pozyskiwanie surowców i produktów ubocznego użytkowania lasu w sposób zapewniający możliwość ich biologicznego odtwarzania, a także ochronę runa leśnego. Lasy stanowiące własność Skarbu Państwa (art. 27.1. ustawy o lasach) są udostępniane, z uwzględnieniem określonych zakazów, do zbioru płodów runa leśnego: 1) na potrzeby własne i 2) dla celów przemysłowych. Zbiór płodów runa leśnego dla celów przemysłowych wymaga zawarcia umowy z nadleśnictwem. W tym miejscu rodzi się pytanie, a gdzie zaliczyć zbiór płodów runa leśnego na handel (sprzedaż przy drogach, na ulicy lub na targu)?