DSCF0373

drhab. Stanisław Głowacki - prof. Wszechnicy Mazurskiej

Wydział Nauk Przyrodniczych _Wszechnica Mazurska w Olecku

Użytkowanie i ochrona zasobów runa leśnego

Utilisation and protection offorest floor resources_

Abstract The most important raw materials of forest floor resources are forest fruits, edible mushrooms and medical herbs. Tbose resources are of the significant importance, particularly for rural communities. Collection of forest fruits and mushrooms should be investigated as a commercial and recreational activity. The sustainable utilisation as well as protection of forest ground cover should be organized or supervised by the State Forest Holding.

Wstęp

Las od wieków dostarczał ludności nie tylko drewna, ale również surowców spożywczych i leczniczych znajdujących się w runie leśnym. Miały one zawsze istotne znaczenie gospodarcze i społeczne dla mieszkańców terenów leśnych.

Jadalne owoce leśne i grzyby należą do najbardziej naturalnych i obecnie najmniej skażonych surowców spożywczych. Owoce leśne są nie tylko kolorowe, pachnące, ale przede wszystkim smaczne i zdrowe. Natomiast zioła leśne nadal stanowią ważny surowiec dla współczesnej medycyny.

W Polsce już w okresie przedwojennym zbierano znaczne ilości owoców leśnych i grzybów nie tylko na rynek krajowy, ale i na eksport. Owoce leśne stanowią szczególnie dużą masę towarową, dochodzącą nawet do 35 tys. ton rocznie.

W okresie powojennym, przemysłowym pozyskiwaniem płodów runa leśnego zajmowały się Przedsiębiorstwa Produkcji Leśnej „Las”, integralnie związane z resortem leśnictwa, któremu dostarczały wymierne korzyści finansowe. Przedsiębiorstwa „Las" pozyskiwanie płodów runa leśnego prowadziły w sposób zorganizowany i na ogół zgodny z zasadami nowoczesnej ochrony przyrody, realizując tzw. polską koncepcję leśnej produkcji ubocznej. Pod koniec lat 80. XX wieku rozpoczął się proces ich likwidacji przy biernej postawie Lasów Państwowych. Skup przejęli prywatni przedsiębiorcy nie związani z Lasami Państwowymi, a sam zbiór owoców leśnych, grzybów i ziół zaczął przebiegać w sposób niekontrolowany i dewastacyjny. Praktycznie ten stan trwa do chwili obecnej.

Zbiór owoców leśnych, grzybów i ziół ma istotne znaczenie gospodarcze dla miejscowej ludności, gdyż według badań ankietowych przeprowadzonych przez Katedrę Użytkowania Lasu i Drewna AR w Krakowie, dochód gospodarstw domowych ze zbiorów płodów runa leśnego wynosił około 27% ich całego budżetu w sezonie letnim i około 18% w skali rocznej (Barszcz 2006). Z badań krajowych dotyczących rekreacji leśnej jednoznacznie wynika, że ludzie najchętniej przebywają w lesie wysokim, widnym, o mieszanym składzie gatunkowym z przewagą drzew starych oraz zasobnym w grzyby i jagody (Głowacki 2006). Badania ankietowe przeprowadzone w 2004 r. wykazały, że 46% osób łączyło zbiór płodów runa leśnego z rekreacją (Barszcz 2007).

Obecnie, przy powszechnej dostępności terenów leśnych dla ludności i przy istniejących przepisach prawnych dotyczących ochrony przyrody, zbiór płodów runa leśnego odbywa się na ogół w sposób niekontrolowany przez administrację leśną, gdyż praktycznie nie są zawierane żadne umowy z nadleśnictwem na zbiór przemysłowy. Zbieracze nie mają żadnego przeszkolenia z zakresu ochrony środowiska leśnego i dlatego często niszczą jagodziska i grzybnię oraz rośliny podlegające całkowitej lub częściowej ochronie gatunkowej.

Użytkowanie jadalnych owoców leśnych

Jadalne owoce leśne pochodzące z naszych lasów, należą do najbardziej naturalnych i najmniej skażonych owoców. Zawierają wiele cennych witamin i związków mineralnych. Cukry znajdujące się w owo-