DSCF3164

40

wi#?rt bezpośrednich, u nic w ukłuduch fabuł w mych owokowunych pp. średnio.^Ml

Słyl

Zarówno świat przedstawiony <S’zAicóie, juk i wpinane won p robi o. my czerpią swą ideową nośność i siłę wyrazu z językowego u kozio),, towania dzieła. Pod tym względom ałunowi ono z oh trój różnorodnych stylów wypowiedzi, uobecnianych w tekście za pomocą określonych zabiegów językowych. Mamy więc tutaj takie stylizacje*¹ juk - Z jet). nęj strony - biblijna, dantejska, romantyczna i antyczna, z drugiej zaś - jakucka, żydowsko, gwaruwu, środowiskowo i naukowa. Ko/,, dej z nich autor powierza określone funkcje i wiejące. Stylizacje dr u* giej grupy - realizowane głównie w wypowiedziach postaci w wio. kszym stopniu ułożą cwokucji obrazu świata, nutom junt te z piór* wszej - pozostająca niemal wyłączną domeną narratora ■ raczej pę. zwalają ów świat interpretować, bowiem w ich obrębie ujawniają hiV* podstawowe kategorie światopoglądu Szkiców. Zróżnicowana jent tez rozległość procesu stylizacji: od luźnego zbioru pojedynczych elementów (w stylizacji antycznej i naukowej) aż do całego system u je. zykowego (w stylizacji gwarowej w Macieju Mazurze). Podobnie różna jest częstotliwość poszczególnych stylizacji na przestrzeni całego cyklu Z tego punktu widzenia trzy z nich wydają się mg ważniejsze' biblijna, dantejska i romantyczna.

I)o Biblii autor odwołuje się często, wpisując w losy bohaterów motywy bądź sytuacje egzystencjalne takich postaci jak Hiob (SruJ i Kowalski)_t Łazarz (śmierć Kowalskiego), Matka Boska Bolesna (pożegn&mę przewoźnika z matką), jawnogrzesznica (w Hanusi) czy motyw Ostatniej Wieczerzy (Dwie modlitwy). Stylizacja biblijna obejmuje także warstwę językową, styl i słownictwo. Widać to mgle* piej w 1'rzewoźntku, gdzie stylizacja ogarnia znaczne partie tekstu,

^V/ jNiÓZĄ, 1a Htkice iMipf/wtn/iujn cośkolwiek tyra wymogom, która (J. Gsrvinuś ~ pftyp h Hi stawi dramatowi” A Szymański, (Jwogl nad dramatem, twórczośi “i i krytyką w ogżAr 1't/dług (hrwlnusa, rk\ts biblioteki Jagiellońskiej, sygn. skc. 140/60 (uwagi (iarvmuaa dotyczyły Hzakapirs),

//A. H Hkwa/czyńaka, Ntyltuuja iJsJ mtsjscs w nauce o liUrrutuf rr, oraz M M w i baki. O słyhuujt. w. Stylistyka polska. Wybór tekstów, wybór, epracowstils, wstfP fi§aśSŚtisSmbm. A Kulawik, M Tatara, Warszawa 107$, i, 227-269

współtworząc nastrój rtdigijfHigo patosu, bez którego dramat wierno Aci tytułowego boba toni nil byłby trik wyrazisty.

W ścisłym związku z biblijni} pozostają stylizacja dantejska, słu t&cBi ukonstytuowaniu mm; symboliki syberyjskiego „piekła”, w kto rym *** jak w sconio z Przewoźniku - zesłańcom pozostają jedynie „znikoma nadzieje" na przatrwania i ocalania. Stylizacja inłernalnii pojawia sit; także w opisach przyrody - groźnej, niaokiałznanaj i iu szczącoj. Także Danta - pownia wespół z Anhellim Słowackiego — podsunął Szymańskiemu konstytutywny dla całego cyklu motyw wędrówki narratora po Hybarii. Tan ostatni przykład wskazują zjawisko w Szkicach częsta przanikania się wzorców stylistycznych.

Obecnyjest także trzaci wzorzec — romantyczny. Stylizacja ta ma bardzo szaroki zasięg i różnorodna funkcja. Na poziomia idni dialog Szkiców z romantycznym światopoglądem został już zasygnalizowany w interpretacji działa. Językowym wykładnikiem owych filiacji są liczna cytaty, aluzja i nawiązania do konkretnych utworów bądź pojęć spopularyzowanych w iitaraturza romantycznej, takich jak Mickiewiczowskie „czucie”, przeciwstawianie sercu i rozumu, motyw „łez czystych”, ból istnieniu w samotności, szaleństwie i milczeniu, matu fizyczny bunt i bluźnierstwo czy obrazy „duszy stęsknionej”. Stylizu-cju romantyczna pojawin się także w opisuch przyrody ujmowanej panoramicznie, syntetyzujące, monumentalnie i frenetycznie juko siedlisko żywiołów nieokiełznanych a groźnych, urągających człowiekowi i całemu stworzeniu. O twórczym wykorzystaniu elementów tradycji romuntycznej świadczyć może użycie porównań home-ryckich juko narzędziu unulizy psychologicznej (w Przewoźniku).

Nowością stylu Szkiców było wprowadzanie realiów kulturowych, u więc i językowych, związanych z Jakucją. Nasycenie cyklu słownictwem jukuckim jest jednak niewielkie i nierówne. Najsilniej stylizowany jest Stolarz Kowalski, gdzie znąjdujemy opowiadanie oho-niora o Bi lok u Stylizacja tu służy uwokucji egzotyki, oddaje zwaloryzowany emocjonalnie koloryt lokalny „nadleńskiej krainy”.

Podobną rolę w odniesieniu do innych, bliższych czytelnikowi regionów kulturowych pełni stylizacja żydowska (w Srulu z Luharto-wa)^M oraz środowiskowa (język rzemieślników w Macieju Mazurze,

X>ob M Hf/Jilnu, Poiazcayitui ŹytlóUf, Wnrszswit Krnkdw lOHfl, pttaaim