DSCF4973

n

\v

JęS

Pi

N

RM

j§

Sti

ił

Kt

K

p %

Hli

^Jieniu ■

°%

|e. psi-pło->do-

UCZNIOWIE polityczni

► JSltSEI SYSTEM PENITENCJARNY

polski system penitencjarny kształtował się przez całe dwudziestolecie, jego główną zasadą było uzyskanie poprawy skazanych poprzez naukę, pra-* segregację i zdyscyplinowanie, czyli przestrzeganie istniejących w are-_sZtach i więzieniach regulaminów. Miał on dotyczyć głównie więźniów kry-joinalnych. Zakładano bowiem, że w odrodzonym państwie problem więźniów politycznych albo nie będzie istniał, albo będzie marginesowy. Tymczasem od początku istnienia państwowości polskiej w aresztach, więzieniach, obozach odosobnienia izolowano spore grupy oskarżonych o przestępstwa ideowe- Więźniowie ci nie chcieli być traktowani na równi z kryminalistami.

S. Sempołowska pisała:

Dhigi szereg pokoleń walczył o prawa ludzkie [...]dla więźnia ideowego. Wielkimi, czasem krwawymi, a nawet śmiertelnymi ofiarami zdobyto te prawa - nieraz nie pisane, lecz obyczajowe. Zwyczajowo przyznawano więźniom politycznym szereg ulgi przywilejów dotyczących godności ludzkiej¹.

Jeżeli w carskiej Rosji, uznawanej za państwo despotyczne, więzień polityczny był traktowany inaczej niż kryminalny, a w Polsce demokratycznej nie, to musiało to prowadzić do pstrych konfliktów.

Na codzienne życie Osądzonych wpływały warunki materialne, obowiązujące regulaminy oraz stosunek administracji do więźniów. I na tych trzech płaszczyznach najczęściej dochodziło do konfliktów. W stosunkach między osadzonynń a administocją możemy wyróżnić trzy okresy. Pierwszy to lata 1918-1922, gdy więźniowie walczyli o poprawę sytuacji materialnej . Drugi to lata 1923-1928, w których polityczni żądali respektowania przez administrację tzw. regulaminu Makowskiego, zapewniającego im szereg ulg. Wreszcie okres trzeci, zamykający się w łatach 1928-1939, okres walki o przywrócenie cofniętych ulg, zagwarantowanych w 1922 r. Zarzewiem kon-

141

1

§ sempołowska, W wię s.289.