DSCF6787

„noce    i d n i e» ‘

u.\\^,vv') ł r**    •'' '&wi$ 11,’{

SZTUKA OPOWIADANIA

Entuzjazm, z jakim przyjmowano pierwsze tomy Nocy i dni, tłumaczy się również i tym, że powieść ta wskrzesza zapomnianej za-gubione tradycje sztuki narracyjnej. Wbrew panującym sugestiom i ^vmodóm~jalTT^ortaz, psychoanaliza, „czysta forma” w prozie, Dąbrowska w swej tetralogii świadomie i konsekwentnie stosuje tradycyjną formę epickiej narracji. Noce i dnie stanowią nawrót do starych mistrzów sztuki opowiadania, Kraszewskiego, Jeża, Prusa i Orzeszkowej, a więc do pisarzy, których wzrastająca dzisiaj"poczytność jest 'znamiennym objawem ewolucji gustów literackich.

Mówiąc, o sztuce opowiadania kładziemy, akcent na pierwszym, literalnym znaczeniu wyrazu, „opowiadanie". Prawdziwy epik, w równej . ^ mierze Homer, co współczesny powieściopisarz, jest narratorem snu-jącym swą rzecz wobec mniej .lub więcej licznego grona słuchaczów. Z~tej'żasadnićzej sytuacji życiowej wywodzą się główne właściwości ziTamionująće^-formę^-dzieła* epickiego. _

Narrator~już" przed rozpoczęciem opowiadania zna jego całkowity przebieg i zakończenie, a zatem historia, którą rozwija przed słuchaczami, musi należeć do bliższej lub dalszej przeszłości. Ta^kolicz-ność ma pierwszorzędne znaczenie dla postawy epickiej. Epik ujmuje * przedmiot swego'opowiadariia”jako”ffagmenrzyciirzamknięty i skończony, rysujący się przed nim w pewnej odległości i w perspektywie minionych lat. Pod tym względem Noce i dnie mogą uchodzić zą klasyczny. przykład i _u Wzór prozy narracyjnej.^riedmiót~6powiadama~ w Nocach i..dniach leży całkowicie w przeszłości, jeszcze żywej w pa-

¹ Tekst na podstawie druku w „Drodze” 1935, nr 5.

N.