ojców, którzy me wyróżniają uczuciowo młodszych dzieci w rodzinie.
Sytuacja rodzinna jedynego chłopca z grupy P ujętego w omawianej podgrupie nie budzi zastrzeżeń. Rodzice akceptują Waldka, uważają, że jest posłuszny i pracowity. Chłopiec ma prawidłową opiekę, a rodzice żyją zgodnie. Rodzice sami wychowywali się w bardzo trudnych warunkach materialnych i prawdopodobnie nie przywiązują wagi do klimatu serdeczności.
W grupie K brak serdeczności że strony matki zarejestrowano w 12 przypadkach, z tego tylko w 4 przypadkach nie stwierdzono krytycznej, surowej postawy matki wobec dziecka, a wychowawcze funkcjonowanie tych rodzin oceniono pozytywnie (P. K., B. K., Z. M., G. G.). W 8 przypadkach (2 dziewczynki i 6 chłopców) brak serdeczności ze strony matki wiązał się z zaburzeniami kontaktu uczuciowego z dzieckiem. Najdobitniej ten stan rzeczy uwidocznił się w eksponowaniu wad dziecka, stosowaniu surowych kar, ogólnym braku akceptacji. Matki te nie rozumiały społecznego uwarunkowania zachowania swoich dzieci. Rzecz znamienna, że te dzieci (z wyjątkiem jednego chłopca) nie miały uczuciowego oparcia w ojcu. Ojcowie ich byli albo stale nieobecni (A. Cz., C.B., M.W.), albo zupełnie zaniedbywali obowiązki wychowawcze wobec dziecka (S. R., B. M., J. B., M. B.).
Jak widać, w większości przypadków oschłość matki w kontakcie z dzieckiem wyrażała osłabienie związku uczuciowego: w grupie P symptom ten występował pojedynczo, a w grupie K był powiązany z ogólnie niekorzystną atmosferą wychowawczą.
Jak zauważono, brak zewnętrznej serdeczności w kontakcie z dzieckiem występował częściej w zachowaniu się ojców niż matek. Należy podkreślić, że pod tym względem występowały wyraźne różnice między ojcami chłopców z grupy P a ojcami chłopców z grupy K. W grupie P chłopców zewnętrzny brak serdeczności ze strony ojca zarejestrowano tylko w 3 przypadkach — iw tych 3 przypadkach stosunki między ojcem a synem układały się harmonijnie. W grupie K zewnętrzny brak serdeczności wystąpił u 13 ojców, z tego w 9 przypadkach stosunki między ojcem a synem układały się niepomyślnie.
Referowane wynika są więc potwierdzeniem omówionej w pop-
91