DSCN1976 (3)

PTAKI POLSKI OD A 00 Ż

Rodzina: pokrzewkowate (SyMidae) Swfer&zcnfc - LocusteHa noevfa (Boddaert, 1783) Strumieniówka - LocusteHa fluyiatlUs (Wolf, 1810) Brzęczka - LocusteHa luscinioides (Savi, 1824) Wodnkzka - Acrocephalus paludicola (VłeiUot. 1817) RokrtntcAa - Acmcephaius schoenobaenus (Linnaeus. 2758) Trzdnhkzek-Acrocephohasdrpoceus (Hermann.

Trzciniak - Acrocephalus arundinaceus (Linnaeus, 1758) fcozówka - Acrocephalus palustris (Bechstein, 1798) Zaganiać? - Hippolais icterina (V/ei!lot. 1817)

Piecuszek - Phytloscopus trochilus (Linnaeus. 1758) Pierwiosnek - Phytloscopus colłybłta (Werllot, 1817) świs?unka leśna - Phytloscopus sibilatńxs (Bechstein. 1793) Kapturka - SyMa atricapiUa (Linnaeus. 1758)

Gajówka - SyMa borin (Boddaert, 1783)

Ciemiówka - SyMa communis Latham, 1787 Piegza - SyMa curruca (Linnaeus, 17587 Jarzębatka - SyMa nisoria (Bechstein, 1785)

Mysikrólik - Regulus regutus (Linnaeus, 1758)

Zniczek - Regulus ignicapillus (Temminck, 1820)

Spośród ponad 20 gatunków pokrzewk owa tych u nas gniazduje zarówno najmniejszy (mysikrólik), jak i największy (jarzębatka). W Europie stwierdzono około 50 gatunków. W Polsce także regularnie obserwuje się różne, głównie śródziemnomorskie, gatunki z tej rodziny. Są to ptaki doskonale przystosowane do życia w gąszczu roślin: traw. turzyc, trzcin, krzewów lub drzew. Zwykle są doskonałymi lotnikami, odbywającymi długie wędrówki na zimowiska położone na południu Europy lub w Afryce. Przedstawiciele rodzaju LocusteHa należą do najbardziej tajemniczych i najmniej poznanych ptaków. Żyją w trudno dostępnych chaszczach, a ich gniazda są doskonale ukryte. Dlatego też o biologii lęgów i o życiu społecznym tych gatunków wiemy mniej niż np. o trzcinniczkach, <0-zówkach czy wodniczkach - ptakach podobnej wielkości i zamieszkujących zbliżone siedliska.

Rodzina: muchołówkowate (Muscicapidae) Muchołówfca szara - Musacopa striata (Pallas. 1764) Mucholówka żałobna - Rcedula hypoleuca (Pallas, 1764) Muchołówka biatoszyja - fitzdido ołbiołis (Temminck, 1815) Muchołówka mała - r,ceduło parta (Bechstein. 1794) w c*•-'ołówek to ptaki drobnych rozmiarów, ct*wv’a:4‘*    * K>cie lub poszukujące ich larw

wś'óo 1 drzem .zaieźnienie od owadów sprawia, 10    iec^tych p*aków może podlegać wa-

► _; /w v'' • ~    ': ■■ *y-p. poiawami owadów. Im

.'«.*>). '^z^naicone, tym stabil-n.«r«a kueb •*.>. .•*•.. w fł serowych lub świerkowym.' mono*u.: ra c • Al z Per ,-iowaoł* mniej gatunków owadów n.z * r v    / czy grądach, za to

w monokuft^rac*'hodz C7^^rc* do masowego roz

mnożenia się biA!o*v('    a później do raptow

nego spadku ich liczebność Masowy pojaw larw łub anagmes jafciogoś mnada mcże przypaść na taką fazę lęgów ptaków, kiedy me mają one jeszcze największego zapotrzebowania na pokarm do odchowu piskląt, np. podczas mkubacji jaj. a póżnrer. gdy pisklęta będą dorastały, owadów może być zbyt mało łub np. intensywne Opady deszczu i silny wiatr uniemożliwią dorosłym ptakom zerowanie. Mtc więc dziwnego, że im dalej na północ, tym mniej ptaków ściśle owadoźemych. W Polsce mamy tylko 4 gatunki muchołówek.

Rodzina: sikory (Paridae)

Sikora uboga - Poeclle palustris Linnaeus, 1758 Czarnogłówka - Poeclle montanus Conrad, 1827 Sosnówka - Perlparus afer Linnaeus. 1758 Czubatka - Lophophanes crlstatus Linnaeus, 1758 Bogatka - Parus major Linnaeus, 1758 Modraszka - Cyanistes caeruleus Linnaeus, 1758 Spośród 65 gatunków sikor zasiedlających Eurazję I Amerykę Północną u nas występuje tylko 6 (siódmy zalatuje). Są to ptaki, które osiągnęły niewątpliwy sukces ewolucyjny i rozprzestrzeniły się na całej północnej półkuli. nawet za kręgiem polarnym. Zjadają rozmaite owady, których poszukują, w zależności od okoliczności, wśród drzew, pod korą lub na ziemi. Zimą spożywają także wszelkie, najchętniej oleiste, nasiona, padlinę, a także pokarmy oferowane im przez ludzi. Stąd ogólna sympatia do sikor, które chętnie odwiedzają karmniki i cieszą oczy mieszkańców miast. Ostatnio wykryto, że sikory podczas żerowania posługują się także węchem, chociaż uważa się, że u ptaków ten zmysł jest bardzo słabo rozwinięty. Okazuje się jednak, że pod kapslem butelki z mlekiem sikory wykrywały tłustą śmietankę właśnie węchem. Na pewno pomaga im on także w wyszukiwaniu owadów ukrytych pod korą drzew czy w ściółce leśnej.

Rodzina: kowaliki (Sittidae)

Kowalik - Sitta europea Linnaeus, 1758 W Eurazji i Ameryce Północnej opisano 17 gatunków kowalików. Pod względem wielkości, zwyczajów i wyglądu wszystkie są do siebie bardzo podobne. Odżywiają się owadami i ich larwami oraz nasionami, których nadmiar w okresie zimy skrzętnie chowają w szczelinach koty. Nie wszystkie kowaliki potrafią poruszać się po pniu z głową w dół, chociaż wszystkie umieją w ten sposób zatrzymać się na chwilę, by rozłupać twarde nasionko czy rozgnieść większego owada. Kowaliki zadziwiają bogactwem głosów oraz sposobem przystosowywania dziupli do potrzeb wyprowadzenia lęgu.

Rodzina: pomurniki (Tilchodromatidae)

Pomurnik - Trichodromo muraria (Linnaeus, 1766) Pomurnika, jedyny gatunek w tej rodzinie, pierwotnie łączono z pełzaczami iub z kowalikami. Ostatnio zaliczono go jednak do osobnej rodziny, z całą pewnością blisko spokrewnionej zarówno z pełzaczami. jak i kowalikami, ale mającej wiele odrębnych, nieco niezwykłych cech jak na ptaka tej wielkości.

Rodzina: pełzacze (Certhiidae)

Pełzacz leśny - Certhia famitiaris Linnaeus. 1758 Pełzacz ogrodowy - Certhia brochydactyta C.L Brełwn, 1820 Na świecie opisano 6 gatunków pełzaczy. Wszystkie są do siebie bardzo podobne. Ich środowiskiem życia są pnie drzew. Na nich żerują, w ich szczelinach budują gniazda i kryją się podczas mrozów. Przystosowaniem do nadrzewnego trybu życia są nie tytko mocne łapy i ostre pazury, ale także dość długi i bardzo sztywny

ogon. przypominający ogon dzięciołów. Sterówki podczas pierzenia są wymieniane stopniowo, tak by ogon podczas wspinania się po pniu drzewa zawsze spełniał swoją funkcję - trzeciej nogi.

Rodzina: remizy (Remlzidae)

Remiz - Remiz penduUnus (Linnaeus, 1758)

Remizy, których opisano 11 gatunków, słyną z niezwykle kunsztownej konstrukcji gniazd. Rzeczywiście trudno o precyzyjniejszą i solidniejszą ptasią budowlę. Gniazda wikłączy i tkaczy mogłyby konkurować z remizowymi, ale te drugie są grubościenne, bardzo solidne i wykonane w większości z puchu roślinnego, niezwykle precyzyjnie wplatanego między włókna roślinne, stanowiące osnowę całej konstrukcji. W Europie ł Azji od Hiszpanii po Amur gniazduje jedyny gatunek - nasz remiz, ate w Afryce występuje 10 pokrewnych.

Rodzina: raniuszki (Aegithalidae)

Ra ni uszek - Aegithalos caudatus (Linnaeus, 1758)

Znamy 8 gatunków raniuszków i wszystkie zasiedlają półkulę północną. Dawniej zaliczano je do sikor i nadal część systematyków sugeruje bliskie z nimi spokrewnienie. Nasz raniuszek zamieszkuje nie tylko Europę, ale także Azję, po Kamczatkę, japonię i Chiny. W zachodniej części Stanów Zjednoczonych występuje raniuszek amerykański, który wyglądem przypomina bardziej kurto-drozda, jest niewielkich rozmiarów i ma krótki ogon. Wykazano, że u tego gatunku w wysiadywaniu jaj i wychowie piskląt bierze udział nie tylko para lęgowa, ale także inne, nielęgowe osobniki z sąsiedztwa. 2ycie rodzinne naszych raniuszków jest bardzo słabo poznane, a wiele tajemnic z całą pewnością czeka na odkrywców.

Rodzina: dzierzbowate (LaniidaeJ

Gąsiorek- Lonius collurio Linnaeus, 1758 Dzierzba czamoczelna - Lamus minor Gmelin, 1788 Srokosz - Lanius excubltor linnaeus, 1758 Dzierzba rudogłowa - Lanius senator Linnaeus, 1758 Dzierzbowate podzielono na pod rodziny czołoczubów, dzierzbików, gołogłowów i dzierzb. Do tej ostatniej zaszeregowano 27 gatunków ptaków średniej wielkości, o dość charakterystycznym wyglądzie i zbliżonym sposobie życia. U nas ciągłe jeszcze gniazdują 4 gatunki, ale dwa z nich są bardzo nieliczne i bliskie wymarcia na terenie Polski.

Z dużej liczby gatunków rurkonosych, typowych ptaków morskich, najbardziej znane są albatrosy, które jednak u nas w ogóle się nie pojawiają. Nazwa „rurkonose” pochodzi od rurkowato przedłużonych nozdrzy tych ptaków. Nadmiar soli spożywanej podczas żerowania na morzu wydalają one przez gruczoł solny w postaci płynnej zagęszczonej solanki, skapującej czasem z ich nosa. Poza tym uważa się, że rozbudowana struktura nozdrzy pomaga mrkonosym posługiwać się węchem, co może być bardzo ważne w orientacji przestrzennej i wykrywaniu pokarmu podczas ich morskich podróży.

Zalatujące sporadycznie na nasze wody nawałnika (Hy-drobatidae). np. burzowy - obserwowany kilka razy. czy nawałnik duży - widziany kilkanaście razy, gniazdują z dala od naszego kraju. Z gatunków gniazdujących naj-