DSCN2045 (2)

Rys. 4.12. I

niprys łomy wiór żchof ko we

okalizacja mery_stCmów

'ośli.

'nic

korkorodna (felogen), wytwarzająca korek, tkankę okrywającą starsze partie łodygi i korzeni.

Niektóre merystemy funkcjonują w roślinie jako grupy komórek embrionalnych w sposób ciągły od stadium zarodkowego. Zaliczamy je do merystemów p i e-iwotnych. Należą tu na przykład stożki wzrostu pędu i korzenia, które znajdowały się już w zarodku roślinnym na szczycie zawiązków pędu i korzenia.

Merystemy wtórne powstają z żywych komórek tkanek stałych przez odróż-nicowanie i powrót do stanu embrionalnego.. Należy tu na przykład miazga korkorodna. kambium między wiązko we w łodydze, merystemy wierzchołkowe korzeni bocznych oraz korzeni i pędów przybyszowych. Dokładniejszy opis ważniejszych merystemów znajdzie czytelnik w rozdziałach poświęconych budowie poszczególnych organów roślinnych.

Pewne cechy wspólne z tkankami merystematycznymi ma tkanka kalusowa, czyli przyranna, tworząca się w miejscu zranienia rośliny. Na powierzchni rany powstaje wówczas biaława narośl (tzw. kalus), która zasklepia uszkodzone miejsce. Jeżeli zranienie obejmuje kambium, wówczas kalus tworzy się szczególnie łatwo i szybko wskutek działania tego merystemu. Jeżeli uszkodzenie nie dochodzi do kambium, wówczas żywe komórki przylegające do rany ulegają odróżnicowaniu, stają się merys tern a tyczne i, dzieląc się, wytwarzają tkankę kalusową. Tkanka kalusowa odgrywa też dużą rolę przy zrastaniu się fragmentów dwu roślin podczas szczepienia, zabiegu powszechnie stosowanego w praktyce ogrodniczej. Na powierzchni cięcia zrazu i podkładki pojawiają się najpierw tkanki kalusowe, za pośrednictwem których następuje dopiero zrośnięcie się i scalenie obu organizmów.

Parenchyma

Tkanka parcnchymatyczna (czyli miękiszowa) jest najbardziej rozpowszechnionym typem tkanki roślinnej. Spotykaliśmy się z nią już u glonów i mszaków. Także _u roślin naczyniowych wypełnia ona znaczne przestrzenie ciała i odgrywa dużą rolę. Komórki miękiszowe są żywe, a ich protoplast jest zwykle silnie zwakuolizowany. VV cytoplazmie zawarte są wśród innych organelli plastydy, które na świetle wykształcają się jako chloroplasty. Ściana komórkowa zbudowana jest głównie z celulozy, pektyn i hcmiccluloz. Najczęściej jest ona cienka i złożona tylko ze ściany pierwotnej, choć może także wykształcać się ściana wtórna z jamkami prostymi. Pomiędzy komórkami znajdują się mniejsze lub większe przestwory międzykomórkowe. Parenchyma jest tkanką stałą, która jednak nie utraciła całkowicie zdolności do podziałów komórkowych. Stosunkowa łatwo też ulega ona odróżnicowaniu i daje początek merystemom wtórnym.-.

U roślin naczyniowych parenchyma może spełniać różne funkcje i w związku z tym występować w kilku odmianach:

a.    Mię k i s z z a s a d n i c z y (rys. 4.13 A) zbudowany jest z cienkościennych, równowymiarowych komórek. Miękisz ten wypełnia przestrzenie między innymi tkankami w różnych organach (kora pierwotna i rdzeń w młodych łodygach Lkorzeniach, miękisz owoców itp.,).

b.    Miękisz zieleniowy, zwany inaczej miekiszem asymilacyjnym lub chlorenchyma, składa się z komórek wyposażonych w. bardzo liczne chloroplasty. Typowy miękisz asymilacyjny występuje w liściach.

c.    MJę k i s z s p i c h r z o w y. składa się z komórek wypełnionych materiałami zapasowymi w postaci skrobi, tłuszczów lub białek. Odmianę miękiszu spich-

125