DSCN6085 (Kopiowanie)

Biologia - repetytorium dla kandydatów na akademie medyczny

.    ^na-'^slarszcj kopalnej małpy wąskonoscj. nazwanej Parapilhecus, znaleziono w Egipcie

w skalach dolnego oligoccnu, Sugerują one, że było to zwierzę mniejsze od wszystkich dzisiejszych małp i miało układ zębów charakterystyczny dla człowieka. Najstarszą znaną kopalną malp^ człekokształtną jest propliopitek (Propliopithecus), której szczątki pochodzą z dolnego oligoccnu. Nie posiadała ogona i przystosowana była do przyjmowania postawy siedzącej. Ze wspólnego pnij małp człekokształtnych istniejących w oligocenic, powstała grupaprokonsuli (Proconsul), których liczne szczątki pochodzą z osadów mioceńskich. Grupa ta dała dwie wyraźne linie rozwojowe: liną nadrzewną i linię naziemną. Licznymi przedstawicielami tej pierwszej były driópiteki (Dryopithecinae). Znaleziony we Francji i w Hiszpanii Dn-opithecusfontani był wielkości dzisiejszego szympansa, zaś jego uzębienie podobne było do uzębienia dzisiejszych małp człekokształtnych (zęby w żuchwie ułożone w kształcie litery V).

Dalszym przystosowaniem do nadrzewnego trybu życia był postępujący rozwój kończyn górnych, czylibrachializacjapostawy (ryc. 2-46). Dzięki długim kończynom przednim zwierzęta te (i ich dzisiejsi potomkowie) mogły poruszać się sposobem zwisowo-wahadłowym, tzn. przerzucać ciało za pomocą rąk z drzewa na drzewo. Dzisiejszym mistrzem w dziedzinie tego typu brachiacyjnęj lokomocji jest gibbon.

Inni potomkowie prokonsuli przeszli do życia naziemnego, prawdopodobnie w następstwie skurczenia się obszarów leśnych na rzecz stepów w pliocenie. Okazało się wówczas, że dotychczasowe przystosowania do nadrzewnego trybu życia (duży mózg, chwytne kończyny, stereoskopowe widzenie) doskonale dostosowują do życia w stepie. Ramapiteki (Rahmapiihecus) żywiły się prawdopodobnie głównie nasionami traw, które wybierały za pomocą chwytnych dłoni i dlatego przyjmowały przeważnie pionową postawę ciała, zaś dobre przestrzenne widzenie umożliwiło im ochronę przed drapieżnikami i ułatwiło poszukiwanie pożywienia.

kończyny dolna dłuższo: LOKOMOCJA DWUNOŻNA (człowiek)

koiiczyny górne diuższe: LOKOMOCJA ZWISOWO-WAHADŁOWA (orangutan)

kończyny równe) dkjgoód:

(małpa praczlekokształtna)

Ryc. 2-46. Zróżnicowanie ewolucyjne posuwy «*** w związku z różnicami w trybie życia: nadrzewny¹¹ u małp człekokształtnych i naziemnym u eztowie > (JD - dzięki uprzejmości Muzeum EwolucjoniW" Uniwersytetu Łódzkiego)

W roku 2004 odkryto nowy gatunek kopalnej małpy, która - jak się wydaje - była przodkiem małp człekokształtnych. W pobliżu Barcelony buldożer, który wyrównywał teren wykopalisk, odkopał szkielet samca małpy sprzed około 13 min lat. Mniej więcej w tym czasie (16 -11 min lat temu) nastąpiło rozdzielenie linii rozwojowych małp od linii rozwojowej małp człekokształtnych i człowieka. Nowoodkryty gatunek nazwano Pierolapilhecus caialaunicus. Samiec, którego szczątki znaleziono, ważył około 35 kg, chodził wyprostowany, potrafił wspinać się na drzewa, natomiast nie umiał skakać po gałęziach (miał zbyt krótkie palce). Odżywiał się roślinami. Miał klatkę piersiową szerszą i bardziej płaską, niż u żyjących wcześniej małp, zaś oczy ustawione były w płaszczyźnie czołowej i znajdowały się u nasady nosa.

Dalsza pionizacja ciała spowodowała (odwrotnie niż u form nadrzewnych) rozwój kończyn dolnych (ryc. 2-46). Proces pionizacji uważa się za najistotniejszy składnik procesu homitijźacji (uczłowieczenia). Trwał on dość długo - w ciągu życia mniej więcej miliona pokoleń. Istoty człowie-