DSCN6089 (Kopiowanie)

Biologia - repetytorium dla kandydatów na akadrmte

Ł-dgwfch tomaniońslil albo kopalny (Homo sapiens fossilis) nazywany lak jest od jaski*, •? w Cro- Magnon (czyt.; kromanią) wc Francji, gdzie znaleziono pierwsze cztcty fragmenty szkieletów (Określa się go także mianem ^człowieka młodszego paleolitu".) Zapewne poprzedza on człowiek współczesnego, zaś zróżnicowanie szkieletów pozwala na prawdopodobne wyróżnienie kilku ras. I .ud^ ci żyli 80 tys-15 tys. lat temu. Ich dhigic masywne czaszki pozbawione były łuków brwiowych, miały wystający podbródek, wysokie czoło i pojemność mózgoczaszkt osiągającą 1800 cm'. Uważa się, j* żyli oni w tym samym czasie co neandertalczyk i być może przyśpieszyli jego wyginięcie. Szkielety 1 znalezione w 1930 roku w pobliżu góry Karmel w Palestynie wykazują połączenie cech kromaniończyfc, z neandertalczykiem (pojemność czaszki 1300-1500cm⁵, przednie piaty mózgowia bardziej przypominają kresomózgowic człowieka współczesnego niż neandertalczyka). Być może ludzie z góry Karmel powstali w następstwie skrzyżowania łych dwóch ras.

Kromaniończyk wytwarzał bardziej udoskonalone, czasem zdobione narzędzia kamienne i pozostawił po sobie pierwsze dzieła sztuki: malowidła znajdywane w grotach Hiszpanii i Francji (grota Lascaux). Rekonstrukcja wyglądu tych ludzi na podstawie budowy ich czaszek wskazuje na duże podobieństwo kromaniończyków do niektórych grup etnicznych zamieszkujących Skandynawię i Irlandię, a także do Basków.

Wydaje się. że ośrodkiem pochodzenia człowieka współczesnego są tereny Azji w okolicach Morza Kaspijskiego. W badaniach rozprzestrzeniania się człowieka, obok danych paleontologicznych, istotne nowe wiadomości wnosi archeologia. Jest to nauka o rozwoju kultury człowieka. Dzisiejsza cywilizacja i wszystkie jej wytwory powstały dzięki dodatniemu sprzężeniu zwrotnemu, jakie wytworzyło się wraz z rozwojem kultury. Produkowane z pomocą rąk przedmioty ułatwiały utrzymanie sięptzy życiu (polowanie, obronę) to zaś z kolei umożliwiało poświęcenie większej ilości czasu na wymyślanie i wytwarzanie coraz doskonalszych narzędzi. Rozwój mowy i stworzenie pojęć abstrakcyjnych spowodowały rozwinięcie się inteligencji i wiedzy grupowej, znacznie przekraczającej .    zasób informacji możliwy do zgromadzenia przez jednego człowieka. Dzieci otrzymywały od rodziców

już nie tylko informację dziedziczną zawartą w genach, ale także zasób wiadomości przekazywany w I procesie kształcenia.

Ponieważ pierwszymi wytworami kulimy materialnej człowieka były narzędzia wykonane z kamienia, dlatego też archeolodzy określają najwcześniejszy etap życia istot ludzkich mianem epoki kamiennej. Dzieli się ona na starsza (paleolit), środkowa (mezolit) i młodsza epokę kamienna (neolit!.

Okres życia człowieka wyprostowanego (Homo erectus) określa się mianem dolnego paleolitu Ówczesny człowiek mieszka) w jaskiniach, rozniecał ogień, polował z użyciem narzędzi (np. toporów) z łupanego kamienia. Ulepszone narzędzia kamienne znaleziono w pokładach pochodzących z trzeciego okresu międzylodowcowego i reprezentują one kulturę środkowego paleolitu. Jej gałąź, tak zwana kultura mustierska. wiąże się z europejskimi neandertalczykami, którzy wytwarzali narzędzia z łupanego krzemienia, ostrzone na końcach i umocowywane w kościach. Fakt rytualnego grzebania zmarłych sugeruje początki wierzeń religijnych. W epocegórnego paleolitu, który wiąże się z życiem kromaniończyków, obróbka krzemieni nic ograniczała się do ich łupania, lecz były one starannie polerowane, a nawet zdobione. Pochodzące z tego okresu dzieła sztuki - malowidła na ścianach jaskiń zachwycają do dziś. W epoce mc/oliiycznei (środkowo-kamiennej) narzędzia były mniejsze i gorszej jakości. Ówczesny człowiek - trudniący się myślistwem i zbieractwem oswoił już psa. Oswojenie świń. owiec, krów i kóz, a co za tym idzie - przejście do bardziej osiadłego, pasterskiego trybu życia, wiąże się z kultura neolitu czyli epoka kamienia gładzonego. Jej kolebką były obszary między Fgiplcm a Indiami. Narzędzia kamienne neolityczne są starannie szlifowane i polerowane, zaś epokę tę dzieli się na mniejsze jednostki (kultury) na podstawie wytwarzanych wówc/as i różnorodnie zdobionych naczyń glinianych. Pierwotne ludy tubylcze Australii przetrwa!) | kulturze neolitycznej do naszych czasów. Na ziemiach polskich panowalu ona w czasie od 4000 do

2 Ęwnimtja

1700 lat temu w następną c| jak i z najstai W roku neandeitalsk^; cech z... szyr jest zbyt ma aniżeli iieara

13. Ewolt

Zmiet czasów. Zi w swym sł samej rzek morzu. Pc znaleźć n> (588-524 [ uczony SU poprzez Przeciwst żywych, i dynamit nazywam znaczneg Od i ajednocz Szybki n szerszycl posiadat Karol Li minerale jest jegt międzyn obbwiąi rzeczow z nazwą podstaw całe na między

OOIgłUtl