DSCN6179 (Kopiowanie)

1(2 Biologia - repetytorium dla Itamlydalów na akademie mrdp;,

ścianie zewnętrznej. Do tkanek wydziclniczych zaliczamy m.in. rurki mleczne, wioski wydżighto (wytwarzające substancje kleiste np. zasklepiające pączki kasztanowca - i wonne - np. mięty, pelagru* itp ). przewody żywiczne, komory wydzielnicze. miodniki kwiatowe itp.

4.6. Narządy i układy

Jak widzimy, materia w organizmach żywych zorganizowana jest w różne poziomy struktura!* Poznaliśmy budowę chemiczną organizmów (poziom molekularny), budowę komórkową, komóri] zaś organizują się w wyższe, bardziej skomplikowane struktury - tkanki. Tkanki z kolei tworzą narady które w rozwoju ewolucyjnym zwierząt pojawiają się po raz pierwszy u płazińców. Macadjon, wyodrębnione dla wykonywania jakiejś czynności zgrupowanie przynajmniej dwu (najczęściq większej liczby) rodzajów tkanek. Narządem jest np. serce: oprócz mięśni poprzecznie prążkowany sercowych stwierdzamy w nim obecność nabłonka (śródbłonek pokrywający wnętrze serca), tkanki łącznej włóknistej i błoniastej (przegrody), mięśni gładkich (w ścianach naczyń własnych serca), wypustek nerwowych, nabłonka osierdzia itp. Z kolei ugrupowania narządów tworzą układy-ukhj krążenia zbudowany jest z serca, tętnic, żył, naczyń włosowatych i naczyń limfatycznych.

Organizm człowieka (także organizmy innych kręgowców) „rozłożyć" można na dwanaście układów

I.    układ nowłokowy - okrywający i ochraniający całe ciało:

2 układ szkieletowy - podtrzymujący ciało i umożliwiający wykonywanie ruchów;

3.    układ mięśniowy - zapewniający wykonywanie ruchów (wraz z układem szkieletowym);

4.    układ nerwowy - przewodzący impulsy, koordynujący i integrujący działanie wszystkich układów.

5.    układ narządów czucia (receptorów) - odbierający bodźce ze świata zewnętrznego (narządy zmysłów) i z wnętrza ciała;

& układ wewnatrzwvdzielniczv - współkoordynujący czynności narządów i układów;

7.    układ krwionośny - transportujący substancje w obrębie organizmu;

8.    układ krwiotwórczy i obronny - wytwarzający krwinki, pełniący funkcje nhmnne:

9.    układ oddechowy - umożliwiający pobieranie tlenu i wydalanie dwutlenku węgla;

10.    układ pokarmowy- zapewniający dopływ substancji odżywczych do krwi;

II.    układ wydalniczy- usuwający zbędne produkty przemiany materi i i regulujący gospodarkę wodną 12 układ rozrodczy- umożliwiający rozmnażanie, a tym samym istnienie gatunku.

Wymienione powyżej układy narządów budują ciało człowieka, czyli buduiąorganizm. Z kolei wiele organizmów składa się napopulację. kilka populacji na gatunek.

Układy zapewniają możliwość wykonywania czynności fizjologicznych organizmu - a jris czynności umożliwiających utrzymanie się przy życiu. U podłoża tych funkcji leżą przemiał metaboliczne.

Zalecana literatura dodatkowa

I - Hoscr P: Cytologia, embriologia i histologia człowieka: książka pomocnicza dla kandydatów na ak*fc*» medyczne, wydziały przyrodnicze i akademie wychowaniu fizycznego. WSiP Warszaw a 1993 2. Kłyszejko-Slefanowicz L.: Cytobiochcmia i biochemia niektórych struktur komórkowych P*' Warczawa 199$.

3    Lewiński W.: Cytologia i histologia. Wyd.2. Opcron Wejherowo 1994.

4    Lewiński W., Walkicwicz J Biologia. Podręcznik dla klasy pierwszej liceum ogólnoł.szrnhł"*'