DSCN6181 (Kopiowanie)

Każdy enzym zbudowany jest z białka, aczkolwiek w skład enzymu wchodzić mogą poza tym liczne związki nie będące białkami

Biologio - repetytorium (Ilu luiiiilydaiów no okodrmlr Wftfc...

pośród dziewiczych skał spowodował powstanie energii elektrycznej. A przecież wystarczy ową r/tU ująć w ramy stałych brzegów, skierować tak, aby spadek był najkorzystniejszy i po drodze umicłci{ szereg turbin - wówczas urządzenia te przemienią energią mechaniczną rzeki w energią elektryczna Podobnego typu „urządzenia" występują właśnie w komórkach - są to enzymy. Poszczególne procesy chemiczne i energetyczne, które mogą zachodzić również w przyrodzie nieożywionej bądź w laboratorium (ale wówczas, gdy spełnione są określone warunki, jak gdyby cały szereg „sprzyjającym zbiegów okoliczności"), w komórce przebiegają w sposób uporządkowany sekwencyjnie i przestrzennie a są pn^ tym wyzwalane bądź hamowane przez enzymy czyli biokatalizatory

— —¹¹ . ¹ "*1

Katalizator to substancja regulująca szybkość przebiegu reakcji chemicznej, nie wpływająca jednak na wynik końcowy reakcji i nie zużywająca się w Jej przebiegu

Katalizatorami może być wiele substancji chemicznych, tak organicznych, jak i nieorganicznych. Powszechnie znane są katalityczne właściwości sproszkowanych metali, np. żelaza, platyny, niklu, palladu, które stosuje sią w przemyśle (np. przy oczyszczaniu ropy naftowej, w procesach detoksykacji spalin w samochodzie itp.). Dobrym katalizatorem w wielu reakcjach jest również woda. Reakcja powstawania chlorowodoru: H, + Cl, = 2HCI nie zachodzi, gdy oba gazy zmieszamy ze sobą w stanic suchym. Natomiast dodanie minimalnej ilości wody sprawia, że reagują one ze sobą gwałtownie. Prawdopodobnie woda - jako katalizator - odegrała istotną rolę w pradziejach życia na Ziemi.

5.1.    Enzymy

5.1.1.    Budowa i właściwości

Biokatalizatory czyli enzymy (fermenty) powstają w przyrodzie w organizmach żywych - choć oddziaływać mogą również poza żywym organizmem. Substancja, na którą działa enzym, nosi U, zaś substancja powstająca w wyniku reakcji to produkt.

Białkami prostymi - a więc proteinami - są jedynie niektóre enzymy, jak np. pepsyna (składnik soku żołądkowego, rozkładający białko!, rybonuklcaza (trawiąca RNA). amylaza (rozkładająca skrobię) czv ureaza (powodująca rozkład mocznika). Większość enzymów to białka złożone: glikoproteiny. lipoproteiny, nuklcoproteiny. W przypadku chromoprotein enzym ma określoną barwę, np. zieloną, czerwoną, niebieską itp. Część białkową takiego fermentu określamy nazwaapoenzymu. natomiast część niebiałkowa daje się często oddzielić jako tzw. koenzym. Obie części razem tworzą hołoenzym (gr. holos = cały). Koenzym może być trwale połączony z białkiem - wówczas tworzy tzw. gniJK prostetyczna. Niektóre koenzymy, np. NADH, ATP - wykazują swoje właściwości katalityczne jako tzw. donory (dawcy) wodoru bądź odpowiednich grup chemicznych dopiero w systemach złożonych z dwóch enzymów; określa się je wówczas mianem kosubstratów.

Większość koenzymów stanowią witaminy. Na przykład witamina B, (ryboflawina) łączy się z cząsteczką ADP (adenozynodifosforanu) tworząc tzw. dinukleotyd flawinoadeninowy (FAl)'. będący koenzymem kilku dehydrogenaz, a więc enzymów odszczcpiujących wodór od innych cząsteczek (rys. 5-2), Witamina H (biotyna) jest częścią koenzymów wchodzących w skład karboksylB (enzymów przyłączających grupę GO, do niektórych związków).

Zarówno apoenzym, jak i koenzym nie mogą działać oddzielnie i dopiero przez ich połączenie powstaje aktywny enzym. Niektóre koenzymy dla swej aktywności wymagają obecności piwnych