DSCN6250 (Kopiowanie)

6.1. Rozmnażanie bezpłciowe (apomiksja)

W rozmnażaniu bezpłciowym udział bierze tylko jeden organizm rodzicielski._

Istotę rozmnażania bezpłciowego (zwanego też wegetatywnym, aseksualnym lub apomiksją) stanowi podział mitotyczny komórek. Wyjątkiem od tej reguły są wirusy, wiroidy i priony.

A zatem organizmy powstające drogą rozmnażania bezpłciowego mają ten sam skład chromosomów i genów (ponieważ gen jest fragmentem chromosomu), co organizm (komórka) rodzicielska.

Mogą to być na przykład komórki nowotworowe - zarówno te rozwijające się w organizmie, jak i hodowane w laboratorium. Prawidłowe komórki w hodowli tkankowej również rozmnażają się na drodze podziałów. Wzrost każdego organizmu zależy od rozmnażania wegetatywnego (podziałów mitotycznych) jego komórek: przecież każdy człowiek powstaje w następstwie podziałów jednej jedynej komótki, zygoty. Każda z komórek dzieli się mitotycznie na dwie, mniej więcej równe komórki potomne. W okresie międzypodziałowym (interfazie) każda z nich zazwyczaj rośnie, aż do osiągnięcia normalnych rozmiarów i wówczas dzieli się ponownie.

W ten sam sposób rozmnaża się większość organizmów jednokomórkowych, jak to przedstawiono na ryc. 6-1. Bakterie w sprzyjających warunkach dzielą się co 20-30 minut,

a «asra    fi-mse* sssi

Ryc. 6-1. Rozmnażanie bezpłciowe organizmów jednokomórkowych: a - podział bakterii,

b - podział pierwotniaka świdrowca gambijskiego (Trypanosoma ■    gambiense),

^    c - pączkowanie drożdży (Sacchammyces) (JD)

Paczkowanie - rodzaj rozmnażania bezpłciowego obserwowany u drożdży (Sacchammyces) -różni się od typowego podziału komórki tylko tym, że powstające dwie części nie są jednakowej wielkości. W określonym miejscu ściany komórkowej pojawia się bulwiaste uwypuklenie, zwane pączkiem (ryc. 6-1). Jądro komórki rodzicielskiej dzieli się kariokinetycznie, po czym jedno z jąder potomnych przechodzi do pączka i pączek oddziela się. W sprzyjających warunkach pączek może wytworzyć tzw. pączek wtórny jeszcze przed ostatecznym oddzieleniem się od komórki rodzicielskiej.

Również organizmy wielokomórkowe mogą rozmnażać się bezpłciowo. Dotyczy to głównie roślin i zwierząt niższych. Rozmnażanie wegetatywne roślin ma ogromne znaczenie dla rolnictwa (ryc. 6-2). Uzyskuje się w ten sposób organizmy o tych samych cechach, jakie wykazuje organizm rodzicielski.

A zatem rozmnażając bezpłciowo sadzonkę szczególnie cenną, wyhodowaną i wyselekcjonowaną spośród tysięcy innych roślin, możemy mieć pewność, że w dobrych warunkach wszystkie sadzonki posiadać będą te same właściwości, co roślina, z której je otrzymano, albowiem zbudowane są z komórek posiadających te same geny, co osobnik rodzicielski.

Natomiast potomstwo powstające w drodze rozmnażania płciowego jest różne, poniewal dziedziczy cechy od dwojga rodziców. A zatem owa rzadka, wyselekcjonowana cecha mogłaby już nie pojawić się u żadnego /. osobników potomnych.

Jako wyraz przystosowania do różnych warunków życia poszczególne gatunki wytworzyły różnorakie rodzaje rozmnażania bezpłciowego, które jednakże sklasyfikować możemy w kilku gnmACłi Są to: pączkowanię fraymentacja i ftpiynilacjaj Sztuczne sposoby rozmnażania wegetatywnego w f/i zcpicnlt i klonowanie Na osobną uwagę zasługuje dzicwur udzlw o czyli iuimcih >yciu>^