DSCN6436 (Kopiowanie)

•nuyiKwyu

nieduże przestrzenie międzykomórkowe. Stanowi ona szkielet płazińców. Powstaje z trzeciego (po ektodcmiie i cntodcrmie) listka zarodkowego, zwanego mezoderma (lub - z racji właściwości fizjologicznych - mezencliymat. Poza parcnchymą. mezoderma u ptazińców wytwarza mięśnie: okrężne, skośne i podłużne (tyc. 7-89).

Plazińce (zwane też robakami płaskimi) sąpierwszym ewolucyjnie typem zwierząt, w którym w budowie organizmów wyróżnić możemy narządy (organy), a więc jednostki morfologiczno-(unkcjonalne zbudowane z więcej niż jednego rodzaju tkanek. Narządy te grupują się w układy. Możemy zatem wyróżnić pochodzący z cktodermy układ nerwowy (zbudowany ze zwoju mózgowego i dwóch połączonych pni brzusznych), bardzo prymitywny układ pokarmowy (składający się z jamy gębowej, gardzieli i jelita), układ wydalniczy (protoncfrydialny) i układ pizrodczy. posiadający własne przewody wyprowadzające (ryc. 7-89).

U gatunków pasożytniczych (przywr i tasiemców) zaszły istotne zmiany budowy, stanowiące przystosowanie do specyficznych warunków bytowania; zwierzęta te wykształciły także skomplikowane w swym przebiegu cykle rozwojowe.

Typ płazińców dzielimy na trzy gromady (tab. 7-XIV): wirki, przywry i tasiemce.

7A6J.2.1. Gromada; Wirki (Turbellaria)

Wirki należą do najpospolitszych płazińców; zamieszkują głównie wody słodkie (stawy, kałuże, wolno płynące rzeki). Ich ciało pokryte jest rzęskami, których falujące ruchy przesuwają zwierzę po podłożu; ułatwia to śluz, wydzielany przez gruczoły skórne. Wirki posiadają oczy oraz wyposażone są w doskonały zmysł węchu. Wykazują duże zdolności regeneracyjne. Potrafią też dłuższy czas obywać się bez pokarmu; wówczas zużywają własne tkanki i stają się coraz mniejsze, zachowując prawidłowy kształt. W warunkach laboratoryjnych stosowanie długiej głodówki powodowało zahamowanie rozmnażania wirków, natomiast przedłużało znacznie czas przeżycia pojedynczego osobnika.

W Polsce największym wirkiem jest wyplawek biały (Dendrocoellum lacteum). Ma on mlcczobiaławe, poniekąd przeźroczyste ciało długości 2-3 cm, z parą ciemnych oczu w części głowowej (tyc.7-89). Żyje pod kamieniami, wśród mułu i szuwarów, jest drapieżnikiem, choć odżywia się też chętnie martwymi szczątkami organicznymi (czyli tzw. detrytusemł.

Nieco mniejszy odeń wyplawek czarny (Planaria lugiibris) należy - podobnie jak i wyplawek biały - do grupy wirków trójjelitowych, posiadających jelito rozgałęzione w parenchymie w tzw. układ gastrowaskularny. Natomiast małe gatunki, należące do prostojelitowych, mają nieskomplikowane, na ogół workowate jelito. Oczywiście, jak wszystkie płazińce, nie posiadają one otworu odbytowego, mają natomiast otwór gębowy umiejscowiony po spodniej stronie ciała. Nicstrawione resztki pokarmu wyrzucają przez otwór gębowy. Gatunki żyjące w wodach morskich w ogóle nic posiadają jelita (tzw. wirki bezjelitowe, Acoela). W ciepłych i wilgotnych krajach wiele wirków zamieszkuje na lądzie; w Polsce spośród lądowych gatunków wymienić należy wirka glebowego [Rhynchodemus terrestris). Przeważająca liczba wirków to obojnaki (hermafrodyty), co oznacza, że len sam osobnik wytwarza gamety męskie i żeńskie.

7.4.Ó.3.2.2. Gromada: Przywry (Tremaloda)

Wszystkie współcześnie żyjące przywry są pasożytami. Pochodzą zapewne od wirków, od których różnią się przede wszystkim hrakiem rzęsek (zamiast nich ciało pokryte jest oskórkiem - kutikulą), brakiem oczu oraz występowaniem przyssawek, za pomocą których przywry przyczepiają się np. do ścian jelita. U większości gatunków występuje przyssawka gębowa (ryc. 7-90), na dnie której znajduje się otwór gębowy. Przywry wnętrzniaki (Digenua) posiadają także przyssawkę brzuszną.

Przywry są przeważnie ólmjnakami i przechodzą skomplikowany cykl rozwojowy, •k/zd/ielnoplciowc są jedynie gatunki z rodzaju Schislosoma.