DSCN6604 (Kopiowanie)

54

ineaycznt

Biologia - repetytorium dta maturzystów t

Skóra w pierwszym rzędzie chroni organizm przed działaniem różnego rodzaju czynników zewnętrznych oraz umożliwia utrzymanie stałości środowiska wewnętrznego. Stanowi ochronę mechaniczną, osłaniając leżące pod nią komórki przed urazami. Zapobiega przedostawaniu się chorobotwórczych mikroorganizmów do wnętrza ciała. Powierzchnia skóry ma niskie pH i jest w warunkach prawidłowych pokryta cienką warstwą substancji bakteriobójczych— większość bakterii ginie na powierzchni zdrowej skóry w ciągu kilkudziesięciu minut. Komórki skóry czynnie zwalczają obce antygeny, które zdołały wniknąć przez uszkodzoną powierzchnię naskórka. Naskórek jest wodoszczelny, co chroni organizm zarówno przed nadmiarem wody (np. podczas kąpieli), jak i przed jej utratą. Nadmiar wody może być zresztą czynnie usuwany przez gruczoły potowe. To ostatnie zjawisko służy także do regulacji termicznej. Zadaniem skóry jest ochrona przed utratącicpła; funkcję tę pełni przede wszystkim tkanka tłuszczowa, tworząca warstwę podskórną (jest ona szczególnie dobrze rozwinięta u ssaków żyjących w zimnych okolicach, np. u waleni i fok). Jednak zmiany ukrwienia skóry powodują wypromieniowywanie ciepła. W niskiej temperaturze następuje skurcz naczyń skóry i zmniejszenie oddawania ciepła; dodatkowo kurczyć się mogą mięśnie przywłośne, produkując ciepło jako efekt uboczny pracy. W ciepłym otoczeniu naczynia skóry ulegają odruchowemu rozszerzeniu, skóra przybiera barwę różówą, a ciepło krwi wypromieniowywane jest na zewnątrz. W przypadku zagrożenia przegrzaniem, znaczne ilości wody wydzielane są przez gruczoły potowe na powierzchnię naskórka, zaś proces parowania potu pochłania znaczne ilości energii cieplnej (zamiana I dm¹ wody w parę powoduje zużycie 2300 kJ energii). Komórki barwnikowe — melanocyty - chronią organizm przed szkodliwymi promieniami ultrafioletowymi; ciemnoskórzy mieszkańcy gorących krajów znacznie rzadziej chorują na raka skóry niż przebywający w tych samych warunkach biali. Zresztą opalenizna-wynik słonecznych kąpieli-jest przejawem obrony organizmu przed szkodliwym nadmiarem promieni. W skórze mieszczą się receptory, informujące o zmianach w otoczeniu; odbierają one bodźce bólowe, dotykowe, reagują na ciepło i na zimno. Wreszcie skóra jest miejscem powstawania szeregu niezbędnych dla życia substancji, jak np. witamina D, wytwarzana pod wpływem promieni ultrafioletowych, czyłój. który zabezpiecza naskórek przed pękaniem, wysychaniem i drobnoustrojami.

8.6.1. Budowa skóry

W skórze wyróżnić możemy trzy warstwy (iyc. 8-38): naskórek, skórę właściwą i tkankę podskórną Naskórek ( epiderttiis) to nabłonek wielowarstwowy płaski rogowaciejący. Zbudowany jest z wielu warstw różnych komórek. Najgłębiej znajdują się komórki walcowate, spoczywające na błonie podstawo ej; pełnią one funkcję rozrodczą. Powstające w wyniku podziałów komórki wyższych warstw

(por. ryc. 8-39) zaczynają gromadzić keratohialine. co ro2po-czyna proces ich rogowacenia. Najbardziej powierzchowne warstwy naskórka są zbudowane z komórek martwych, zrogowaciałych i płaskich; liczba warstw tych komórek wynosi od 3 (w miejscach, gdzie skóra jest cienka) do 200 (tam, gdzie jest gruba, np. na podeszwach stóp). Komórki zrogowaciałe złuszczają się z reguły pojedynczo; zaburzenia w ich rogowaceniu mogą sprawiać, że złuszcząsk w postaci płytkowatych skupień, jako tzw. łupież. Ne podeszwach i dłoniach u ludzi występują linie papilarne -liczne drobne listewki, których układ jest niepowtarzalna i specyficzny dla każdego człowieka, a pozostaję niezmienny przez całe życie. Ze względu na ową swoisto*' linie papilarne mają duże znaczenie w kryminalistyce, ponieważ ich badanie umożliwia rozpoznanie sprawcy przestępstwa (porównanie pozostawionych odcisków palców), identyfikację zwłok itp.

pyajjiiBsaar kośba nastóri iśśwtj, 3 terały

W. tottakj ||

®w»otanasl

“Maiydaolr

111

s: ?_k

k. w. Naskórek - bu

iowa(DD)