DSCN6695 (Kopiowanie)

144

Biologia - repetytorium dla maturzystów i kandydatów na uczelnie medyczne

do zębodołu w następstwie silnego nacisku. W dolnej części zęba znajduje się wiezadlo wierzchy ko we (uważane czasem za fragment więzadła skośnego).

Dziąsło (łac.:gt>igrvn) otacza szyjki zębów oraz pokrywa wyrostki zębodołowe. Część dziąsła oddzielająca sąsiednie zęby nazywana jest brodawką zębową. Dziąsło zbudowane jest z nabłonka wielowarstwowego płaskiego rogowaciejącego i z błony śluzowej właściwej. W błonie tej znajdują się pęczki włókien kolagenowych tworzące więzadła dziąsła (które łączą dziąsło z zębem i z kością zębodołu). Więzadła: cementowo-dziąslowe i szczękowo-dziąsłowe tworzą razem tzw. przyczep dzią-słowy. Nabłonek dziąsła przylega do powierzchni szkliwa zęba, tworząc złącze nabłonkowe. Chroni ono szyjkę zęba przed obecnością bakterii. Jednak u wielu osób obserwuje się powstawanie tzw. kamienia nazebneyo. powstającego z jonów zawartych w ślinie. Kamień ten gromadzi się w rowku dziąsłowym, odsuwając nabłonek od szkliwa, w następstwie czego powstaje tzw. kieszonka dziąsło-wa, odsłaniająca szyjkę zęba i narażająca ją na obecność i rozwój bakterii. Nieprawidłowa flora bakteryjna może doprowadzić do powstaniazapalenia przyzębia (czyli parodontozy lub paradento-zy) - groźną chorobą, której skutkiem może być utrata uzębienia. Do schorzenia tego prowadzą też nieprawidłowości w odżywianiu się (zwłaszcza brak witamin, głównie witaminy C).

Próchnica zębów jest nadal chorobą społeczną, chociaż w krajach rozwiniętych gospodarczo -dzięki profilaktyce - jej występowanie w znacznym stopniu zostało ograniczone. Najważniejszą przyczyna próchnicy jest tzw. biofilm: składa się nań płytka nazebna. utworzona głównie z bakterii, z ich produktów i z tzw. hłonki nabytej, powstającej ze śliny i ściśle przylegającej do zęba. Bakterie metabolizują węglowodany, przekształcając je w kwasy, co prowadzi do obniżenia pH jamy ustnej z prawidłowego (na poziomie ok. 7,0) do kwaśnego (np. 5,0). które uszkadza szkliwo. Na powstawanie próchnicy duży wpływ mają czynniki genetyczne (np. Arabowie są bardziej odporni na tę chorobę od Europejczyków), nawyki żywieniowe (węglowodany sprzyjają zachorowaniu, z wyjątkiem alkoholi wielowodorotlenowych, np. ksylitolu, mannitolu czy sorbitolu), ilość wydzielanej śliny (która hamuje procesy próchnicotwórcze) oraz niektóre pierwiastki śladowe - np. fluor obecny w wodzie do picia zapobiega próchnicy. Obecnie fluor dodaje się do większości past do zębów.

Rozwój zębów rozpoczyna się w 6-7 tygodniu życia zarodkowego (cały zarodek ma wówczas około I cm długości). Nabłonek ektodermalny pokrywającyjamę ustną wpukla się w mezenchymę, tworząc listewkę zębową, z której rozwiną się zęby mleczne i stale. Z ektodermy listewki zębowej powstanie narząd szkliwotwórczy i wytworzy szkliwo. Z mezenchymy powstaną narządy: zębino-twórczy, miazgotwórczy i cementotwórczy (każdy z nich wytworzy odpowiednią do nazwy część zęba). O kolejności wyrzynania się zębów mlecznych i stałych pisałem już wcześniej.

uipożemyy

i^jitadożofe

jśisakizywiz

jsPBsąptzyi

;s!)Racz«jhist

iśfcnjniżanatt

jasipus(ową,<

paptBnajwy jsidżłienukową ijNdowaistw fejakwarst 'Wfowierzch ^Stt tzw. kot

^feowych

8.8.Ó.2. Gardło (\ac.;pharynx)

Gardło (\&c.:pharynx) jest miejscem krzyżowania się układu pokarmowego z układem oddechowym. Jamę gardła podzielić możemy na trzy części: I. część nosową (powyżej podniebienia miękkiego), 2. część ustną (środkową, za tukami podniebienno-językowymi) i 3. krtaniową (pomiędzy częścią ustną a przełykiem). W ścianie gardła wyróżnić możemy cztery warstwy: błonę śluzową (pokrytą nabłonkiem wielowarstwowym płaskim nierogowacicjącym), błonę podśluzową, mięśniową i zewnętrzną.

8.8.6 .3. Przełyk (łac.: oesophagus)

Przełyk (łac.: oesophagus) jest przewodem o długości około 25 cm i średnicy 2 do 3 cm, który łączy gardło z żołądkiem. Ma budowę czterowarstwową (błona śluzowa, podśluzową. mięśniowa i zewnętrzna, czyli przydanka). Błona śluzowa pokryta jest nabłonkiem wielowarstwowym płaskim-będącym przedłużeniem nabłonka gardła. Jest to nabłonek nierogowaciejący, choć niektóre komm*¹

'Puczolów

Wm

w^Waoła

Ii

es