DSCN6841 (2)

63

OprtWm «nm »H' In bo wicitt torii Kłus to nowa V’ |.wrMr,

Ir immst minie i itinl się *t«n nmlml

^Ifi ^!5intklut-\ ałoAn	WAŻIIH
* iiiiilnoldnnil Zn	lilii u n k
• •mi kamieniu w I	lutdowi
'•'•• * iysiąoleoin mu	»*ogo 1
'•nicniująeycb aię o	KYiinik

i'I’ kaminiilolimm, łączy

" ¹ >iniiHportu, który odgrywał dominującą rolo w lii* "'•'twio i rzeźbie.

Wll**

lid-

iikii. ,    < _A .    *    * n i..........». Muiburuiriycni zmif?

kacyjne, Kinicniah ,j.. „tvlr i i. 'aTW ^U'"^U"'^ki' ^Poy'^m,lifij“ P®g# winki kom,mi

il«h>. Przyjąć l.owiom nale*v’ p ,    ,    ^na,omiUKl przemianom nie podle-

....... wiolltw. li! ri i “ w BHp* Kii, _kn.

Wyjątek jedynie stanowią Jża o oha^ktTrL^iTT^¹*^    ^.^Całk°^Wite8° wyczerpania.

_w Pacaołtowicach któ™ L . ° charakterze dyslokacyjnym i żyłowym jak np. marmuru

ko witemu wve.ern •    ^P 7 bardz° ^mten8ywnej eksploatacji mogą ulec w przyszłości cal-

kom nemu w yczerpaniu,    ^{1 J}

Ryc. 1. Morawica. Wierzchnica kamieniołomu marmuru. Fot. St. Koziński

Odmian złóż o charakterze dyslokacyjnym i żyłowym, stosowanych w architekturze i rzeźbie polskiej, posiadamy zaledwie kilka i jak wykazały dotychczasowe badania nie zostały one jeszcze całkowicie wyeksploatowane.

Z tych też względów przyjąć należy, że złoże skalne służące dla celów architektoniczno-rzeź-biarskich jest na przestrzeni dotychczasowych dziejów czynnikiem stałym, niezmiennym, nie podlegającym całkowitemu wyeksploatowaniu. Ułatwia to pracę badawczą historii kamieniarstwa w Polsce, gdyż prowadzone obecnie badania położenia i struktury złoża oraz charakterystyka skały będą zawsze punktem wyjściowym przy rozwiązywaniu szeregu problemów w rozmaitych epokach.

Inną natomiast rolę będą grały na terenie złoża poszczególne kamieniołomy, łomy i odkrywki, które eksploatowane były w różnych okresach w zależności od struktury złoża i terenu, stosunków gospodarczych i własnościowych. Uchwycenie, z których dawnych wyrobisk na terenie złoża brany był kamień do celów architektoniczno-rzeźbiarskich w poszczególnych epokach, jest rzeczą niesłychanie trudną, w wielu wypadkach już nie do rozszyfrowania. Poszczególne łomy na terenie jednego złoża dają nam obecnie obraz wykorzystania złoża przez poszczególnych właścicieli terenu, niekiedy obraz szukania różnych odmian jednego gatunku, czasem są dowodem wyeksploatowania kamienia w jednej partii złoża lub też zaniechania dalszych odkrywkowych prac ze względu na ukształtowanie terenu.

Z tych też względów poszczególne łomy i wyrobiska na terenie złoża będą odgrywać w historii kamieniarstwa również jak i inne czynniki natury ogólnej rolę czynnika zmiennego, zależnego od całego splotu warunków technicznych i gospodarczych.

Przyjęcie w badaniach nad historią kamieniarstwa kryterium, że złoże skalne jest czynnikiem stałym, poszczególne natomiast łomy na terenie złoża są czynnikami zmiennymi, przyczynić się może do większej precyzji w terminologii, wytłumaczyć może cały szereg zjawisk dotychczas

4 Kwartalnik Arch. 1 Urb. Nr 1/58.