DSCN6885 (3)

1

Ir

14. Warszawa, klasztor bernardynów rzut i przekrój sklepienia kryształowego, 1:50, wg inwentaryzacji 1930, tZakł.

Arch. Polskiej PW)

cioły te były niższe i węższe, miał znaczny wpływ na formę sklepienia kryształowego. Badając poszczególne przęsła można zauważyć, źe ośrodkiem układu drutów jest zawsze ośmioramienna gwiazda o rozpiętości 4,0-4,5 m²⁴. Dzięki zastosowaniu „modułu”, nawy węższe mają rysunek mniej rozdrobniony niż szersze.

Najbardziej interesujące sklepienie powstało na Warmii w Olsztynie (il. 11). Kościół św. Jakuba, przebudowany w połowie XVI w.²⁵, w układzie przestrzennym halowy, posiada najdoskonalsze, jednorodne przekrycia, odbiegające od gwiaździstych schematów; nawy zostają przesklepione regularną siatką o drobnych oczkach, przełamanych kryształowo w nawach bocznych. Poszczególne przęsła w konstrukcji zbliżone są najbardziej do sklepień żaglastych.

Do systemu halowego nawiązuje także rozwiązanie kościoła bernardynów w Wilnie (przesklepionego 1512/13) oraz kościoła św. Mikołaja w Królewcu (sklepienia 1504-1537), być może oba związane z budowniczym gdańskim Michałem Enkingerem²⁶. Sklepienia kryształowe, tak jak w Gdańsku, przekrywają tu nawy boczne, a w, Wilnie także zakrystię. Pod wpływem tych ostatnich sklepień, prawdopodobnie pod

** Przykładowe rozpiętości przęseł: Barczewo—4,0 m, Kętrzyn—4,3 i 7,Om, Łomża—5,5 m,Gdańsk(NMP)— 7,5 m.

^M Wzniesiony 1452—1458, przebudowany w poŁ XVI w. Strzałka sklepienia kryształowego bardzo mała, a wy-sklepki płytkie. C. WOnsch, Die Bau- und Kimstdenkmaler der Stadt AUenstein, Kdoigsberg 1933; G. Dehio, E. Gall, bp; ciL, s: 247.

^M Kosciółi klasztor bernardynów w Wilnie zbudowany został do 1506 (albo, jak uważają inni, w latach 1512— 1513 lub 1525). Sklepienie kryształowe znajduje się w obu nawach bocznych (po dwa przęsła przy prezbiterium) oraz w zakrystii. Inny przykład sklepienia kryształowego na terenie Wilna znajduje się w kaplicy przy kościele fran-254 ciszkanów. Kościół św. Mikołaja (później ewangelicki) w Królewcu wzniesiony został w 3 ów. XTV w., a w latach

p W ‘

cz*

sĄ

ws

T*

i#

w

k

ł

0

1