DSCN7375 (3)

4 KORNEL UJEJSKI: WYBÓR POEZJI

Czeremcha więcej kwiatu na jej dachy sypie, Słodka muzyka pszczółek ciągle gra na lipie,

²⁵ Gołębie lubią teraz na podwórku siadać I swe skrzydła tęczowe do słońca rozkładać,

A jaskółki przez okno wglądają ciekawe...

A ja chodzę jak senny, wielbię Pańską sprawę I upajam się kwiecia i gołębi bielą,

³⁰ I tą z lipy na lipę lecącą kapelą,

I tym światłem ścian moich i wonnością pował... O! jak ty, Panie, ducha mego rozradował!!

ZAWIANA CHATA

Chato polskiego chłopa zasypana śniegiem!

Kiedy nad tobą cichą nocne wichry wyją, Podobnaś do mogiły; kto zgadnie, że żyją W tobie ludzie, dla bezsnu wstający do pracy?

⁵ Ledwie północ poddaszni obwołają pracy,

Już się budzisz, czerwono już świecisz łuczywem, Kobiety pieśni tęskne nucą nad przędziwem, Razem z nicią zwijają swój żal na wrzeciona; Gospodarz nudzi sobą, wyciąga ramiona,

^IO To majaczy przy ścianach, to siada na ławie, Często za próg wychodzi wyglądając słońca:

W niebie i w myśli jego noc a noc bez końca! Nad łożem nie migoce mu szlachecka szabla Dzienną złocąca troskę wspomnieniem o sławie... f⁵ A spłonie świt! — weselszy chwyta za łopatę,

ANA CHATA

Siersz datowany: 1852. Pierwodruk w: «Nowiny» 1855, nr 25. f. 9 nudzi sobą — nudzi się.

W świat, w jasność, w przyszłość lepszą wygrzebuje chatę!... Z niej ku słońcu ofiarne ciągną dymy Abla.

POGRZEB KOŚCIUSZKI

Biją razem wszystkie dzwony jak ludowe głosy,

Jęczą, kwilą, modlitwami rwą się przez niebiosy,

A nad nimi dzwon Zygmunta, żałość górująca Wszystko chłonie — a to niby ojczyzna płacząca.

⁵ W cudzych stronach na tułactwie wiódł żywot w boleści, Jasnowidza nie zwabiły uwodzące wieści,

Aż dopiero teraz wraca na ojczyste łany,

Ale w trumnie! wraca w trumnie hetman ukochany!

Towarzysze już hetmana na ramionach niosą,

¹⁰ Chylą oczy, co żałosną zwilżyły się rosą;

Dalej pany i kapłany, wojska jeno trocha,

A hen, z tyłu, chmura chłopstwa — to najgłośniej szlocha.

w. 17 dymy Abla — dymy z ofiary biblijnego Abla jako miłe Bogu szły prosto w niebo.

POGRZEB KOŚCIUSZKI

Wiersz datowany: 1853. Pierwodruk w: Poezje, Lipsk 1866, t. I.

Opuszczono historyczne Objaśnienia poety do wersów 6, 12, 36, 45 i 54.

Pogrzeb zmarłego w Solurze, w Szwajcarii, w r. 1817 Kościuszki odbył się w Krakowie; ciało Naczelnika złożono w grobach królewskich na Wawelu.

w. 6 Jasnowidza — w realnym sensie „człowieka widzącego jasno” istotne cele i zamiary Napoleona, nie podzielającego złudzeń innych Polaków co do tego „wielkiego kuglarza”, ,,genialnego samoluba” (wedle określeń Ujejskiego).

w. 8 hetman — w znaczeniu: wódz.

w. 12 W pogrzebie Kościuszki „lud zamykał pochód”, a (zdaniem Ujejskiego) „powinien był mieć pierwsze miejsce”.