DSC45

ZAHNARZTLICHF

kOni GENOLOGip

l'ND KI.IMSCII1 ZAHNHKII Kl Am* IM Ro\T(,IAlm I,

_■ y 2    6

LEIPZ1G / VF.RI.AG VON JOIIANN AMBROSILN BAKI 11

I Hyc. 1.3. Zdjęcie strony tytułowej podręcznika prof. Antoniego Cieszyńskiego z 1926 r.

opublikował regułę izometrii, która pozwoliła na otrzymywanie wewnątrz ustnych zdjęć rentgenowskich zębów, na których długość obrazu zębów równa się ich długości rzeczywistej. Reguła ta jest aktualna do dziś i stanowi podstawę jednej z technik wykonywania zdjęć zębowych - nazywaną zasadą izometrii Cieszyńskiego. W tym samym roku opracował pierwszy na świecie Atlas radiologiczny zdjęć dentystycznych wystawiony z okazji X Zjazdu Lekarzy i Przyrodników Polskich we Lwowie.

W 1910 r. radiologia stomatologiczna i szczękowo-twarzowa została wprowadzona jak przedmiot wykładany na studiach dentystycznych w stanie Indiana w USA. W 1913 r. ukazał się podręcznik Elemen-iary and Dental Radiology autorstwa Howarda Rileya Rapera.

W tym samym roku wprowadzono na rynek pierwszy seryjnie produkowany film do zdjęć wewnątrzust-nych, opakowany w gumę i utrzymywany w jamie ustnej za pomocą specjalnej masy. Wynalazek wprowadziła firma Eastman (późnej Eastman Kodak), obecnie nosząca nazwę Carestream Health.

W czasie I wojny światowej piękną kartę w historii radiologii zapisała Maria Skłodowska - Cu rie. Stwierdziła wówczas, że skoro nie może służyć własnej ojczyźnie, będzie służyła tej przybranej. Wraz z córką Ireną zorganizowała we Francji pracownie rentgenowskie w warunkach frontowych - 200 stałych pracowni oraz 20 specjalnych samochodów, w których zainstalowano aparaty rentgenowskie, tzw. „małe Curie*. W pracowniach tych wykonano w czasie wojny ponad milion zdjęć rtg. Dzięki temu ranni żołnierze mogli być szybko diagnozowani w warunkach frontowych, a tym samym wielu z nich udak> się uratować życie.

W czasie I wojny światowej zawieszenie importu aparatów rentgenowskich do celów stomatologicznych z Niemiec do USA wymusiło rozpoczęcie produkcji ! tych aparatów przez firmy amerykańskie.

Od lat 20. XX w. ogólna konstrukcja stomatologicznych aparatów rentgenowskich w zarysie nie uległa zmianie, natomiast wprowadzono nowe rozwiązania mechaniczne, elektroniczne i stylistyczne.

Okres między I a II wojną światową to doskonalenie już istniejących technik badań diagnostycznych, jak chociażby fluoroskopia.

W 1924 r. Howard Riley Raper opracował technikę wykonywania zdjęć skrzydłowo-zgryzowych.

W 1926 r. profesor Antoni Cieszyński wydał własny podręcznik radiologii stomatologicznej zatytułowany Zahnarztliche Rontgenologu utul khnische Zahn-heilkunde im Rontgenbild Leipzig, Verlag von fohann Ambrosius Barth (ryc. 1.3). W książce znalazły się opisy i ryciny wielu udoskonaleń technicznych, takich jak przytrzymywać ze do filmów wewnątrzustnych (ryc. 1.4), wspornik do wykonywania zdjęć pozaustnych (jak nazywano wówczas zdjęcia zewnątrz ustne) czy też specjalna czapka ułatwiająca kierowanie promienia centralnego podczas ustawiania do typowych zdjęć rentgenowskich czaszki (ryc. 1.5).

W latach 30. XX w. aparaty rentgenowskie były coraz powszechniejsze w gabinetach stomatologicznych. W tym czasie Franklin W. McCormack opracował technikę kąta prostego.

W 1931 r. Broadbent i Bolton skonstruowali urządzenie pozycjonujące zwane cefalometrem, obecnie znane pod nazwą cefalostatu.

W okresie powojennym możliwości diagnostyczne w stomatologii poszerzyły się dzięki wprowadzaniu pantomografii. Podwalmy metody stworzył polski radiolog Ernest Matuszko, który w 1949 r. na zebraniu Warszawskiego Oddziału Polskiego Lekarskiego Towarzystwa Radiologicznego zaprezentował radiogramy struktur zakrzywionych otrzymane przy użyciu aparatu własnej konstrukcji. Jako że nie opublikował wyników swoich badań, na świecie za ojca pantomogra-fii uważa się Fina Yrjo Veli Paatero, który 26 grudnia 1950 r. wykonał panoramiczne zdjęcie szczęki i żuchwy (ryc. 1.6) aparatem o nazwie Orthopantomograph,