DSC12

W ochronie radiologicznej pacjenta obow sada ALARA - jest to akronim angielskiego wy. as Iow as reasonably achieamble. Oznacza htf gnostyce radiologicznej należy stosować zesp^ ' ności i ograniczeń zmierzających do zminima;, nia narażenia pacjenta na promieniowanie j^Z które nie będzie nadmiernie utrudniało lub ur,^ liwiało uzyskania pożądanych i uzasadnionych macji diagnostycznych lub efektów leczniczych. ?. nie z tą zasadą zlecenie każdego badania rentg, skiego musi być uzasadnione przewagą oczddM korzyści zdrowotnych dla pacjenta lub spofeczej* przewyższających potencjalny uszczerbek zdrotBj który może spowodować ekspozycja na promie^., nie jonizujące. Do tych korzyści zalicza się pcwj, nie rozpoznania, jak też wpływ na sposób postęp nia terapeutycznego. Z kolei minimalizację niru~ osiąga się poprzez stosowanie właściwych tcchnii_; diograficznych, zachowanie staranności w wykonu niu badań, co zmniejsza liczbę zdjęć niedoskomit technicznie i minimalizuje konieczność powte. nia zdjęć, stosowanie cyfrowych systemów rejestr* obrazu oraz używanie osłon osobistych. Przykładu utrudnienia w uzyskaniu pożądanych informacji i łoby zastosowanie podczas ekspozycji pantomoę. licznej fartucha ochronnego z kołnierzem jak do tó wewnątrzustnych - istotnie tarczyca byłaby chro-na, ale cień fartucha przesłoniłby część zdjęcia par; orograficznego, które tym samym byłoby nieprzyde w diagnostyce.

Należy z całą mocą podkreślić, że nie istnieją l ne sztywne normy, które mówią, ile zdjęć rentgeny/ skich można wykonać u danego pacjenta w ciągu rot - obowiązuje wyłącznie zasada ALARA. Wyzna® ne są dawki graniczne promieniowania dla praco¹*' ków oraz ogółu ludności, ale nie stosuje się ich do os? poddawanych działaniu promieniowania jonizujące w celach medycznych (patrz tab. 11.2).

Wbrew obiegowym opiniom, nie ma bezwzględs go zakazu wykonywania zdjęć rentgenowskich uc; żarnych, ale zleca się je tylko wtedy, gdy zagroies zdrowia lub życia ciężarnej nie pozwala na praso nięcie badania na okres po rozwiązaniu. Przykłada może być kobieta ciężarna poszkodowana w wypad ku komunikacyjnym, która trafia do szpitala z urazę wielonarządowym - zaniechanie przeprowadza:* diagnostyki radiologicznej uniemożliwi właściwe ■; czenie urazów, które mogą bezpośrednio doprowadzi do zgonu i stanowią większe zagrożenie niż potencji! ne szkodliwe działanie promieniowania jonizującej na płód. W przypadku diagnostyki stomatologia* w wielu przypadkach badania rentgenowskie moim przełożyć na okres po rozwiązaniu, a jeśli radiogramy są konieczne, to nie powinno się ich wykonywać w I trymestrze ciąży.

(intensywnie dzielące się komórki w fazie wzrostu), a u osób powyżej 80. roku życia w zasadzie nie istnieje, ponieważ czas rozwoju nowotworu od momentu mutacji do powstania zmiany dającej objawy kliniczne to kilkanaście-kilkadziesiąt lat, a więc więcej niż oczekiwana dalsza długość trwania życia.

W 1999 r. amerykańska komisja National Council on Radiation Protection and Measurements (NCRP) szacowała, że może (ale nie musi!) wystąpić jeden przypadek indukcji nowotworu ze skutkiem śmiertelnym na 2 miliony zdjęć zębowych lub pantomograficz-nych. Nowsze szacunki podają, że ryzyko rozwoju nowotworu złośliwego wynosi 0,02-0,6 na milion wykonanych zdjęć wewnątrzustnych, 0,21-1,1 przypadków na milion wykonanych pantomogramów i 0,34 na milion zdjęć cefalometrycznych. Dla porównania dla TK głowy ryzyko to wynosiło 1 na 10000, a dla TK klatki piersiowej 1 na 2500 pacjentów.

Jak widać, stomatologiczne badania rentgenowskie są relatywnie bezpieczne w porównaniu z innymi metodami diagnostycznymi, nie wspominając o radioterapii. Niemniej jednak także w radiologii stomatologicznej obowiązuje przestrzeganie wytycznych ochrony radiologicznej.

Ochrona radiologiczna to zespół działań mających na celu zapobieganie narażeniu ludzi i skażeniu środowiska, a w przypadku braku możliwości zapobiegania takim sytuacjom ograniczenie ich skutków do poziomu tak niskiego, jak tylko jest to rozsądnie osiągalne, przy uwzględnieniu czynników ekonomicznych, społecznych i zdrowotnych. W tym rozumieniu ochrona radiologiczna w medycynie obejmuje pacjentów, personel zatrudniony w warunkach narażenia na promieniowanie jonizujące i osoby, które mogą znaleźć się w otoczeniu źródła promieniowania (opiekun pacjenta, osoba oczekująca w poczekalni, inni członkowie personelu medycznego, przypadkowy przechodzeń itp.).

Stosowanie promieniowania jonizującego w celach medycznych dotyczy ekspozycji:

pacjentów, gdy wynika z badań lekarskich i leczenia, w tym wstępnych i okresowych badań pracowników,

osób poddawanych badaniom skriningowym (przesiewowym),

osób uczestniczących w eksperymentach medycznych - zdrowych lub pacjentów, osób poddawanych badaniom w celach medycz-no-prawnych, gdy podjęcie tych badań nie wynika ze wskazań zdrowotnych (np. wykonanie radiogramu do oceny wieku kostnego u nielegalnego imigranta w wieku rozwojowym nieposiadającego dokumentu tożsamości),

osób, które poza obowiązkami zawodowymi, udzielają pomocy pacjentom i opiekują się nimi.