DSC65

Środki działalności gospodarczej - kapitał 73

duktu. Przy określonych rozmiarach produkcji można więc wytwarzać więcej jednego i mniej drugiego produktu lub odwrotnie. Zależy to od społecznych potrzeb. Nie można natomiast przy danym potencjale wytwórczym zwiększyć produkcji i jednego i drugiego wyrobu. W określonym momencie zasoby są wszakże ograniczone. Określona prosta wyraża więc krótkookresową granicę możliwości produkcyjnych gospodarki oraz alternatywy wyboru jej struktury.

Ogólne zwiększenie produkcji, czyli przesunięcie prostej Co Lo na większą odległość od początku układu współrzędnych, na przykład do poziomu Ci L|, jest wyrazem rozbudowy potencjału wytwórczego i wymaga czasu, pracy oraz oszczędności.

Wynika z tego, że efektywność, czyli sprawność gospodarowania, to nie tylko prosta algebraiczna relacja wyników i nakładów, ale przede wszystkim poszukiwanie możliwości podnoszenia tej relacji tak w skali przedsiębiorstwa, jak i całej gospodarki narodowej. To badanie możliwości wzrostu produkcji przy danym potencjale, badanie możliwości i określanie tempa powiększania tego potencjału, określanie stopy oszczędności i poziomu konsumpcji. Wreszcie wszystkie problemy określania struktury i dostosowania jej do potrzeb.

4.5. AKUMULACJA I ODTWARZANIE KAPITAŁU

Jedną z ogólnych prawidłowości procesu gospodarczego jest tendencja do koncentracji potencjału, czyli zasobów i samej produkcji. Posiada ona różne aspekty: przestrzenny, co znajduje swój wyraz w tendencji do koncentracji działalności gospodarczej na wybranych obszarach; organizacyjny, sprowadzający się do tworzenia coraz większych jednostek gospodarczych; techniczny, co polega na konstruowaniu i instalowaniu coraz większych agregatów wytwórczych; własnościowy, co oznacza polaryzację własności i gromadzenie coraz większych zasobów w rękach nielicznych.

Prawo koncentracji potencjałów wytwórczych nie jest oczywiście prawem absolutnym. Nie działa więc zawsze i nie dotyczy wszystkich rodzajów działalności. Jego działanie jest w każdym razie silniej odczuwalne w gałęziach tradycyjnych, a słabiej w gałęziach nowo powstałych, czyli najbardziej dynamicznych. Stanowi zatem jeden z aspektów akumulacji kapitału.

Nakłady ponoszone w działalności gospodarczej są funkcją ilości angażowanych środków oraz ich jednostkowych wartości. Ilość angażowanych środków jest funkcją zgromadzonych (zakumulowanych) zasobów, natomiast ich jednostkowa wartość funkcją sprawności ruchu okrężnego danego zasobu w sferze gospodarczej, czyli efektywności. Czas trwania poszczególnych czynności gospodarczych jest więc podstawową zmienną procesu gospodarowania.