DSC�21 (2)

niej, gdy nie mam już zdjęcia przed oczyma, ale znów o nim pomyślę. Zdarza się, że lepiej mogę zrozumieć zdjęcie, które sobie przypominam niż zdjęcie, które widzę, jakby widzenie bezpośrednie źle ukierunkowywało Język, zaprzęgając go do opisu, który zawszej:hyhi-w osiągnięciu ^fóktu—właściwego^putteZu/n^ Gdy odczytywałem zdjęcie Van der Zee, zdawało mi się, że odnalazłem to, co mnie poruszało: pantofelki z paskami odświętnie ubranej Murzynki. Ale oddziaływanie zdjęcia nie było we mnie zakończone. I później zrozumiałem, że prawdziwe punctum stanowił naszyjnik, który miała na szyi. Gdyż (bez wątpienia) był to taki sam naszyjnik (złoty, cienki, pleciony łańcuszek), jaki widywałem u pewnej osoby z mojej rodziny, a po jej śmierci został złożony w pudełku ze starymi rodzinnymi klejnotami (ta siostra mego ojca nigdy nie wyszła za mąż, żyła ze swoją matką jako stara panna, co mnie zawsze martwiło, gdy myślałem o smutku jej życia na prowincji). Zrozumiałem więc, że chociaż punctum działa ostro i natychmiast, to jednak może pogodzić się z pew-

95