dupa0007

1.1.2. Przedmiot badania statystycznego

Realizacja określonego celu każdorazowo wymaga zdefiniowania przedmiotu badania. Przedmiotem badania statystycznego jest zbiorowość statystyczna, która może składać się z osób, rzeczy lub zdarzeń. Zbiorowość statystyczna musi być precyzyjnie określona pod względem rzeczowym, przestrzennym i czasowym. W podanych wcześniej przykładach zbiorowościami statystycznymi będą kolejno:

w Pl.l wszystkie gospodarstwa domowe w Polsce w 1992r.; w PI.2 studenci Uniwersytetu Gdańskiego w roku akademickim 1993/94; w P1.3 komputery zainstalowane w przedsiębiorstwie „Z” według stanu na koniec 1993 r.;

w P1.4 wszystkie wypadki drogowe w Polsce zarejestrowane w 1988 r.

Każda zbiorowość statystyczna składa się z jednostek statystycznych. W badaniu budżetów domowych jednostką będzie gospodarstwo domowe ( a nie np. poszczególne osoby wchodzące w skład gospodarstwa domowego). Przy badaniu czasu wolnego studentów jednostką statystyczną będzie każdy student UG. Gdy będziemy badać wykorzystanie komputerów, to każdy komputer wchodzący w zakres badanej zbiorowości będzie jednostką statystyczną. W badaniu wypadków drogowych poszczególne wypadki będą jednostkami statystycznymi.

' Zbiorowość statystyczną określają cechy stale, czyli właściwości wspólne (identyczne) dla wszystkich jednostek statystycznych, wchodzących w skład badanej zbiorowości. O zakresie rzeczowym, przestrzennym i czasowym badanej zbiorowości decydują trzy rodzaje cech:

•    rzeczowa - przesądza o tym co lub kto jest przedmiotem badania;

•    przestrzenna - informuje, gdzie występują, z jakiego terenu wywodzą się

V

badane jednostki;

• czasowa - roztrzyga, z jakiego okresu lub momentu pochodzą jednostki, które zostały włączone do badanej zbiorowości.

Wymienione cechy definiują zbiorowość statystyczną. Są one takie same dla każdej jednostki, stąd też poprzestaje się na ustaleniu cech stałych, i nie są one przedmiotem dalszego badania.

1.1.3. Zakres badania statystycznego

Zakres badania jest podporządkowany celowi, jakiemu badanie ma służyć. Cel badania przesądza bowiem nie tylko o tym, jaki zbiór jednostek (osób, rzeczy, zdarzeń) znajdzie się w badanej zbiorowości statystycznej, ale także, za pomocą jakich cech będziemy te jednostki opisywać. Zestaw cech zmiennych decyduje o zakresie badania.

Cechy zmienne są to te właściwości, którymi poszczególne jednostki statystyczne różnią się między sobą, przyjmując odmienne warianty cechy. Badając cechy zmienne, otrzymujemy odpowiedź na postawione pytania lub weryfikujemy hipotezy, zawarte w celu badania. Istotnym kryterium podziału cech zmiennych jest możliwość ich pomiaru. Według tego kryterium wyodrębniamy cechy jakościowe (opisowe) i cechy ilościowe (liczbowe). Warianty cech jakościowych wyrażamy opisowo (np. wykształcenie podstawowe, średnie, wyższe), natomiast warianty cech ilościowych wyrażamy za pomocą liczb pochodzących z pomiaru (np. waga w kilogramach, czas w godzinach) lub zliczania (np. liczba osób w rodzinie).

Cecha opisowa, która przyjmuje tylko dwa warianty (np. pleć) nosi nazwę cechy jakościowej dwudzielnej (dychotomicznej), natomiast cecha posiadająca więcej niż dwa warianty jest nazywana cechą wielodzielną.

Cechy ilościowe mogą być skokowe lub ciągle. Cechy ilościowe skokowe to te, które mogą przyjmować tylko określone wartości całkowite, z

13