dupa0102

P4.1 jest przykładem szeregu czasowego momentów, w którym podano liczbę abonentów telefonicznych według stanu w określonym momencie (31 XII) poszczególnych lat. Natomiast IN.2 pokazuje szereg czasowy okresów, gdyż liczba urodzeń żywych jest sumą dzieci urodzonych w ciągu całego roku.

Niejednokrotnie dane liczbowe w szeregach czasowych są prezentowane w krótszych jednostkach czasu niż okresy roczne, np. w kwartałach lub miesiącach. Dzieje się tak wówczas, gdy w ciągu roku obserwujemy nierównomierne zmiany poziomu badanego zjawiska.

IM.3. Przewozy ładunków w min ton w Polsce w miesiącach lat 1991-1993 (źródło: Biuletyn Statystyczny GUS 199-1, nr 1, s. 24):

Miesiące	1991	1992	1993
I	34,6	30.7	28,6
II	34,7	30.1	28,6
III	39,3	32,3	31,9
IV	38,9	31,2	30,2
V	37,9	31,7	31,5
VI	37,0	32,2	30,7
VII	38,7	32.7	30,7
VIII	37,0	31,9	30,8
IX	36,2	34,4	34,1

X	40,0	37,7	36,2
XI	40,2	37,2	35,1
XII	37,6	32.1	32,9
Rok	452.1	394.2	381.3

Rys. 4.3. Przewozy ładunków w min ton w Polsce w miesiącach 1991-1993

Śledząc dane liczbowe w tablicy oraz kształt krzywej na wykresie, łatwo Stwierdzić, że wielkość przewozów malała w kolejnych latach. Widoczne jest także, iż w pewnych miesiącach każdego roku wielkość przewozów była wyższa niż w pozostałych (X i XI), a w innych miesiącach przewozy były znacznie niższe niż w pozostałych (I i II). Są to właściwości, które wymagają zastosowania określonych metod analizy.

Zależnie od celu badania, a także od charakteru zmian występujących w szeregach czasowych, stosujemy różne metody ustalania w nich prawidłowości statystycznych. Jeżeli chcemy badać natężenie zmian jakiegoś zjawiska w poszczególnych okresach (momentach) w odniesieniu do innych okresów (momentów), to stosujemy miary zwane wskaźnikami dynamiki. Jeżeli zaś interesują nas prawidłowości rozwojowe w dłuższym czasie (w kilku, kilkunastu lub kilkudziesięciu okresach), to badamy tendencję rozwojową (trend),

199