Foto0451

zmian w armii. Zmieniąją się nie tylko funkcje i zadania sił zbrojnych jako całości, ale także ich struktur organizacyjnych. Zmiany te pojawiają się prawic z dnia na dzień. Wiedza naukowa oraz zbliżony do naukowego sposób myślenia o rzeczywistości i sposób rozwiązywania problemów pozwalają lepiej radzić sobie w wielu trudnych sytuacjach.

1.1.1. Cele poznania naukowego

Oczywiste jest, że współcześnie, w coraz bardziej złożonej rzeczywistości, człowiekowi nie wystarczy li tylko poznanie potoczne i tzw. zdroworozsądkowa wiedza. Zwiększa się bowiem zapotrzebowanie na poznanie naukowe, czy chociażby zbliżone do naukowego, oraz na wiedzę naukową. Czy w związku z tym powinniśmy lekceważyć naszą intuicję? Wręcz przeciwnie, dar ten-powinniśmy w sobie rozwijać i pielęgnować.

W cywilizacji informacyjnej wiedza i potencjał intelektualny stają się istotnym elementem potencjału obronnego. W związku z tym wzmacnianie potencjału intelektualnego i poszerzanie zakresu poznania naukowego możemy traktować jako jeden z podstawowych celów badań naukowych podejmowanych także w siłach zbrojnych, obok funkcji praktycznej tych badań, tzn. rozwiązywania konkretnych problemów na potrzeby szeroko rozumianego bezpieczeństwa i obronności.

Mówiąc o celu poznania naukowego, bierzemy zazwycząj pod uwagę:

I.    Cel podmiotowy - motywy (pobudki), które skłaniają człowieka do zdobywania wiedzy naukowej.

II.    Cel przedmiotowy - rezultat* do którego zmierza (powinno zmierzać) postępowanie badawcze.

Zainteresowanych bliższym poznaniem celu podmiotowego odsyłomy do licznych pozycji literatury¹. Dla autorów prac kwalifikacyjnych bardzioj użyteczne wydaje się przybliżenie i scharakteryzowanie przedmiotowego celu poznania naukowego. Mówiąc o celu przedmiotowym, ma się zazwyczaj no uwadze:

A. Opis porządkujący - czyli poszukiwanie odpowiodzi na pytanie Jak Jest? Opis porządkąjący różni się od zwykłych, usystematyzowanych informacji w taki sposób Jak na przykład książka telefoniczna różni od dzieła naukowego, któro nio tylko zawiera pewno dane, alejo również tłumaczy, oplsąlo.

Ił. Wyjaśnienie lub Inierpretaoję humanistyczną. 1'ozwoląją ono zrozumieć fakty, procesy, zjawiska stanowiące znzwyczą) przedmiot naszego poznania naukowego, przedmiot badań naukowych.

' /ub np l(. Naaal, fiirukiura nauki, op. oli.,; W. Okoń, Nowy tlownlk    Wyd Żak,

Warwawa IWA; Ś Ka/nlAnkl, Nauka I mtlotla. Pojictt iuiuki l ilunyjlkacju nauk, CN KUI., I.ublln IęjJżj fi, Wróblewski. Vfyf0wadtinU iln ilraugll woj/ikowej, AON, Wara/awn |V>N, J, Ko/lalat'kl, ntpoktijt, „1'r/aglsd Paytdiolagk/ny" 107A, nr <1

C. Uzasadnienie ocen lub norm działania (postępowania lub wytwarzania, włącznie z wytworami tego działania).

Warto pamiętać, że cel przedmiotowy, a właściwie zawierające się w nim trzy cele szczegółowe (A, B, C) powinny być realizowane w takiej kolejności, w jakiej je wyżej przedstawiono.

W ten sposób scharakteryzowaliśmy pokrótce dwa spośród trzech zasadniczych celów poznania naukowego. Przejdźmy więc do trzeciego z tych celów. Określany jest on w literaturze dosyć enigmatycznie, jako:

111. To, czemu ma ostatecznie służyć poznanie naukowe; funkcje nauki, które pełni ona w tyciu ludzkim.

Powtórzmy jeszcze za S. Kamińskim, że chociaż cele I, Q i 111 stanowią najczęściej różne sprawy, to jednak ściśle się wiążą, a niekiedy nawet stanowią tę samą rzecz, tylko rozpatrywaną z różnych punktów widzenia⁴. Sposób formułowania celów badań na potrzeby prac kwalifikacyjnych przedstawiamy w załączniku 1.

Przystępując do badań i prezentacji ich wyników na potrzeby pracy kwalifikacyjnej, bierze się zazwyczaj pod uwagę cel II - przedmiotowy, koncentrując uwagę na pierwszym etapie, jakim jest przedstawiony w punkcie A - opis. Nie zawsze jednak jest to opis porządkujący, co stanowi o słabości prac kwalifikacyjnych.

Znacznie trudniej jest poradzić sobie z wyjaśnianiem (B), jako drugim etapem osiągania przedmiotowego celu badań. W związku z tym warto wiedzioć, że można wykorzystać liczne odmiany wyjaśniania, przybierające postać¹:

1.    Uporządkowanej, głównie zewnętrznej wiąji świata lub elementu rzeczywistości (systematyka, charakterystyka porównawcza, uszeregowanie, typologia).

2.    Takiego obrazu działań i zdarzeń ludzkich, który pozwala je zrozumieć lub zasadnie ocenić (wyjaśnianie pragmatyczne lub akąjologiozno).

3.    Takiego układu prawidłowości określonych stanów lub procesów, któro opiorąją się nu:

a)    uwarunkowaniu zjawisk - zastępowaniu pojęcia przyczyny pojęciom układu warunków (kondycjonalizm) lub relacjach funkcjonalnych między zjawiskami (Atnkąjonollzm);

b)    zwykłym następstwlo lub Jodnoczesnoścl zdarzeń (wyjaśnianie genetyczne lub ewolucyjne);

c)    związku przyczynowym ~ dano o stanie obecnym pozwalają wyznuczyó stan przyszły (kauzunllzm);

d)    związku elementów i całości systemu n działanie systemu wyjaśnia się ta* chowaniem lub naturą Jego elementów (Indywidualizm), bądź leź zachowanie lub naturę elementów tłumaczy się swoistością systemu (liollzin)i

o) związku struktury I i\mkq)onownnla - gdy dzlolnnlo przedmiotu wyjaśnia Je* go budowę albo też ogólnie staramy się poznać Ibnkcjo czegoś dla Jogo wyjaśnię*

*M Kiunlńtkl, Naukii I milada., , op< 11(. i. I92»200<

'Ibldim.i, ItłJk IIIC.

0

_