Foto2472

62 I INHlslM\S WiM4łJlU«lllH Kr,VĄVSU\Vl'li«

Jowu, lotnicza, drogowa, budowlana. okaplo^Jo, wybuoliy, ominięcia grun. tu), a o mniejszym prawdopodoblońslwlo: akty torroru, kryzysy politycy no-mllltarno. Na pozostało zawożeniu lub zagrożoniu nlozdoflniowand w chwili obecnej, któro pomimo wszystko będą wymagały skoordynować nych dzialaił pod kiorownlctwom wojowody, Istnieje potrzeba oprucowąs nia procedur ogólnych, któro pozwolą podejmować działania w takich: sytuacjach.

1.1.6.2. Model sytuacji zagrażającej

Sytuacje zagrażające to twory wzajemnie powiązanych skiadnikó® wśród których występują zdarzenia i procesy przyjmujące postać czynna ków rażących, oddziałujących na ludzi i ich środowiska oraz ich obraca schematy, symbole. Twory te zdefiniować można jako grupy charakter® stycznych sygnałów; symptomów, objawów i oddziaływań będących specyficznymi cechami konstytutywnymi dla danego rodzaju zagrożenia, która pogarsza dotychczasowa położenie łudzi. Sytuacje zagrażające posiadają swoją strukturę, obszar oddziaływania i współwystępują z określonymi czynnikami kontekstowymi lokalnego oraz ponadlokalncgo środowiska Do głównych właściwości sytuacji zagrażającej zalicza się jej względna dlug>trvvałość i w znacznej mierze przymusowość (nie można jej uniknąć) ] oraz częściową nicprzewidywalność (co wpływa na niemożność jej za-i planowania). Obszar sytuacji zagrażającej nie ma też sztywno nakreślo-j ąych granic, Wkżna jest tu świadomość, że tego samego typu sytuacja zagrażające, oddziałujące w różnych miejscach i czasie są - mimo podoa bieństwa - numerycznie, ilościowo i akcydcntalnic różne. Cechą charahaj turystyczną sytuacji zagrażających, czy to naturalnych, czy wywołanydH przez człowieka, jest też to, że niezwykle rzadko można wskazać po jedyna cze przyczyny jej pojawienia się. Regułą jest występowanie swoistego dla! każdego przypadku zestawu, przeważnie ze sobą powiązanych, kilku czyj kilkunastu przyczyn i uwarunkowań zlokalizowanych w różnych sferach] ludzkiej egzystencji i oddziałujących w różnym czasie.

Sytuację zagrażającą określamy, przedstawiając konfigurację cech i elementów charakteryzujących naturalne i specyficzne właściwości za-rj grożenia. Analizie poddajemy źródła zagrożeń, czynniki rozwoju i rozprzestrzeniania się zagrożenia, zakres, intensywność i czas jego oddziaływa nia, potencjalne skutki lokalizowane w sferach: materialnej, społecznej, psychologicznej, duchowej. Czynniki te współwystępują z określonymi elementami środowiska, wśród których najbardziej istotnymi są: kultura^ bezpieczeństwa - jednostek, grup ludzkich i instytucji; infrastruktura bez-f

pleozońslwa - rozwiązania normalywno-prawno, przygotowanie materiałowo-techniczno i specjalistyczne; kompetencje ludzi; systemy informacji i wiedzy; procedury wykorzystania sił i środków. Najlepszą metodą badania sytuacji zagrażających, pozwalającą na poznanie rodzajów i zakresów oddziaływania zagrożenia oraz na określenie jego znaczenia dla życia i funkcjonowania jednostek, grup ludzi i społeczeństw, jest opisywanie i wyjaśnianie zależności⁵⁴. Polega to na analizie poszczególnych cech i/lub ich zespołów charakteryzujących dany typ zagrożenia, czy też pewne zbiory zagrożeń, które rozwijają się i egzystują w konkretnym środowisku (zob. rysunek 11).

Rysunek 11. Model oddziaływania czynników w sytuacji zagrożenia

Możliwości działania ludzi i służb:

* przygotowanie materiałowo-techniczne i specjalistyczne,

• systemy informacji i wiedzy

Wpływa na skuteczność działania

Wpływa na wybór Sposobu i środki działania

/

Pozycja ludzi i służb w strukturach sytuacji: rozwiązania normatyw-no-prawne, kompetencje* ludzi, procedury wykorzystania sił i środków

Zewnętrzne

oddziaływania, których doświadczają uczestnicy Sytuacji

WYMIARY SYTUACJI:

•    źródła zagrożeń,

¹ czynniki rozwoju i rozprzestrzeniania się,

• zakres, intensywność i czas oddziaływania,

*    potencjalne skutki

Przeżycia wewnętrzne uczestników jako reakcja na doświadczane zagrożenia

O zachowaniu się człowieka w sytuacji zagrażającej decydują relacje i ich kombinacje pomiędzy kluczowymi elementami i wymiarami tej sytuacji, które wpływają na przebiegające w sytuacji procesy i kształtują roz-

^Sł M. Radochoński, Osobowość antyspołeczna, Rzeszów 2009, s. 50 i nast.