Foto2882

10 Wstęp

zróżnicowana i złożona. Konieczne jest stworzenie wariantów planów działania oraz umiejętność radzenia sobie w trudnych, nieprzewidywalnych sytuacjach.

Zarządzanie kryzysowe to również stosunkowo młoda dziedzina naukowa oparta na teorii nauk o zarządzaniu, która wymaga dokładnego i przejrzystego sprecyzowania zadań realizowanych w organach administracji publicznej, określenia struktur odpowiedzialnych za podjęcie działań w odniesieniu do poszczególnych zagrożeń, dopracowania podstaw spójności, procedur i skuteczności działań podejmowanych w tym obszarze. Zarządzanie kryzysowe to dynamiczna dziedzina wiedzy. Wymaga stałego dostosowywania sił i środków do wciąż zmieniającego się stanu bezpieczeństwa w celu utrzymania zdolności do reagowania. Dynamizm sytuacji kryzysowych stanowi tutaj źródło ciągłych zmian w zakresie ustawicznego doskonalenia mechanizmów działań, procedur i zasad współpracy.

Różnorodność zagrożeń i obszemość problematyki zarządzania kryzysowego stanowiło podstawę do podjęcia próby uporządkowania podstawowych zagadnień w tym obszarze, co sprawiło, iż przygotowany podręcznik jest pracą problemową. Jego celem jest przedstawienie w sposób szczegółowy wymagań i zasad zarządzania kryzysowego w administracji publicznej.

Problematykę zarządzania kryzysowego przedstawiono zarówno w ujęciu teoretycznym, jak i praktycznym. W pierwszym rozdziale przybliżono podstawowe zagadnienia w zarządzaniu kryzysowym. Scharakteryzowano w nim aspekty organizacyjno-prawne, obowiązki, realizowane zadania oraz funkcje. Problematykę zarządzania kryzysowego przedstawiono tutaj w ujęciu funkcjonalnym i systemowym. Zwrócono również uwagę na rolę logistyki w tym obszarze. Podstawą skuteczności i efektywności działań podejmowanych w ramach zarządzania kryzysowego jest odpowiednie przygotowanie. Służy temu celowi planowanie, które w zarządzaniu kryzysowym spełnia zasadniczą rolę i stanowi temat kolejnego rozdziału podręcznika. Rozdział ten przybliża zakres planowania cywilnego, planów zarządzania kryzysowego i jego załączników funkcjonalnych. W kolejnym rozdziale przedstawiono elementy topografii i terenoznawstwa. Scharakteryzowano polskie i zachodnie mapy topograficzne oraz przedstawiono zasady ich czytania w sytuacjach kryzysowych. Wiedza w tym obszarze jest konieczna w trakcie prowadzenia działań ratowniczych. Ostatni rozdział odnosi się do komunikacji i public relations w zarządzaniu kryzysowym. Przedstawiono w nim rolę mediów, obieg informacji oraz metody i techniki komunikacji w sytuacjach kryzysowych. Całość materiału ma służyć propagowaniu wiedzy w zakresie działań podejmowanych w sytuacjach kryzysowych, a także podnoszeniu świadomości na temat odpowiedzialności cywilnej. Sytuacje kryzysowe nie są jedynie problemem administracji państwowej, ale całego społeczeństwa i podejmowanie działań w przypadku ich wystąpienia jest obowiązkiem każdej osoby.

Zarządzanie kryzysowe w samorządach - podstawy teoretyczne

1.1. Zarządzanie kryzysowe i jego istota

Zarządzanie kryzysowe w administracji publicznej jest integralną częścią bezpieczeństwa narodowego. Spełnia zasadniczą rolę w rozwiązywaniu - pod presją czasu - sytuacji kryzysowych, wiążących się z ryzykiem, napięciem i groźnych dla bezpieczeństwa. Polega na przeciwdziałaniu zagrożeniom, przygotowaniu się na wypadek ich wystąpienia oraz utrzymaniu lub przywracaniu stanu stabilizacji. Zarządzanie kryzysowe jest działaniem celowym, realizowanym przez organy władzy na wszystkich szczeblach organizacji państwa, angażującym wyspecjalizowane organizacje, inspekcje, straże, a także społeczeństwo. Ustawa o zarządzaniu kryzysowym wprowadziła uniwersalną jego definicję i określa go jako „działalność administracji publicznej będąca elementem kierowania bezpieczeństwem narodowym, która polega na zapobieganiu sytuacjom kryzysowym, przygotowaniu do przejmowania nad nią kontroli w drodze zaplanowanych działań, reagowaniu w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowej oraz na odtworzeniu infrastruktury lub przywróceniu jej pierwotnego charakteru”¹. W literaturze przedmiotu można spotkać również szereg definicji zarządzania kryzysowego, w myśl których jest to:

-    „zespół przedsięwzięć organizacyjnych, logistycznych i finansowych, których celem jest zapobieganie powstawaniu sytuacji kryzysowych, zapewnienie sprawności struktur decyzyjnych na wszystkich szczeblach zarządzania, utrzymanie ciągłej gotowości sił i środków do podjęcia działań, sprawne reagowanie oraz likwidacje skutków zaistniałej sytuacji”²,

-    „reagowanie na nadciągający lub trwający kryzys i usuwanie jego skutków w cyklu zdarzeń i czynności, od przewidywania i planowania antykryzyso-

1

   Ustawa z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym, DzU 2007, Nr 89, poz. 590 zpóźn. zm.

2

   D. Ladak, T. Pilch (red.), Elementarne pojęcia pedagogiki społecznej i pracy socjalnej. Wydawnictwo ŻAK, Warszawa 1999, s. 72.