FunkcjonowanieRynku R036 087

Podstawą zgłaszania popytu przez poszczególne podmioty są ich dochody, które przy danych preferencjach i cenach określają wielkość i strukturę popytu. Źródła dochodów osiąganych przez poszczególne podmioty popytu są zróżnicowane. Dochody przekształcają się w wydatki oraz przepływają między podmiotami popytu. Wielkość i kierunki przepływu dochodów wpływają na strukturę podmiotową popytu. Struktura ta zależy również od krańcowej skłonności do wydatkowania dochodów przez podmioty popytu oraz krańcowej skłonności do korzystania z kredytów.

Podstawowym źródłem dochodów państwa, będących podstawą zgłaszania popytu, są różnego rodzaju podatki: bezpośrednie (podatek dochodowy), pośrednie (VAT), konsumpcyjne (tytoń, alkohol) oraz inne. Pobierane przez państwo podatki zmniejszają wielkość dochodów osiąganych przez podmioty gospodarcze i konsumentów. W sytuacji braku podatków każdy wzrost dochodów podmiotów gospodarczych i konsumentów wpływa bezpośrednio, przy danej skłonności do wydatkowania pieniędzy, na kształtowanie się popytu. W warunkach istnienia systemu podatkowego zmiany w popycie oraz jego podział między państwo, podmioty gospodarcze oraz konsumentów zależą od:

—    stopy opodatkowania dochodów,

—    krańcowej skłonności do wydatkowania (lub oszczędzania) dochodów przez podmioty popytu.

Przy wyższej stopie podatkowej zwiększają się dochody państwa, które mogą być podstawą wzrostu popytu i zmniejszają się dochody podmiotów gospodarczych i konsumentów. Obniżenie stopy podatkowej prowadzi do zwiększenia dochodów podmiotów gospodarczych i konsumentów. Wzrost tych dochodów wpływa z kolei na zmiany krańcowej skłonności do ich wydatkowania. Zmiany te mogą wpływać następnie na kształtowanie się wielkości globalnego popytu, reprezentowanego wespół przez państwo, podmioty gospodarcze i konsumentów¹. Wpływ zróżnicowanej krańcowej skłonności do wydatkowania dochodów przez podmioty gospodarcze i konsumentów na popyt globalny przedstawia tablica 4.

Tablica 4

Wpływ skłonności do wydatkowania dochodów na popyt globalny

Zmiany popytu	Warianty
	I	II	III
Spadek popytu państwa w następstwie spadku dochodów (podatków)	-500	-500	-500
Wzrost dochodów podmiotów gospodarczych i konsumentów	+500	+ 500	+ 500
Krańcowa skłonność do wydatkowania dochodów przez podmioty gospodarcze i konsumentów	0,7	1,0	1,2
Zmiany popytu podmiotów gospodarczych i konsumentów	+ 350	-J- 500	+ 600
Zmiany popytu globalnego	-150	0	+ 100

Z danych zawartych w tablicy 4 wynika, że spadek popytu zgłaszanego przez państwo nie prowadzi do zmian jego globalnych rozmiarów tylko wtedy, kiedy krańcowa skłonność do wydatkowania dochodów przez podmioty gospodarcze i konsumentów' kształtuje się tak jak w wariancie II, a wdęc gdy osiągany przez nich dochód jest w całości kierowany na zakup produktów' i usług. Oznacza to, że spadek popytu zgłaszanego przez państwo jest w całości rekompensowany wzrostem popytu zgłaszanego przez podmioty gospodarcze i konsumentów.

Spadek popytu zgłaszanego przez państwo prowadzi, do zwiększenia popytu podmiotów gospodarczych i konsumentów' oraz zmniejszenia popytu globalnego, jeżeli skłonność do wydatkowania kształtuje się na poziomie 0,7. Oznacza to, że podmioty gospodarcze oraz konsumenci przy wzroście dochodów' równym 1 przeznaczają 0,7 na wzrost wydatków oraz 0,3 na wzrost oszczędności.

Wariant III odzwierciedla sytuację, gdy wzrost popytu zgłaszanego przez podmioty gospodarcze i konsumentów' jest większy niż przyrost ich dochodów'. Jeżeli wzrost ten jest równocześnie większy niż spadek popytu zgłaszanego przez państw'0, to globalny popyt

87

1

D. Begg, S. Fischer, R. Dombusch, Ekonomia, t. 2, Warszawa 1997, s. 75.