FunkcjonowanieRynku R1150 351

Sprzedawcy wchodzący na rynek w warunkach istnienia tej asymetrii muszą przezwyciężać barierę kapitałową związaną zarówno z koniecznościami tworzenia zdolności wytwórczych, jak i podwyższania poziomu umiejętności. Przezwyciężanie tej bariery jest koniecznym warunkiem kształtowania kosztów na poziomie porównywalnym z kosztami ponoszonymi przez sprzedawców działających na rynku. Proces ten może napotykać trudności oraz wymagać dużego kapitału, jeżeli umiejętności sprzedawców działających na rynku, zapewniające niski poziom kosztów, mają unikalny charakter oraz nie poddają się łatwemu naśladowaniu.

Podstawową barierą wejścia na rynek, związaną z kształtowaniem się poziomu kosztów, może być skala działania. Jak już wskazywano, wejście na rynek jest związane z koniecznością osiągania przez sprzedawcę minimalnej efektywnej skali działania. Skalę tę określa wielkość produkcji i wielkość podaży, przy której poziom kosztów' przeciętnych przestaje się obniżać. Ta efektywna skala działania może zapewniać sprzedawcy osiąganie pożądanych efektów⁷, ale mogą się one kształtować na niższym poziomie niż efekty osiągane przez sprzedawców⁷ działających na rynku, których skala działania jest większa.

Dążenie do zwiększania wielkości efektów, towarzyszące przezwyciężaniu kosztowo-cenow⁷ęj bariery wejścia na rynek, wymaga osiągania przez nowych sprzedawców⁷ przynajmniej porównywalnej skali do skali działania sprzedawców⁷ funkcjonujących na rynku. Skala działania, która uniemożliwia nowemu sprzedawcy pożądaną redukcję poziomu kosztów i cen, jest skalą zapobiegającą wejściu na rynek.

Osiąganie przez nowego sprzedawcę efektywnej skali działania może napotykać ograniczenia ze strony popytu na produkty. Skala ta może być bowiem zbyt duża w stosunku do istniejącego popytu. Im mniejszy jest popyt w danym segmencie rynku, tym mniej sprzedawców⁷ może w⁷ nim funkcjonować, spełniając w⁷ymagania efektywnej skali działania. Związki między efektywną skalą działania sprzedawców a kształtowaniem się popytu w trzech segmentach rynku ilustruje tablica 30.

Bariery wejścia na rynek zależą od relacji między efektywną skalą

Tablica 30

Efektywna skala działania a popyt

Segment rynku	Efektywna skala działania	Wielkość popytu
Segment A	100	120
Segment B	100	500
Segment C	50	500

działania a kształtowaniem się wielkości popytu. Jeżeli w segmencie A funkcjonuje jeden sprzedawca osiągający efektywną skalę działania, która jest bliska wielkości popytu, to wejście nowego sprzedawcy do tego segmentu jest mało prawdopodobne. Istniejąca nadwyżka wielkości popytu w stosunku do efektywnej skali działania może skłaniać istniejącego sprzedawcę do zwiększania wielkości podaży lub obniżania poziomu ceny, ale jest ona zbyt mała, aby zapewnić efektywne działanie nowemu sprzedawcy. Sytuacja ta jest charakterystyczna dla takiej formy rynku, jaką reprezentuje monopol naturalny¹.

Łatwiejsze jest wejście do segmentu B, który umożliwia efektywne działanie pięciu sprzedawcom, funkcjonującym w ramach oligo-polistycznej struktury rynku. Najłatwiejsze jest wejście do segmentu C, w¹ którym efektywna skala działania kształtuje się na niższym poziomie niż w segmencie B, a wielkość popytu utrzymuje się na tym samym poziomie. Sprzyja to wzrostowi stopnia zatomizowania podaży oraz wykształcaniu się polipolistycznej formy rynku.

Jeżeli efektywna skala działania sprzedawcy na rynku nie ulega zmianie, to zmniejszenie bariery wejścia na rynek wymaga wzrostu wielkości popytu. Zmniejszenie tej bariery może mieć miejsce również wtedy, kiedy przy danej wielkości popytu zmniejsza się efektywna skala działania sprzedawców w danym segmencie rynku. Zależności między wielkością popytu (D) i efektywną skalą działania (E_s) a kształtowaniem się kosztowo-cenowej bariery wejścia na rynek ilustruje rys. 96.

Trudność lub niemożliwość osiągania przez nowego sprzedawcę

351

1

Por. rozdział VIL pkt 2.