ekonomika (31)

60 1 Ekonomiczne i poiaekonomianc determinanty.

-    odd zielne Unie kolejowe do przewozu ładunków,

_ sieci transportu kombinowanego i terminale,

-    rozwój globalnych systemów logistycznych;

*    zniechęcanie do korzystania z transportu samochodowego ładunków:

-    zakaz poruszania się w godzinach nocnych i w weekendy,

-    ograniczenia poruszania się w miastach,

-    system podatków i opłat,

• wzrost opłat załadunkowych.

Zasada .zanieczyszczający płaci', czyli internalizacja kosztów zewnętrznych, oznacza ich upodmiotowienie, czyli obciążenie kosztami szkód ekologicznych ich sprawców. Do instrumentów internalizacji kosztów zewnętrznych w transporcie możemy zaliczyć:

*    podatki paliwowe, od środków transportu, od zakupu środków transportu, które wymagają takich zmian, aby skuteczniejszy byl wpływ na zachowania proekologiczne użytkowników;

*    dodatkowe opłaty za emisję szkodliwych substancji i hałasu, które wymagają wprowadzenia.

Poszczególne rodzaje szkód wyrządzonych środowisku naturalnemu powinny być obciążone jednakowo, niezależnie od tego, czy powoduje je transport samochodowy, kolejowy, czy lotniczy, ale adekwatnie do rzeczywistego wpływu danej gałęzi transportu na środowisko. Opodatkowanie paliw jest obecnie najbardziej rozpowszechnionym rodzajem obciążenia o zmiennej wysokości, związanym z bieżącą eksploatacją pojazdu. Wysokość podatków paliwowych musi uwzględniać szkodliwość danego paliwa dla środowiska, czyli powinna być zróżnicowana w zależności od rodzaju paliwa i jego jakości. Obecnie w większości krajów Unii Europejskiej narzuty na olej napędowy są niższe niż na benzynę, mimo iż przy użytkowaniu oleju napędowego wydzielana jest większa ilość dwutlenku węgla, a także innych szkodliwych substancji. W wypadku ciężkich zestawów drogowych rozważane jest wprowadzenie podatku od przebiegu (elcctronic km-charges), w celu pokrycia kosztów środowiskowych nie-pokrytych przez podatki paliwowe.

Ekonomicznym instrumentem internalizacji kosztów zewnętrznych na obszarach zurbanizowanych były dotychczas systemy pobierania opłat parkingowych (połączone z ograniczeniami ruchu). Znacznie odpowiedniejszym instrumentem byłoby wprowadzenie opłat za przejazd drogami miejskimi. Ważne jest, aby taryfy byty różnicowane w zależności od pory dnia i od dnia tygodnia (dni robocze i weekend). Miejskie opłaty za przejazd nie są tak doskonałym narzędziem jak podatki od przebiegu pojazdu, ale stwarzają bodźce wpływające na zmniejszenie kongestii, zwłaszcza gdy w godzinach szczytu opłaty są wystarczająco wysokie:

Podatki płacone w skali rocznej oraz opłaty jednorazowe związane z zakupem i rejestracją pojazdu nie oddziałują bodźcowo na przebieg pojazdu w ciągu 17 Bnlojlaw Mjufcly trantportu roku lub styl jazdy, ale mają wpływ na decyzję, czy posiadać samochód i o wymianie starego samochodu na nowy, o lepszych parametrach ekologicznych. Uwzględniają one charakterystykę pojazdu w zakresie emisji zanieczyszczeń oraz hałasu i są niezbędne w warunkach, gdy mamy do czynienia ze zjawiskiem takim jak „turystyka paliwowa”, czyli wyjazdy do innego kraju w celu zatankowania paliwa po niższej cenie.

Eliminację zanieczyszczeń i hałasu „u źródeł”, czyli zmniejszenie emisji szkodliwych substancji i hałasu, można osiągnąć poprzez podjęcie poniższych działań:

1.    Unowocześnienie techniczne pojazdów samochodowych.

W celu obniżenia emisji szkodliwych substancji w czasie spalania paliwa stosuje się: turbodoładowanie z chłodzeniem powietrza, wysokociśnieniowy wtrysk, elektroniczną kontrolę wtrysku paliwa i pracy silnika, urządzenia zatrzymujące wydalanie szkodliwych substancji, takie jak katalizatory, filtry sadzy oraz urządzenia elektronicznie kontrolujące wielkość emisji.

2.    Unowocześnienie składu paliw i paliwa alternatywne.

Nowe technologie w przemyśle rafineryjnym pozwoliły na produkcję paliw o uszlachetnionym składzie i lepszej jakości (benzyn bezołowiowych lub

0    mniejszej zawartości ołowiu oraz o mniejszej zawartości siarki w oleju napędowym), powodujących zmniejszenie emisji szkodliwych substancji. Smagania ekologiczne i energetyczne skłaniają do poszukiwania nowych rodzajów paliw i alternatywnych rodzajów napędu: paliwa gazowe, metanol i etanol, paliwa rzepakowe i konopne (mogą być stosowane pojedynczo lub jako domieszka do benzyn). Przyszłościowym rozwiązaniem ekologicznym są pojazdy elektryczne. Zwłaszcza w warunkach miejskich stanowiłyby one doskonale rozwiązanie (taksówki, autobusy, samochody dostawcze i prywatne samochody osobowe). W przypadku panującej w miastach kongestii, potrzeby wielokrotnego zatrzymywania się, ich wydajność jest konkurencyjna wobec tradycyjnego napędu, ponieważ energia nie jest zużywana w czasie postoju. Problemem jest tu jednak sprawa baterii, które są ciężkie, kosztowne i trzeba je stosunkowo często ładować.

3.    Racjonalne kształtowanie infrastruktury.

Inwestycje nowo planowane powinny uwzględniać wpływ transportu na środowisko naturalne. Droga transportowa o dużym natężeniu ruchu powinna przebiegać z dala od skupisk ludzkich oraz obszarów szczególnie wrażliwych na działanie szkodliwych substancji, hałasu i drgań. Infrastruktura o dobrych parametrach technicznych wpływa na płynność ruchu, mniejsze zużycie energii

1    mniejszą emisję spalin, a odpowiednia nawierzchnia drogi może tłumić hałas i drgania. Do innych metod ograniczania wpływu transportu na środowisko można zaliczyć: budowę walów ziemnych, ekranów dźwiękochłonnych i do tłumienia drgań, pasów zieleni, urządzeń do oczyszczania wody spływającej z drogi