higiena (24)

b) Źródła drgań oddziałujących na organizm przez kończyny górne

ręczne narzędzia uderzeniowe o napędzie pneumatycznym, hydraulicznym lub elektrycznym (młoty pneumatyczne, ubijaki mas formierskich i betonu, nitowniki, wiertarki udarowe, klucze udarowe itp.)

ręczne narzędzia obrotowe o napędzie elektrycznym lub spalinowym (wiertarki, szlifierki, piły łańcuchowe itp.) dźwignie sterujące maszyn i pojazdów obsługi rękami źródła technologiczne (np. obrabiane elementy trzymane w dłoniach lub prowadzone ręką przy procesach szlifowania, polerowania, gładzenia itp.)

Istotnym jest fakt, iż niektóre narzędzia ręczne zaliczane do typowych źródeł drgań miejscowych (np. młotki, pilarki) mogą generować drgania o bardzo dużej intensywności. Wówczas drgania te mogą być przenoszone przez barki na tułów i głowę, co w konsekwencji może doprowadzić do wzbudzenia drgań rezonansowych narządów wewnętrznych. W takim przypadku narzędzia ręczne są również źródłem drgań o działaniu ogólnym.

2. Skutki oddziaływania wibracji na organizm człowieka

Narażenia na drgania przenoszone do organizmu przez kończyny górne powodują zespół zmian zwanych zespołem wibracyjnym układu ręka-ramię, który w wielu krajach uznany został za chorobę zawodową. Postacie zespoły wibracyjnego to: Naczyniowa- najczęściej rejestrowana, charakteryzuje się napadowymi zaburzeniami krążenia krwi w palcach rąk czego objawem jest blednięcie opuszki jednego lub więcej palców (tzw. "choroba białych palców")

•    Nerwowa- zaburzenia czucia dotyku, wibracji, temperatury a także dolegliwości w postaci drętwienia czy mrowienia palców czy rąk

•    Kostna lub kostno-stawowa- zniekształcenie szpar stawowych, zwapnienie torebek stawowych, zmiany okostnej, zmiany w utkaniu kostnym

Drgania o działaniu ogólnym powodują zmiany w:

■ Układzie kostnym- chorobowe zmiany głównie w odcinku lędźwiowym kręgosłupa, rzadziej w szyjnym. Zespół bólowy kręgosłupa w wielu krajach uznany został za chorobę zawodową.

Narządach wewnętrznych człowieka- niekorzystne zmiany w czynnościach narządów układu pokarmowego (głównie żołądka i przełyku), zaburzenia w narządzie przedsionkowo-ślimakowym, narządach układu rozrodczego kobiet, narządach klatki piersiowej, narządach jamy nosowo-gardłowej

Opisanym wyżej skutkom biologicznym towarzysza funkcjonalne:

' Zwiększenie czasu reakcji ruchowej Zwiększenie czasu reakcji wzrokowej

•    Zakłócenia w koordynacji ruchów

•    Nadmierne zmęczenie

•    Bezsenność

•    Rozdrażnienie Osłabienie pamięci itd.

3. Podstawowe wielkości charakteryzujące wibracje wyznaczane na stanowisku pracy:

Przemieszczenie (wychylenie)

■ Prędkość drgań    >

Przyspieszenie drgań

Wartości dopuszczalne dla drgań na stanowisku pracy zależą me tylko od rodzaju drgań (ogólne czy miejscowe) oraz charakteru drgań ale od kierunku drgań (x, y, z) i płci osoby narażonej. Zatem w celu oceny narażenia pracownika na drgania na danym stanowisku pracy należy rozpatrzyć i

uwzględnić wszystkie wymienione czynniki, tak aby do oceny wybrać prawidłową dla danych warunków wartość dopuszczalną

4. Metody ograniczania zagrożeń drganiami mechanicznymi

a)    Techniczne

Minimalizowanie drgań u źródła ich powstania (zmniejszanie wibroaktywności źródeł)

■    Minimalizowanie drgań na drodze ich propagacji

•    Automatyzacja procesów technologicznych i zdalne sterowanie źródłami drgań

b)    Organizacyjno-administracyjne

•    Skracanie czasu narażania na drgania w ciągu zmiany roboczej

■    Wydzielanie specjalnych pomieszczeń do odpoczynku Przesuwanie do pracy na innych stanowiskach osób

szczególnie wrażliwych na działanie drgań

■    Szkolenia pracowników w celu uświadomienia ich o występujących zagrożeniach powodowanych ekspozycją na drgania oraz w zakresie możliwej bezpiecznej obsługi maszyn i narzędzi

c)    Profilaktyka medyczna- ma na celu eliminowanie przy zatrudnianiu na stanowiska operatorów maszyn i narzędzi wibrujących osób, których stan czynnościowy organizmu odbiega od normy, gdyż odchylenia te pod wpływem drgań mogą ulegać pogłębieniu. W stosunku do osób juz pracujących w warunkach narażenia na drgania, powinny być prowadzone badania okresowe w celu możliwie wczesnego wykrywania powstających zmian chorobowych i przesuwania tych pracowników na stanowiska pracy pozbawione narażenia na drgania.

W ramach działań profilaktycznych stosuje się ochrony przeciwwibracyjne w formie: rękawic, pasów, poduszek, rękawów, klęczników i obuwia.

Zespół wibracyjny (choroba wibracyjna) - choroba zawodowa pracowników narażonych na długotrwałe działanie drgań mechanicznych.

Wibracje mogą pochodzić od maszyn i narzędzi pracy (pilarek, szlifierek, tokarek, młotów pneumatycznych, wiertarek, maszyn do szycia) i działać na człowieka miejscowo poprzez kończyny górne bądź też przenosić się przez podłoże, stanowisko pracy lub środki transportu, działając ogólnie na cały organizm. Objawy(edytuj)

Narażenie na wibracje może powodować.

•    obniżenie lub wzrost ciśnienia krwi

|    zaburzenia czynności układu nerwowego

i zaburzenia włelonerwowe, m.in. tzw lumbago

•    reakcje skurczowe naczyń krwionośnych

i    zaburzenia czucia

|    zaburzenie ukrwienia i odżywienia tkanek

•    zwolnienie i zaburzenia akcji serca

•    zmiany chorobowe narządu ruchu

| zwyrodnienie stawów, torbiele kostne | zespół cieśni nadgarstka

Większość zmian jest trwała i może być przyczyną nieodwracalnego kalectwa.

Jednym z objawów choroby wibracyjnej u osób narażonych na wibracje kończyn górnych jest tzw- wtórny objaw Raynauda polegający na bladości palców, odrętwieniu rąk i nadmiernej wrażliwości na zimno (w języku angielskim nosi on nazwę vibration wbite finger).