HPIM4446

łcących i I roku studiów wyższych uczelni. Ponieważ znaczenie tej informacji stanowi pochodną programu badawczego, przedstawię w skrócie pewne dane na ten temat.

Hmnna Świdn?Ziembe

Informacja o badaniach

Celem badań było wykrycie, które sytuacje kojarzą się młodzieży częściej, a które rzadziej z utratą poczucia sensu życia. W rzeczywistości zależało mi na wyłonieniu „wartości". które jawią się względnie często młodym ludziom jako wartości tak ważne, że na nich właśnie ufundowane jest poczucie sensu własnego istnienia.

Aby otrzymać informacje z tego zakresu w ankiecie zostało przedstawione siedemnaście sytuacji pomyślanych jako dolegliwe czy wręcz traumatyczne (w każdej z nich nieobecna była określona wartość). Badani mieli za zadanie ustosunkować się do tych sytuacji bądź wybierając jedną z odpowiedzi figurujących w kafeterii, bądź — ewentualnie — formułując odpowiedź własną. Oto dwa przykłady redakcji tak pomyślanych pytań: 1) Twoje życie przebiega w ctężkkk warunkach bytowych, w nieustannym stresie związanym z brakiem pieniędzy Masz rodzinę, matą pensję, nie istnieją realne szanse na poprawę sytuacji, 2) Tak się złożyło w twoim życiu, że nie mogłeś mieć ani własnych, ani adoptowanych dzieci, mimo że bardzo tego pragnąłeś.

W kafeterii każdego pytania figurowały trzy — zawierające określoną treść znaczeniową — odpowiedzi, występujące w tej samej kolejności. Odpowiedź pierwsza negowała intencję pytania, wskazując na to, że sytuacja zawiera (raczej lub więcej) walorów niż wad. Dla przykładu odpowiedź figurująca w kafeterii pytania — które podane tu zostało jako drugie — brzmiała: W sytuacji tej można znaleźć dobre strony

157

KdKtwo —próba cbamhuru

Daje ona wiele swobody, Nie przynosi problemów, odpowiedzial-noki, obciążeń jakie niesie te tobą posiadanie dziecka. Można w pełni korzystać z możliwości i uroków żyda — bez konieczności liczenia sif z istnieniem i potrzebami potomstwa. Człowiek ma szansy czuć sif dłużej młody

Odpowiedź druga potwierdzała dolegliwość sytuacji, wskazywała wszakże na ro, że z tą dolegliwością można dać sobie psychicznie radę. W przypadku już omawianego pyra-nia brzmiała ona następująco: To wielki brak życia, ale przędą można jakoś dać sobie rady z poczuciem pustki /.../ skupić stf na innych zadaniach, żyć innymi problemami, starać sif nie mpamiftywać.

Odpowiedź trzecia natomiast wyrażała myśl. ii dana wartość jest dla jednostki równoważna z poczuciem sensu życia. W przypadku omawianego pytania odpowiedź ta brzmiała: Żadna mna wartość, prują, praca nie jest w sunie utkomprnswać mi braku dziecka. Posiadanie potomstwa jest dla mnie tak ważne, że bez niego moje życie nie ma sensu.

Dzięki tak zbudowanej kafeterii mogliśmy nie tylko wykryć, jak często określona wartość kojarzy się badanym i poczuciem sensu życia, ale również, jak często jest ona w o-góle w środowisku odrzucana. Należy przy tym umączyć, że badani mogli nie wybierać żadnej odpowiedzi z kafeterii, lecz sformułować odpowiedź własną. Jakie wypowiedzi swobodne stanowiły średnio 10% odpowiedzi dla każdego pyuniz (procent wypowiedzi swobodnych dla poszczególnych pytań zawierał się w przedziale 4,2-14.9%) i znacznie wzbogaciły dane badawcze. Innymi słowy można stwierdzić, że stworzona szansa swobodnej wypowiedzi zaowocowała zdobyciem wielu interesujących materiałów. Większość swobodnych wypowiedzi w ramach jednego pytania była bowiem zbliżona w treści, a jednocześnie wypowiedzi re różnilv sic od sic-