IMAG0071

asa. Tracctót ręso. ścaa ae. aduacaib VoUki ~r —i... psśesi    .ur.-łfT^LTmł^ afecnetzes ąo(-rytf.-- —    -    ■ **“    *.

■±js Girgrmira |Ae .wernesaiictsde* Tracwiacwe. dse ausgacąskuiajdfc Eigeaattan fcenoiireher: siils i>; ebcmo aac ~j=

Rahnsec ier SkogostSeorfc. Lfnd alka was zwiscbcr. icr. iaeidcn Fxtretńen r . • es aucfc- ur.d Mischungen smd es, wam sic skopos- bzw. auftragigcmafc geforde^ werdeŁ eborfaUs, Wissen, worauf emc Trans lanoo hmausiaufel soli, Bewu&tm-icbongdes handelns, tst das Ziel der Słcoposthcone - ib. 112f)

Tekst wyjściowy został wyprodukowany dla potrzeb kultury wyjściowej, której nieodłącznym elementem jest język. Tym niemniej język to tylko jeden z wielu elementów' każdej kultury, których jest on refleksem i wyrazem. Te inne, istotne elementy kultury, zanikają w przekładzie rozumianym czysto lingwistycznie. Zobrazujemy to na wybranym przykładzie. Wybrane zdanie pochodzące z wywiadu, jakiego Joachim Gauck udzielił tygodnikowi „Focus” brzmi:

Mele ehemalige IMs bekleiden immer noch Lehrćimter.

Abstrahujemy tu od trudności związanej ze skrótem IM (Inoffi-zielłcr MitarbeiteT - Nieoficjalny Współpracownik), który tłumacz musi odszy frować, uznając, z mieści się ona w szeregu rutynowych i oczywistych czynności tłumacza, który nie rozumie pewnego wyrażenia obcojęzycznego - a nieraz i jednostki leksykalnej języka ojczystego Przekład lingwistyczny, przed uwzględnieniem wszelkiego skopom, brzmiałby * sposób zbliżony do zdania: Wielu by-tych nieoficjalnych wspS/fprocpwtttkóto nadal zajmuje Manowiska r.'MJczy€veii Analiza całości tekstu ujawnia, ze celem cytowanego '*a-ierdzetsia było orzeczenie BŚezaałuźeme dobrego położenia były tk cotfybeniów reżimu dobre położenie grupy zawodowej na-ząsiti (•yfokw npouźenic, status urzędnika państwowego gwa-iMapey zair ^dnieme j jest eiementem niemieckiej rzeczywistości '.'zjśeczaej i reflek’nącej ją świadomości Polak, mający świado-oz/y; mskiegc statusu społecznego nauczyciela, mógłby nawet jZfiSŁŚ j/_ oddelegowanie do nisko opłacanej i niewdzięcznej pracy nauczyciela to właśnie prawidłowa reakcja państwa wobec kogoś, kto poprzednio korzystał z przywilejów konfidenta. Osobną kwestię stanowi tu małe prawdopodobieństwo właściwego zrozumienia

nader intratne stanowiska nauczycieli, zwłaszcza, gdyby zostało ooo wsparte odsyłaczem, wyjaśniających różnice w statusie nauczyciela w Niemczech i Polsce.

Opisane i wykonane powyżej kroki przynależą w myśl teorii Ver-meęra do jednego z możliwych skoposów działania translacyjnego. Bowiem przekład adekwatny do skoposu nie oznacza, że musi się tłumaczyć przez adaptacją zwyczajowości kultury docelowej, lecz tylko tyle, że można tłumaczyć w zgodzie ze skoposem w sposób adaptacyjny.

(Skoposadaąuatc Translation bedeutet nicht, daB an die gepflogenhcHen cincr Zielkultur adaptierend ubersetzt werden muli, sic bedeutet wolil, dafi unter gegebe-nen Umstanden skoposgemaB adaptierend ubersetzt werden kann - ib. 102).

Moglibyśmy zarzucić Vermeerowi, że jego podejście nie uwzględnia nierzadkich sytuacji, w których tłumaczy się tekst po to, by dopiero stwierdzić, co zawiera, a z tłumaczonej treści wcale nie wynika żadna konkretna intencyjność (jak to ma miejsce w przypadku starych pism niewiadomego pochodzenia), ale udziela on na ten potencjalny zarzut podwójnej odpowiedzi. Pierwsza z nich zawarta jest we wspomnianym na początku rozróżnieniu pomiędzy tłumaczeniem a translacją, druga zaś w definicji jednego z wariantów skoposu, którym może byt określenie celu przekładu jako wiernego syntaktycznic i semantycznie odtworzenia oryginału w języku docelowym (por. ib. 96).

Vermeer zaznacza, że działanie tramiacyjne pojmowane znacznie szerzej niż samo tłumaczenie tekstu, ma miejsce także wtedy, gdy skopos tekstu wyjściowego i docelowego jest identyczny i tłumacz ogranicza się do przekodowania lingwistycznego; tłumacz musi bowiem najpierw dokonać oceny sytuacji, określić śkopos oraz wyznaczyć zakres czynności koniecznych, by stwierdzić możliwość poprzestania na przekodowaniu (por. ib. 73). Proces przekładu zmierza do uzyskania koherencji intertekstualnej, która oznacza adekwatny do skoposu związek pomiędzy translatem a tekstem wyjściowym

129