IMAG0582

B

nej formie już nie istnieje. Zbudowany zgodnie z tradycją S glinyl popadł w ruinę, a na jego miejscu w 1907 r. powstał nowy Wielki 1 Meczet o bardzo ciekawej architekturze. Na jego wschodniej ścianę, „ścianie kibli”, znajdują się trzy „kolczaste” wieże zakończeni ? pinaklami - mihrab został umieszczony w środkowej, najwyższej. Z czasem Dżenne stało się słynne ze swych kamieniarzy, barey, którzy odegrali ważną rolę w rozwoju miasta. Większość kamieniarzy była członkami gildii, barey ton, która kontrolowała działalność wszystkich rzemieślników. Obecnie wyuczenie się zawodu kamieniarza ściśle wiąże się z wykształceniem religijnym¹.

W granicach Songhaju znalazły się też miasta-państwa Hausów. Szczególny rozwój państwa nastąpił za panowania dynastii Askia, która przejęła władzę pod koniec XV w., obalając dynastię Sonni. Szczególny rozwój kultury muzułmańskiej w Songhaju nastąpił za panowania Muhammada Turę (przełom XV i XVI w.), który popierał nauki muzułmańskie, a w czasie swojej słynnej pielgrzymki do Mekki i Medyny kontaktował się z takimi wybitnymi uczonymi jak As-Sujuti i Al-Maghili. Ten ostatni przebywał nawet jakiś czas na dworze Muhammada Turę i napisał dla niego traktat o prawach i obowiązkach władcy muzułmańskiego. Upadek Songhaju nastąpił w wyniku klęski zadanej przez wojska marokańskie w bitwie pod Tondibi w 1591 r.

Wśród miast Afryki Zachodniej największą sławę zyskały Oao i Timbuktu. Oczywiście to nie wszystkie ośrodki miejskie Sudanu Zachodniego. Na pewno warte wzmianki są jeszcze choćby Dżenne i Sidżilmasa, Kano i Sokoto, ale określone ramy tej książki nie pozwalają na poświęcenie im więcej miejsca.

Gao powstało pod koniec VII w. i wkrótce stało się ważnym ośrodkiem handlowym. WIX w. arabscy geografowie, nazywający je Kaukau lub Kuku, pisali o Gao jako o najsilniejszym państwie Sudanu. Islami-zacjamiasta nastąpiła, jak podaje Tarich as-Sudan, około 1009~]010r.

tu

■fi

1

Szczegółowo na ten temat por. B. Bruijn, Djenne LMng tradition .Aramn/, World Magazine”, January—February 1990.