IMAG0646

Powierzchnia kłykcia

Ryc 2.32. żuchwa była kiedyś postrzegana jako koić analogiczna do kości długiej, która nascępńic była modyfikowano: l. przez usuwanie nasad i pozostawienie odsłoniętej płytki nasadowej oraz 2. wyginanie końców na kształt podkowy końskiej. JeśU ta analogia byłaby prawidłowa, chrząstka kłykcia powinna zachowywać się jak prawdziwa chrząstka wzrostowa. Współczesne doświadczenia potwierdziły wprawdzie, ie teoria wydaje się być interesująca, ale zdecydowanie nieprawdziwa

Chrząstka jako wyznacznik wzrostu czaszki twarzowe]

jeżeli wzrost chrzęstny ma podstawowe znaczenie, tkanka chrzęstna wyrostka kłykciowego żuchwy wyznacza jej kierunek wzrostu, a przekształcenie gałęzi i innych powierzchni jest wtórne w stosunku do pierwotnego wzrostu cłuzęstnego.

jednym ze sposobów przedstawienia (wzrostu — ptzyp. red. nauk.) żuchwy jest porównanie jej do trzonu kości długiej, wygiętej w kształcie podkowy, z usuwaną nasadą tak. że chrząstka stanowi .połowę płytki nasadowej", która : kolei przedstawia wyrostki kłykciowe żuchwy (ryc. 2.32). Jeżeli byłoby to prawdą, wówczas rzeczywiście chrząstka w wyrostku kłykciowym żuchwy może stanowić ośrodek wzrostu zachowując się jak nasadowa chrząstka wzrostowa (ryc. 2.33).

Wzrost szczęki jest nieco bardziej skomplikowany, ale niemożliwy do wytłumaczenia na podstawie .teorii chrzestnej". Mimo że chrząstki nie ma w kości szczęki, to jest w przegrodzie nosa i w kompleksie nosowo-szczę-kowym, rosnącym jako całość. Zwolennicy tej teorii twierdzą, że chrząstka przegrody nosa służy jako regulator innych mechanizmów wzrostowych.⁹ Jak pokazano na rycinie 234. chrząstka ta jest tak usytuowana, aby podczas wzrostu szczęki była przesuwana do dołu i do przodu. Jeżeli szwy szczęki stanowią rzeczywiście obszar, gdzie zachodzące procesy są tylko reakcją na inne mechanizmy wzrostowe, to odkładanie tam tkanki kostnej będzie reakcją na popychanie segmentu nosowo-szczę-kowego przez rosnącą chrząstkę. Masa chrząstki przegrody nosa zmniejsza się z wiekiem, jednak pewna jej ilość pozostaje i można ją uważać za regulator wzrostu.

W celu potwierdzenia tej teorii zostały przeprowadzone dwa rodzaje eksperymentów. Dotyczyły one analizowania następstw przeszczepienia chrząstki oraz oceny wyników jej usunięcia we wczesnym wieku.

-Tlunka

wiSknuto-diizęstn*

jNamnaiająca się chrząstka

Ryc. 2.33* Kostnienie wewnątrzchnęstne na głowie wyrostka kłykciowego. Obszar proliferującej chrząstki znajduje się rui pod tkanką wlóknuto-chrzęstną powierzchni stawowej, a kostnienie wewnątrichrcęstne pod tą warstwą. Należy porównać wzorzec aktywności komórkowej do obserwowanego w przypadku płytki nasadowej (pacr: ryc. 2.18)

Ryc. 2.34. Schemat czaszki chrsęjtnej w początkowych stadiach rozwoju wskazujący dużą ilość chrząstki w przednim obszarze. która w końcowych stadiach przekształci się w chrzęst-ną przegrodę nosa

Doświadczenia z przeszczepianiem chrząstki wykazały, ie nie wszystkie chrząstki szkieletowe zachowują się w sposób jednoznaczny po transplantacji. Kiedy przeszczep dotyczył chrząstki nasadowej kości długiej, wtedy kontynuowała ona wzrost w sposób niezakłócony, co wskazuje na to, że chrząstka ma potencjał wzrostowy. Chrząstka pobrana z chrząstkozrostu klinowo--potylicznego podstawy czaszki również wykazała objawy prawidłowego wzrostu, ale nie w takim samym stopniu. Trudno było otrzymać próbkę chrząstki z okolic podstawy czaszki, szczególnie w okresie intensywnego wzrostu, co prawdopodobnie tłumaczy, dlaczego m w ero nie rosła ona równie dobrze jak chrząstka nasadowa. W przypadku chrząstki przegrody nosa obserwowano dwojakie rezultaty: czasami wzrost byt prawidłowy, czasami zaś masa chrząstki nie powiększała się wcale. Wyniki najnowszych, bardziej dokładnych badań wykazały,

Ryc. 2.36. Profil mężczyzny. u którego chrust na ptcegroda

iH«a Mscali usunięta po urazi* w wieku lat 8- V konsefewen-cji nastąpił dużego stopnia niedorozwój Sadkoit^' odcinka twarzy

Ryc. 2.35. Wpływ usunięcia chrzęstnej przegrody nosa na doprzednl wzrost pyszczka królika. A. Stan prawidłowy. B. Zwierzę, u którego usunięto przegrodę nosa tuż po u todze niu. Po tym zabiegu widoczny jest zaburzony wzrost kompłek su nosowo-siczękowego (z: Samat B. C., w: McNamara J. A Jr: Faccon aftecting the growth of the m id lace, Ann Arbor Mich., Unlversicy of Michigan Center lor Humań Growth and Devebpnicnt. 1976)

ie wzrost na pożywkach był równie intensywny, jak ten obserwowany w przypadku chrząstki nasadowej. ¹ Żadnych symptomów wzrostu nie wykryto przeszczepiając ę hrząstkę pobraną t okolicy wyrostków kłykciowych żu chwy ", a w przypadku badań na pożywkach wzrost tei byl dużo słabszy niż w przypadku innych rodzajów chrzą stek.¹* Wyniki tych eksperymentów wskazują, że więk szolć chrząstek jest w stanie reagować jak ośrodki wzro|_ stu, z wyjątkiem chrząstek wyrostków kłykciowych.

Takie ebperymenty polegające na usunięciu tkanki chrzęstnej niektórych okolic nie dostarczają pewnych informacji. Główne ułożenie badań, że usunięcie chrząstki powoduje utrzymanie lub opóźnienie wzrostu niektórych okolic, świadczyłoby o tym, że pełni ona funkcję ośrodka wzrostu. Wynik takiego eksperymentu, przeprowadzonego u rosnącego królika, został przedstawiony na rycinie 2.35. Oczywiście, usunięcie przegrody nosa u młodego królika spowodowało znaczne zmniejszenie wzrostu środkowej części pyszczka, aczkolwiek nie znaczy to, ze całkowite jego zahamowanie było skutkiem utraty chrząstki Pojawiały się opinie sugerujące, że co zabieg chirurgiczny i zmniejszenie dopływu krwi odpowiadają za zmtftiy we wzroście.

Istnieje kilka doniesień na temat usunięcia prregto-dy nosowej u łudzi. Na rycinie 2 36 przedstawiony został pacjent, u którego usunięto całkowicie (po przebytym urazie w wieku 8 lat) przegrodę nosa. Widoczny jest u niego ewidentny niedorozwój środkowej części twarz). ale nie można przypisywać tego jednoznacznie utracie tkanki chrzęstnej przegrody nosa. Zaobserwowane zahamowanie wzrostu może jednak świadczyć o tym. że chrząstka jest w stanie wywołać procesy wzrostowe, a jej utrata znacznie je zmienia.

Szyjka żuchwy jest okolicą bardzo delikatną. Kiedy następuje ostre uderzenie w przednią powierzchnię trzonu żuchwy, złamaniu ulega okolica poniżej wyrostka kłykciowego strony przeciwnej. Złamany fragment zostaje przemieszczony na skutek pociągania przez mięsień skrzydłowy boczny (ryc. 2.37). Kłykieć zostaje wtedy usunięty i następuje resorpcja. Złamania wyrostka kłykciowego są stosunkowo częste u dzieci. Jeśli wyrostek kłykciowy jest ważnym ośrodkiem wzrostu, można oczekiwać, ie będzie widoczne zaburzenie wzrostu po uiazie (zranieniu) we wczesnym okresie życia, jak wynika ze współczesnych opracowań, pochodzących : lat 60 XX wieku, złamanie wyrostka kłykciowego żuchwy u młodych ludzi niezmiennie prowadzi do znacznych zaburzeń wzrostu.

Dwa znakomite doświadczenia przeprowadzone w Skandynawii wykluczyły te stwierdzenia. Zarówno Gil huus-Moe¹ jak i Lund ’ udowodnili, ie po złamaniu wyrostek kłykciowy u dziecka może w wyjątkowych przypadkach, kiedy występują procesy regeneracyjne, powrócić do prawidłowych wymiaiów i mało prawdopodobne jest. że będzie większy po urazie. U zwierząt doświadczalnych w’ miejscu złamania tkanka kostna i chnęstna ulegają resorpcji. a nowy wyrostek kłykciowy regeneruje się | okosenej odłamanych części. W końcowym etapie kształtuje się na powierzchni kłykcia cieniutka warstwa tkanki chrzęstnej. Nie ma bezpośred-