~LWF0051 (4)

wcześniej opracowanego planu akcji, jednakże — w przeciwieństwie do oddziałów normańskich, które w poprzednim okresie dokonywały krótkich wypadów do Anglii i trzymały się wybrzeży — ta armia posuwała się w głąb kraju, rabując jedną jej dzielnicę za drugą i zmuszając ludność do~Pł^eliT^dantny. W czaslertei woin^okazało się, że wikingowie sązdoTni do przestrzegania dyscypliny i podejmowania uzgodnionych działań. Najprzód zajęli wschodnią Anglię, a w 866 r. zdobyli York. Historyk duński końca XII w. Saxo Grammaticus opowiada, że synowie Ragnara Lodbroga rzekomo zemścili się na królu Northumbrii i za uśmiercenie ich ojca, który — wzięty do niewoli — został przez niego wtrącony do lochu ze żmijami. Jest to wszelako późniejsza legenda. W każdym razie wte-<dy właśnie nastąpił kres niezawisłości Northumbrii, królestwa w północnej Anglii.

/ Wkrótce z rąk Normanów zginął król wschodniej Anglii, Edmund, który kilkadziesiąt lat potem został przez Kościół ogłoszony świętym męczennikiem^ }\⁷ 870 r. wojska duńskie rwtargnęły do Wessexu. Mimo iż dalsze działania wojenne toczyły się ze zmiennym powodzeniem i władca Wessexu, Ethelred, wraz z bratem Alfredem zdołał zadać klęskę nieprzyjacielowi, to jednak Duńczycy opanowali znaczną część ich ziem. W 871 r., gdy po śmierci Ethelreda na tron królewski wstąpił Alfred, sytuacja kraju była rozpaczliwa. Większa część Anglii, wraz z Londynem, znajdowała się w rękach Duńczyków. Najeźdźcom musiano płacić ogromną daninę. Stanowiła ona tak wielkie obciążenie dla ludności, że nawet prałaci musieli sprzedawać posiadłości kościelne, ażeby wpłacać żądane kwoty. Anglia znalazła się w śmiertelnym niebezpieczeństwie.j

W 874 r. wojska duńskich zdobywców rozpadły się na dwie samodzielne części. Jedna grupa zaczęła dzielić między siebie ziemie Northumbrii, zamierzając widocznie osiąść tu na stałe. Autor Kroniki anglosaskiej stwierdza, że Halwdan, wódz Duńczyków, „podzielił ziemie Northum- v brii i od tego czasu ludzie jego orali i uprawiali pola”. Druga grupa zaatakowała Alfreda z północy, od strony lądu, oraz z południa i wschodu, od morza. Alfred mu-

siał wraz z wojskiem uchodzić do lasów w zachodniej części swego państwa. Anglosasi jednak zdołali w 878 r. zadać klęskę Duńczykom pod Ethandune, iw Wiltshire. Wódz wikingów, Guthrum, przyrzekł opuścić Wessex i przyjąć nową wiarę wespół ze swym wojskiem. Poganin Guthrum został chrześcijaninem Ethelstanem. Ale pokój nie mógł trwać długo. Tylko bowiem Wessex był niezawisły, inne zaś królestwa anglosaskie pozostawały w rękach Duńczyków. Zwycięstwo Anglosasów w 878 r. nie zlikwidowało niebezpieczeństwa grożącego Wessexowi. Jeszcze w tym samym roku do ujścia Tamizy wpłynęła nowa flotylla okrętów z ogromnymi siłami normański-mi; nazwano je też „wielkim wojskiem”. Część tej armii wkrótce wyruszyła na kontynent europejski i wylądowała w dolnym biegu Sze\dy.

('^Trzynastoletnie panowanie Normanów we Flandrii i śą^\ siednich dzielnicach Francji, nad Renem i Mozelą, roz- j poczęło się od oblężenia Gentu (Gandawy). Kronikarz, opowiadając o nieszczęściach, jakie spadły na ludność, pisze: „Rozpacz ogarnęła Franków; wydawało się, że nadszedł kres ludu chrześcijańskiego.” Chociaż w 881 r. synowi Karola Łysego, Karolowi Jąkale, udało się zadać wikingom klęskę nad Sommą, to jednak dopóty nie odstępowali oni od oblężenia Paryża, dopóki nie uzyskali okupu. Okolice Paryża zostały spustoszone. Dopiero w 892 r. „wielkie wojsko” opuściło kontynent; jednakże zostało wypędzone nie przez Franków, lecz przez! głód i choroby. Francja na krótko odetchnęła^

Wikingowie odpłynęli do Anglii, gdzie już wcześmej we wschodnich okręgach, .podobnie jak jeszcze wcześniej w Northumbrii, zaczęło rozwijać się osadnictwo skandynawskie. Rejony te nazwane zostały później Danelaw, czyli: dzielnice prawa duńskiego. W tej części Anglii zdobywcy wprowadzali porządki istniejące u nich w ojczyźnie. Niebaw^Tem rozpoczęła się również kolonizacja niektórych obszarów północnej Francji.

Tymczasem Alfred skupił w swych rękach władzę nad wszystkimi Anglosasami, którzy nie byli zależni od najeźdźców’. W 886 r. udało mu się wyzwolić Londyn. Prawdopodobnie też w tym okresie zawarł porozumienie

107