~LWF0073 (2)

136

Ryc. 61. Forma odlewnicza z Birki i odcisk odlewanej ozdoby.

Wg H. Al b mana

oni też pośredniczyli w upowszechnieniu się na Północy zachodniej techniki złotego filigranu.

W niektórych osiedlach znajduje się ślady przeróbki szkła; wyrabiano tam głównie paciorki ze stłuczki¹. Znajomość technologii dotarła najpew-

Ryc. 62. Zapinka brązowa z grobu w Świelubiu pod Kołobrzegiem. Wg W. Łosińskiego

niej z Nadrenii, choć nie można też wyłączyć oddziaływań bizantyńskich przez Ruś. Charakter na pół luksusowy miała produkcja ozdobnych grzebieni, szpil, oprawek z rogu i niekiedy kości, uprawiana we wszystkich większych skupiskach ludzkich (ryc. 63). Niektóre wzory czerpano tu z pracowni fryzyjskich, większość jednak była miejscowego, północno-europcjskiego pochodzenia.

Ryc. 63. Grzebień rogowy z Hedeby. Wg W. D. Tempela

Wróćmy do zajęć, które zaspokajały podstawowe potrzeby życia codziennego. Jednym z głównych rękodzieł była obróbka drewna, choć niewiele o niej wiemy, gdyż większość wyrobów zaginęła wskutek nietrwałości surowca⁵⁶. Powstanie znacznych rozmiarami skupisk wczesnomiejskich spowodowało wzrost zapotrzebowania na cieślę, który umiałby wznosić domy, ulice, pomosty, umocnienia obronne. Eozwój żeglugi zwiększył popyt na specjalistę szkutnika, komunikacji lądowej — kołodzieja i san-nika. Niedobory surowca pokrywano importem. W Hedeby mamy np. świadectwa sprowadzania obcej tym stronom jodły i sosny, na przywozie

Ryc. 64. Czerpak drewniany z Hedeby. Wg K. Scłiietzela

norweskiego drewna opierała się działalność cieśli islandzkich. Odkrycia w Oseberg pokazały, jak świetni fachowcy w tej dziedzinie byli wówczas czynni. / ręki rzemieślnika wychodziła też duża część drobnego sprzętu drewnianego, użytecznego w gospodarstwie domowym (ryc. 64); przy jego wyrobie posługiwano się niekiedy tokarką.

W wielu osiedlach działali rękodzielnicy, którzy zaopatrywali w sprzęt codzienny wykonany z innych surowców⁵⁷. Wyrabia¹ i oni miski z nor- ^{2 3}

1

Wykazały to ostatnio E. K. Ilougcn, [w:] Eaupang 1969, s. 119 n.; A. Lund-strom, [w:] EMS, t. 9, 1976.

2

⁵⁶ Por. studia nad materiałami z Oseberg, Hedeby, Aarhus, Lund i in., przyp.

3

42, 44 i 45. O imporcie drewna Belire, [w:] Berickte, t. 2, 1969, s. 10, ostatnio podobne obserwacje w Fyrkat Wagner, [w:] Roesdakl 1977, s. 209 n.

⁶⁷ Skjolsvold 1961. O wytwórczości garncarskiej Sclling 1955; Ilubcner 1959; E. K. Hougen, [w:] Kaupang 1969, s. 97 n.; Andersen, Crabb, Madsen 1971, s. 64 n. i in.