skanuj0079

permanentna

permanentna edukacja -+ edukacja permanentna.

personalistyczne podejście -> pedagogika personalistyczna.

Pestalozzi Johann Heinrich (ur. 12 I 1746, Zurych, zm. 17II1827, Brugg), szwajc. pedagog i pisarz; twórca nowoż. systemu i metody nauczania początkowego, zw. ojcem szkoły lud.; zakładał i prowadził szkoły oraz zakłady wychowawcze dla sierot i dzieci opuszczonych (Neuhof, Stans, Burgdorf, Yverdonj. Pestalozzi był zwolennikiem poglądu, że praca wych. musi być dostosowana do spontanicznego rozwoju człowieka, jednak w przeciwieństwie do J.J. Rousseau uważał, że wychowanie powinno pomóc jednostce w przechodzeniu od stanu naturalnego (nacechowanego pierwotnym egoizmem) do stanu społ., w którym życie ludzkie jest uwarunkowane przez porządek społ., a następnie — do stanu moralnej autonomii, wypływającej z moralnego poznania; w wychowaniu moralnym — zmierzającym do opanowania ludzkiego egoizmu — widział jedną z dróg przezwyciężenia spoi. niesprawiedliwości; dużą wagę przywiązywał do kształcenia umysłowego, które miało rozwijać zdolności poznawcze dziecka i wprowadzać je na drogę samodzielnego myślenia; wychowanie domowe miata uzupełniać szkoła, którą Pestalozzi pragnął gruntownie przebudować, m.in. przez związanie jej ze środowiskiem; wywarł znaczny wpływ na kształtowanie wewn. struktury szkoły lud. w 1. poł. XIX w.; gł. dzieła; Abendst unde eines Einsiedlers (1780), Lienhard md Gertrud (t. 1-4 1781-87), Meine Nachforschungen iiber den Gang der Natur in der Entwicklung des Menschm-geschlechts (1797), Jak Gertruda uczy swoje dzieci (1801, wyd. poi. 1955), Łabędzi śpiew (1826, wyd. poi. 1973); Pisma pedagogiczne (poi. wybór 1972).

Petersen Peter (ur. 26 VI1884, Grossenwie-he, zm. 21 III 1952, Jena), pedagog niem.; prof. uniw. w Jenie; twórca eksperymentalnego systemu nauczania, zw. -» jenajskim planem; gi. dzieła; Der Jena-Plan einer freien all-gemeinen Volksschule (1927), Pddagogik der Gegenwart (1937).

Pęcherski Mieczysław (ur. 9 1 1908, Ruda, zm. 9 XII 1986 , Warszawa), pedagog; prof. Uniw. Warsz.; 1959-61 dyr. Inst. Pedagogiki w Warszawie; prace z dziedziny pedagogiki porównawczej, teorii systemów oświat., polityki oświatowej; gł. dzieła; Szkolnictwo i oświata w Bułgarii (1970), Szkolnictwo

i oświata w NRD (1970), Szkoła ogólnnktti^ĘM cąca w Polsce Ludowej (1973), Polityka 0ŚhH| Kwa (1975), System oświaty w Polsce LiulfftĘEI na tle porównawczym (1981).    fjHjl

Piaget Jean (ur. 9 VIII 1896, Neuchatel, tlĘt 16 IX 1980, Genewa), szwajc. pedagog, pfjR; cholog i filozof; twórca epistemologii genjB — interdyscyplinarnego kierunku li.idap^: obejmującego zagadnienia rozwoju ludy kiego poznania; prof. uniw. w Neuclid® (1925-29), Genewie (1929-71), LozailltB (1938-51) i Paryżu (Sorbona, 1952-63); wljjfc loletni dyr. Inst. Nauk Pedag. w Genewie, ajf! ganizator i od 1955 dyr. Międzynar. Centrilljft Epistemologii Genet. w Genewie; czi. Njljjjj: Akad. Nauk w Waszyngtonie. Prowadzi! biadania eksperymentalne w dziedzinie psychttr logii rozwojowej, gł. procesów poznawczydjt (głośne studia nad rozwojem inteligencji* dziecka), realizował także porównawczo*’ -hist. studia rozwoju nauk; sformułował ten* rię rozwoju poznania, która głosi, że istotą tego procesu polega na jakościowych zmiął nach w obrębie struktur poznawczych (pojęć, systemów interpretacyjnych), za pomocą których ujmujemy rzeczywistość, dokonujących się w toku uzupełniających się procesów, adaptacyjnych (asymilacji i akomodacji); gl, dzieła: Mowa i myślenie u dziecka (1923, wyd. poi. 1929, 1992), Narodziny inteligencji dziecka (1936, wyd. poi. 1966), LapsycholO' gie de 1'inteU.igence (1947), Dokąd zmierza edukacja (1948, wyd. poi. \977),lntroduction a Vepistemologie genetiąue (1949-50), Mąd< rość i złudzenia filozofii (1965, wyd. poi, 1967), Biologia i poznanie (1967, wyd. poi, 1982), Stmkturalizm (1968, wyd. poł. 1972), Psychologia i epistemologia (1971, wyd. poi. 1977), Równoważenie struktur poznawczych (1975, wyd. poi. 1981).

Piekut-Brodzka Danuta (ur. 8 IV 1949, Warszawa), ekonomista spoi., pedagog; prof, w WSPS w Warszawie oraz w Chrzęść. Akad. Teol. w Warszawie, kier. Katedry Pracy Socjalnej; zajmuje się ekonomią społ. oraz teorią i praktyką pracy socjalnej; gl. dzieła: Świadczenia socjalne na rzecz rodzin z małymi dziećmi (1983), Fundusz populacyjny a zaspokajanie potrzeb ludności (1991), Problemy polityki i pracy socjalnej (wspóired., 1998).

Pietrasiński Zbigniew (ur. 24IX1926, Wieluń), psycholog i pedagog; od 1980 prof. w Inst. Psychologii PAN; 1955-71 w Uniw. Warsz., 1972-80 w Inst. Badań Pedag.; zajmuje się warunkami autonomizacji rozwoju i twórczości człowieka oraz jego autokreacji;

polityka

tli

g| iMirl.i: Sztuka uczenia się {1960, wyd. 6.

Myślenie twórcze (1969), Ogólne ipsy-.M.ri-rue zagadnienia innowacji (1971), klwwuuie własnym rozwojem (1977), Atako-mwc problemów (1983).

pjjitrakle szkolnictwo -> szkolnictwo pi-

IjisMc

Wil li Tadeusz Andrzej (ur. 26 VII 1939, Biel-. u. pedagog; prof. Uniw. Warsz., od 1990 Lilii Zakładu Pedagogiki Społecznej; 1981 mliliiioi' reaktywowania Tow. Uniw. Ludo-*yi li (TUL); 1981-83 i od 1993 prezes TUL; i'i'H MS wicemin. edukacji; czl. Kom. Nauk fnliig. PAN; zal. Ośrodka Badań Problemów il|i'lnli'rancji przy Uniw. Warsz.; zajmuje się wliili.u yjnyini problemami wsi, metodologią Iwlań środowiskowych, oraz zagadnieniem uiiUtny; gl. dzieła: Metodologia pedagogicz-iifih hadań środowiskowych (1971), Zasady hiihin pedagogicznych (1977, 1995), Pedago-tihi społeczna (współred. 1993, 1995), Spory i '..'fc-fitę. Pomiędzy tradycją a wyzwaniami "‘upnlrzesnośa (1999).

Piramowicz Grzegorz (ur. 25 XI 1735, l wów, zm. 14 XI1801, Międzyrzec Podlaski), jml.igog, działacz oświat., pisarz, jezuita; l,7ii 73 prof. filozofii w kolegium jezuickim Lwowie; 1773-74 sekr. -» Komisji Eduka-, |i Narodowej, doradca I. Potockiego, 1775-' sekr. -* Towarzystwa do Ksiąg Elementar-uyrli; od 1800 czł. TPN; autor wielu pism lugl.iszanych anonimowo) propagujących iilir i programy Komisji, współautor i red. k| Ustaw...; zajmował się zwł. sprawami ■■-•-kół parafialnych; był autorem Nauki oby-i mjowej dla ludu, która stanowiła część Elementarza dla szkół parafialnych narodowych 11785), wielokrotnie wyd. także osobno, oraz u .iktatu Powinności nauczyciela.. (178 7), któ-iy kształtował nowy model nauczyciela szkoły lud.; w pracach tych Piramowicz jawi się l.iko typowy przedstawiciel oświeć, myśli pedli;., która doszła do głosu także w jego pod-lyczniku Wymowa i poezja dla szkół narodowych (1792-1802); Powinności nauczyciela o raz wybór mów i listów (1959).

plan jenajski -* jenajski plan.

Podgórska Eugenia (ur. 1914), pedagog, historyk wychowania; od 1974 prof. Uniw. Łódź.; .rntorka prac z zakresu historii szkolnictwa, /..iw. ruchu nauczycielskiego i pedeutologii; gł. dzieła: Szkolnictwo elementarne Księstwa Warszawskiego i Królestwa Kongresowego 1807-1931 (1960), Szkolnictwo elementarne w Łodzi w latach 1808-1914 (1966), Krajowy Związek Nauczycielstwa Ludowego ui Galicji (1973).

podstawa programowa, zasadniczy akt prawny Minist. Edukacji Nar. regulujący proces kształcenia w przedszkolach, szkołach publ. i niepubl.; w zależności od typu instytucji edukacyjnej wyróżnia się podstawę programową wychowania przedszkolnego, kształcenia ogólnego i kształcenia zaw. łub profilu kształcenia zaw.; podstawa programowa zawiera kanon podstawowych treści nauczania i uczenia się, precyzuje zakres i rodzaj sprawności oraz umiejętności, które powinni nabyć uczniowie w toku edukacji, wskazuje także na postawy i wartości, którym powinno sprzyjać kształcenie; podstawa programowa nie ustala bezpośrednio wymagań, jakie należy stawiać uczniom w toku edukacji, ale stanowi źródło ich określenia (standardów); jest ona także punktem wyjścia do opracowania przez specjalistów bądź nauczyciela nowatora programu nauczania poszczególnych przedmiotów, bloków przedmiotowych, zajęć integralnych oraz zajęć wychowawczych; podstawa programowa wychowania przedszkolnego jest sformułowana w języku oczekiwań rozwojowych dziecka, określa zarazem powinności nauczyciela i zadania rodziców w ramach wspomagania i integrowania oddziaływań pedag. tej instytucji; podstawa programowa edukacji szkolnej określa zadania szkoły (to, co szkoła zapewnia, wspiera i umożliwia), cykle i treści kształcenia oraz umiejętności i kompetencje uczniów.

podświadomość, przedświadomość, termin wprowadzony przez S. Freuda na oznaczenie pośredniej warstwy psychiki między świadomością i -> nieświadomością; tkwią w niej treści, które nie są przez człowieka aktualnie uświadamiane, ale które kiedyś były w jego świadomości (zostały z niej wyparte) i w pewnych okolicznościach lub wskutek pewnych zabiegów mogą powrócić do świadomości; pot. termin p. jest często używany w znaczeniu „nieświadomość” lub w znaczeniu łączącym zakres obu tych pojęć.

poglądowości zasada -+ zasada poglądo-wości.

pogotowie opiekuńcze, w Polsce placówka opiekuńczo-wych. pierwszego kontaktu; przyjmuje dzieci i młodzież w wieku od 3 do 18 lat, które nagle zostały pozbawione opieki bądź których rodzicom odebrano lub zawieszono władzę rodzicielską; po wstępnej obserwacji kieruje dzieci do odpowiednich ośr. wychowawczych.

polityka oświatowa; i) działalność władz państw, i samorządowych w dziedzinie