ogrzewanie czesc1.qxd 2007-06-20 16:04 Page 6
Grzanie ważne nies
Przez ponad 6 miesięcy
w roku potrzebujemy
Jakie wybrać x
ródło energii?
ciepła, które ogrzeje nasz
W domu ciepło zużywane jest w dwóch celach: na ogrzewanie pomieszczeń (ok. 80-90%)
dom. Przez cały rok i na podgrzewanie ciepłej wody użytkowej  c.w.u. (ok. 10-20%). Na wybór x
ródła ener-
gii (paliwa) największy wpływ mają dwa kryteria  dostępnoS
ć oraz koszty eksploatacyj-
 ciepła, które podgrzeje
ne i inwestycyjne. Jeżeli w pobliżu naszego domu przebiega sieć gazowa, zwykle decydu-
wodę w kranach. jemy się na gaz ziemny, gdyż jest to wciąż jedno z najtańszych i najwygodniejszych x
ró-
deł energii.
Skąd je wziąć, jak
Gdy nie ma możliwoS
ci podłączenia się do sieci gazowej lub przyłącze byłoby bardzo
rozprowadzić, żeby drogie, pozostają inne rozwiązania. Jednym z nich są paliwa płynne: gaz płynny i olej
opałowy  instalacje nimi zasilane nie wymagają na co dzień praktycznie żadnej obsługi.
w domu było ciepło
Największą ich wadą jest koniecznoS
ć magazynowania i uzupełniania zapasu paliwa kil-
i przytulnie, a koszty ka razy w roku.
JeS
li kogoS
nie stać na korzystanie z paliw płynnych (są droższe od gazu ziemnego, a ist-
ogrzewania nie były zbyt
nieje ryzyko, że będą jeszcze droższe), może zdecydować się na paliwa stałe. Niestety, nie
duże& to jest pytanie, tylko trzeba wygospodarować miejsce na ich składowanie, ale także przygotować się na
codzienną (lub prawie codzienną) obsługę
przed którym staje każdy
kotła.
?
budujący swój Bardzo wygodne jest ogrzewanie energią
elektryczną  należy jedynie uzyskać więk-
własny dom.
szy przydział mocy do istniejących w domu
przyłączy energetycznych. Zaletą ogrzewa-
nia elektrycznego jest niska cena inwestycyj-
na, wadą  wysokie koszty eksploatacyjne.
Czym kierować się Jak okreS
lić, ile
kosztuje ogrzewanie?
przy wyborze systemu ogrzewania?
Wydatki na ogrzewanie domu stanowią 70- budynku oraz rodzaj wykorzystywanego pa- Zużycie energii potrzebnej do ogrzewa-
80% całkowitych kosztów jego użytkowania. liwa, natomiast w dużo mniejszym stopniu nia zależy wyłącznie od ciepłochronnoS
ci
Decydujący wpływ na ich wysokoS
ć mają zależą od zastosowanego systemu grzewcze- budynku. Natomiast koszty ogrzewania
przede wszystkim ciepłochronnoS
ć samego go. Często jednak niższy koszt używanego zależą przede wszystkim od rodzaju wy-
paliwa wiąże się z kłopotliwą obsługą insta- korzystywanego paliwa  jeS
li ten sam
Przybliżone koszty pozyskania
lacji grzewczej, a znalezienie optymalnego dom będziemy ogrzewać prądem elek-
efektywnej energii cieplnej
rozwiązania zależy przede wszystkim od trycznym, to koszty ogrzewania będą 2-3
z różnych x
ródeł
oczekiwań mieszkańców: taniej lecz mniej razy wyższe niż przy wykorzystaniu gazu
wygodnie lub komfortowo za wyższą cenę. czy węgla. Koszty ogrzewania można
x
ródło energii cena [zł/kWh]
orientacyjnie okreS
lić posługując się
gaz ziemny 0,14
wskax
nikowym zapotrzebowaniem na
gaz płynny 0,23
ciepło, który w zależnoS
ci od regionu
olej opałowy 0,20 Polski i ciepłochronnoS
ci domu wynosi
80-120 kWh/m2 rocznie. Najbardziej mia-
węgiel kamienny 0,12
rodajny będzie oczywiS
cie pomiar zużytej
koks 0,13
energii cieplnej bezpoS
rednio ze wskazań
drewno 0,11
ciepłomierza lub poS
rednio  przez obli-
pelety 0,12
czenie iloS
ci zużytego paliwa  gazu, ole-
Zużycie energii na
e
n
prąd elektryczny 0,35
ogrzewanie zależy od ciepłochronnoS
ci budynku ju, węgla czy prądu elektrycznego.
z
o
c
b
6
ogrzewanie czesc1.qxd 2007-06-20 16:04 Page 7
OGRZEWANIE  KOTŁY, PODGRZEWACZE

K
P
Czy warto ogrzewać
dom prądem?
s łychanie
Z punktu widzenia ekologii wykorzystanie
energii elektrycznej do ogrzewania można na-
zwać marnotrawstwem. Tylko 30-35% energii
pierwotnej, pochodzącej np. z węgla, trafia do
gniazdka elektrycznego  skąd może być nie-
mal w 100 procentach przetworzone na ciepło.
Zatem sprawnoS
ć ogólna jest 2-3 razy niższa
Jak obniżyć koszty ogrzewania?
niż w przypadku bezpoS
redniego spalania ga-
Aby oszczędzić na kosztach ogrzewania zu lub węgla w kotłowni domowej. Jednak ze
musimy zadbać, aby nasz system grzewczy względu na niskie nakłady inwestycyjne i wy-
był odpowiednio sprawny. Inaczej mówiąc, godę obsługi instalacji ogrzewania elektrycz-
musi on zapewnić uzyskanie optymalnych nego, rozwiązanie takie jest niekiedy stosowa-
parametrów użytkowania i łatwo dostoso- ne. Powinien o tym decydować rachunek eko-
wywać się do zmiennych warunków otocze- nomiczny porównujący nakłady inwestycyjne
nia. Odpowiedzialne za to są urządzenia na instalację centralnego ogrzewania wodnego
sterujące instalacją (zazwyczaj znajdujące i doprowadzenie gazu, z różnicą w rocznym
się w standardowym wyposażeniu kotła). koszcie ogrzewania domu. Przykładowo w do-
Na koszty ogrzewania
k
o
Koszty ogrzewania obniżymy też stosując mu o powierzchni 150 m2 o rocznym zapo-
ma wpływ rodzaj
w
r
regulację temperatury w ogrzewanych po- trzebowaniu na ciepło ok. 100 kWh/m2 koszt
zastosowanej automatyki
a
mieszczeniach. ogrzewania prądem wyniesie ok. 5000 zł,
(fot. THERMOVAL)
T
a przy ogrzewaniu gazowym ok. 2200 zł. Róż-
nica w kosztach inwestycyjnych wyniesie
mniej więcej 7000-8000 zł  zatem ogrzewanie
Czy będzie opłacalna w przyszłoS
ci
gazowe będzie przynosić oszczędnoS
ci po 3-4
latach. Przy porównywaniu trzeba także
wymiana kotła olejowego na gazowy?
uwzględnić koszty podłączenia, które mogą
Trudno przewidzieć, jak będą w przyszłoS
ci cia. SprawnoS
ć eksploatacyjna kotłów olejo- być bardzo zróżnicowane w zależnoS
ci od wa-
kształtowały się ceny oleju oraz gazu, i na- wych i gazowych może być różna, zależnie runków lokalnych. W sprzyjającej sytuacji po-
wet długoterminowe prognozy ekonomicz- od typu, sposobu regulacji, stopnia zużycia winny się zmieS
cić w kwocie 5000 zł. Dopro-
ne nie zawsze sprawdzają się w praktyce.  na ogół kształtuje się w granicach wadzenie gazu zwiększa natomiast wartoS
ć do-
Dlatego analizę kosztów ogrzewania tymi 80-90%. Jednak sprawnoS
ć kotłów olejo- mu i w razie jego sprzedaży, poniesione wy-
paliwami można dokładnie przeprowadzić wych jest najczęS
ciej o ok. 5% niższa niż datki zwrócą się z nawiązką. Jeszcze krótszy
jedynie przy aktualnych cenach, uwzględ- gazowych. Wynika to głównie ze strat roz- będzie okres zwrotu nakładów, przeznaczo-
niając wartoS
ci opałowe oraz sprawnoS
ć ruchowych, gdyż kocioł olejowy pracuje nych na ogrzewanie z kotłem węglowym, po-
urządzeń grzewczych. w trochę inny sposób niż gazowy. Większą nieważ eliminują one wydatki za przyłączenie.
Pod względem kalorycznoS
ci oba paliwa sprawnoS
ć będą miały też gazowe kotły Jednak ten system ogrzewania nie daje pełne-
mają zbliżone wartoS
ci opałowe  deklaro- kondensacyjne  szacunkowo ok. 95% go komfortu obsługi. Przy ogrzewaniu olejo-
wana przez dostawców wartoS
ć opałowa ga- (przy współpracy ze zwykłą instalacją wym decydujące znaczenie ma cena oleju opa-
zu wynosi 10 kWh/m3, a wartoS
ć opałową grzewczą). Uwzględniając te wartoS
ci, koszt łowego, która ulega znacznym wahaniom.
oleju przyjmuje się na poziomie pozyskania l kWh energii grzewczej Przy założeniu, że nie kosztuje on więcej niż
10,5 kWh/litr. Metr szeS
cienny gazu łącznie w przypadku opalania gazem wyniesie 2,5 zł/litr, zwrot nakładów nastąpi po mniej
z opłatami abonamentowymi to ok. 1,40- 0,15-0,17 zł/kWh, a przy spalaniu oleju więcej 7-8 latach. Podsumowując, ogrzewanie
1,45 zł/m3, zależnie od miesięcznego zuży- 0,26-0,28 zł/kWh. Z prostego przeliczenia elektryczne może być brane pod uwagę w do-
wynika więc, że wydatki na instalację gazo- mach o niskim zapotrzebowaniu na ciepło
wą mogą zwrócić się już po 4 latach. (mała powierzchnia, bardzo wysoka ciepło-
Doprowadzenie gazu do budynku stwarza chronnoS
ć, użytkowanie okresowe np. domek
też możliwoS
ć wykorzystania tego paliwa rekreacyjny), ale zawsze będzie to najdroższy
do innych celów niż ogrzewanie domu. Za- eksploatacyjnie system ogrzewania.
pewnia bowiem wygodny sposób na przy-
Grzejniki elektryczne mogą być nie tylko wygodnym, ale
e
m
b
n
t
w
a
gotowanie ciepłej wody użytkowej przez ca- także dekoracyjnym systemem grzewczym (fot. Brabork)
d
s
g
(
B
ły rok (w kotle dwufunkcyjnym lub z za-
sobnika) oraz zasilanie kuchenki, taniej niż
prądem lub gazem płynnym z butli.
Gaz przyda się w domu nie tylko do ogrzewania,
p
s
w
d
n
t
d
o
a instalacja szybko się zwróci (fot. Firma KEN)
i
s
s
z
(
F
K
7
ogrzewanie czesc1.qxd 2007-06-20 16:04 Page 8
Taniej ogrzewać: Ile kosztuje podłączenie do sieci
gazem płynnym czy gazowniczej?
olejem opałowym? Podłączenie gazu ziemnego z sieci biegnącej w ulicy oraz wykonanie wewnętrznej
instalacji nie powinno kosztować więcej niż 5000 zł. Przy dłuższych przyłączach
Różnice w kosztach ogrzewania gazem płyn- koszty wzrosną o ok. 50 zł za każdy metr długoS
ci przyłącza.
nym i olejem zależą od aktualnych cen paliw
i podlegają wahaniom w obie strony (jedne
drożeją, drugie tanieją i na odwrót). Przecięt-
Kiedy wykonać przyłącze do gazu?
nie jednak ogrzewanie gazowe jest droższe od
olejowego o 5-10%. Przyłącze gazowe jest to odcinek odgałęzienia od sieci gazowej łączący budynek z tą
siecią. Musi być ono wykonane zgodnie z projektem instalacji, zatwierdzonym przez
zakład gazowniczy. O warunki techniczne na wykonanie przyłącza warto wystąpić
jeszcze przed postawieniem fundamentów. Unikniemy wówczas póx
niejszych praco-
Czy warto wykonać
chłonnych robót, związanych z wprowadzaniem przewodów do budynku oraz zaosz-
czędzimy na kosztach uzgodnień dokumentacji.
projekt instalacji c.o.?
Przyłącze gazowe wykonywane jest jako podziemne. Rura gazowa doprowadzana
Wykonanie dokładnego projektu instalacji jest do budynku na głębokoS
ci ok. l m, ale do wnętrza wchodzi przez S
cianę ponad
grzewczej w domu jednorodzinnym zazwy- poziomem terenu. Ponieważ przyłączenie do budynku może nastąpić dopiero po
czaj nie jest konieczne. W przypadku pro- uzyskaniu opinii kominiarskiej (kominy muszą więc być wybudowane), instalację
stych układów grzewczych wystarczy okre- gazową można założyć nie wczeS
niej, niż na etapie stanu surowego zamkniętego.
S
lić zapotrzebowanie na ciepło w każdym
domowy regulator ciS
nienia ze kolano dla przemieszczeń
z pomieszczeń oraz dobrać grzejniki. Często
zintegrowanym czynnikiem przepływu osiowych
gotowe projekty architektoniczne zawierają
częS
ć instalacyjną, a informacje tam zawarte
przyłącze
w zupełnoS
ci wystarczą do prawidłowego wy-
domowe gazu
konania instalacji.
Dokładniejszy projekt będzie potrzebny wte-
dy, gdy wykonujemy instalacje z ogrzewa-
licznik
gazu
niem podłogowym i pompą ciepła. Koniecz-
czujnik
przepływu
ne będą wtedy wyliczenia dotyczące: rozpla-
nowania ułożenia rur grzewczych, emisji cie-
pła przez różne pokrycia podłogowe oraz do-
boru elementów sterujących.
Trzeba też pamiętać, że ogrzewanie pracuje
przewód zasilający
ze zmienną wydajnoS
cią  zależnie od warun-
główne urządzenie odcinające
z częS
cią izolującą
ków zewnętrznych, a projektowane jest na
najniższe temperatury. Domowe przyłącze z zabezpieczeniem do wyciągania i kompensacją osiową
p
z
z
d
w
i
o
Jaki wybrać system grzewczy: nisko- czy wysokotemperaturowy?
Instalacje niskotemperaturowe to takie, nie zawsze jest możliwe (brak miejsca do za- cje takie liczone są najczęS
ciej na wysokie pa-
w których nominalna temperatura wody za- montowania dodatkowych grzejników, ograni- rametry pracy 90/70�C.
silającej jest niższa niż 50�C. Powyżej tej czona powierzchnia podłogi, na której można Kotły gazowe i olejowe mogą pracować w sze-
wartoS
ci instalacje traktowane są jako stan- ułożyć ogrzewanie). Do obliczeń przyjmuje się rokim zakresie temperatur.
dardowe, czyli wysokotemperaturowe. m.in. wyższą temperaturę zewnętrzną, np. Współpracujące z nimi in-
Niska temperatura zasilania związana jest -5�C lub -10�C zamiast -20�C, gdyż tak duże stalacje projektowa-
przede wszystkim z rodzajem x
ródła ciepła. spadki temperatury z reguły trwają krótko, ne są na parame-
W praktyce dotyczy to dwóch rozwiązań  in- a zmniejszenie sprawnoS
ci urządzeń grzew- try 70/50�C.
stalacji z kotłem kondensacyjnym oraz z pom- czych nie spowoduje wzrostu kosztów ogrze-
ogrzewanie
pą ciepła. Uzyskują one bowiem najwyższą wania. podłogowe
sprawnoS
ć przy niskich temperaturach, co Przy ogrzewaniu kotłem na paliwa stałe tem- kolektor poziomy
w przypadku pomp ciepła istotnie wpływa na peratura wody zasilającej nie powinna być
koszty eksploatacji. Jednak obniżenie tempe- niższa niż 70�C. Wynika to z koniecznoS
ci za- pompa ciepła
ratury wody zasilającej wiąże się z konieczno- bezpieczenia kotła przed odkładaniem się sa-
Pompa ciepła, jako system ogrzewania
c
j
s
o
S
cią zwiększenia powierzchni grzejników lub dzy na wymienniku ciepła, co prowadzi do
niskotemperaturowego, najefektywniej współpracuje
n
w
zainstalowania ogrzewania podłogowego, co istotnego obniżenia jego sprawnoS
ci. Instala- z ogrzewaniem podłogowym
p
8
ogrzewanie czesc1.qxd 2007-06-20 16:04 Page 9
OGRZEWANIE  KOTŁY, PODGRZEWACZE

K
P
Jakie rury stosować
w domowych instalacjach?
Wybór materiału i sposobu prowadzenia rur instalacyjnych urasta niekiedy do
rangi życiowej decyzji. W praktyce, w typowych instalacjach domowych, nie ma
to większego znaczenia dla funkcjonowania instalacji pod warunkiem, że zosta-
nie fachowo zamontowana i będą użyte materiały dobrej jakoS
ci. Również kosz-
ty wykonania są bardzo podobne, a instalatorzy zachwalają konkretne rozwiąza-
nia głównie ze względu na własne przyzwyczajenia i wygodę montażu.
Z jakich tworzyw
produkowane są rury do c.o.?
W instalacjach wykorzystuje się dwa mu możliwe jest układanie doS
ć długich
rodzaje rur. odcinków bez koniecznoS
ci kompensowa-
Rury polipropylenowe  występują w kilku nia wydłużeń. Kształtki i złączki łączy się
rodzajach: z powłoką antydyfuzyjną lub z rurami metodą zaciskania lub zapraso-
z warstwą stabilizującą. Ponieważ tworzywo wania. Rury polietylenowe można układać
to bardzo wydłuża się przy wzroS
cie tempe- w dowolny sposób (w przypadku prowadze-
Czy nadal stosuje
ratury, rury zwykłe stosowane są tylko w in- nia pod tynkiem lub podłogą wymagają na-
stalacjach wody zimnej, natomiast rury sta- łożenia karbowanej rury ochronnej).
się rury stalowe?
bilizowane nadają się do instalacji c.o. i cie-
Do instalacji grzewczych często stosuje się rury
i
g
c
s
s
r
płej wody. Ich powłoka antydyfuzyjna zapo- Ze względu na słabą odpornoS
ć na korozję,
wielowarstwowe (fot. Coprax)
(
C
biega przenikaniu tlenu do wody krążącej rury stalowe montuje się dziS
doS
ć rzadko.
w instalacji i w rezultacie hamuje procesy Poza tym ich instalacja jest procesem pra-
korozyjne stalowych częS
ci (np. grzejni- cochłonnym. Jednak, na niektórych odcin-
ków). Rury łączy się za pomocą zgrzewa- kach instalacji mogą okazać się niezbędne,
nych kształtek i złączek. Rury polipropyle- gdyż są odporne na wysokie temperatury
nowe układa się prostymi odcinkami w ka- i bardzo wytrzymałe na uszkodzenia me-
nałach instalacyjnych za ekranami. Gdy chaniczne. W praktyce rury stalowe mon-
prowadzone są pod tynkiem  bruzda nie tuje się głównie w kotłowniach z kotłem
może być wypełniona zaprawą. na paliwo stałe, ponieważ w razie prze-
Rury polietylenowe o uniwersalnym zasto- grzania nie ulegną rozszczelnieniu. Rów-
sowaniu (woda zimna, ciepła i c.o.) produ- nież wewnętrzne instalacje gazowe montu-
kowane są jako warstwowe z polietylenu je się z rur stalowych, które łączy się przez
sieciowanego PE-X oraz z wkładką alumi- spawanie lub za pomocą złączek gwinto-
niową (oznaczenie PE-X/Al/PE-X). Rury te wanych. Trzeba pamiętać, że w instala-
są elastyczne, więc można je wyginać  mi- cjach grzewczych należy używać rur czar-
nimalny promień gięcia jest równy pięcio- nych, a nie ocynkowanych, gdyż powłoka
krotnej S
rednicy rury. Ich rozszerzalnoS
ć cynkowa przy temperaturze wody powyżej
cieplna zbliżona jest do miedzi, dzięki cze- 60�C szybko ulega zniszczeniu.
Jakie są zalety i wady tworzyw sztucznych?
Tworzywa sztuczne, z których wytwarzane są rury, są obojętne wystawiać na bezpoS
rednie działanie promieniowania słoneczne-
chemicznie, nie wchodzą w reakcję z wodą i zawartymi w niej go, gdyż nie są odporne na promieniowanie UV. Nie sprzyja im
związkami. WiększoS
ć jest także odporna na działanie wielu niska temperatura  obydwa ograniczenia są ważne dla odpo-
kwasów oraz zasad. Mają gładką powierzchnię wewnętrzną, jest wiedniego przechowywania materiału.
ona nawet kilkaset razy gładsza niż wewnętrzna powierzchnia Tworzywa mają doS
ć niską temperaturę topnienia, dlatego nie
rur stalowych). Zmniejsza to opory przepływu, a na S
ciankach należy przekraczać maksymalnej temperatury czynnika robocze-
nie tworzy się osad. go, podanej przez producenta. Może to spowodować zniszczenie
Rury z tworzyw do c.o. są elastyczne, dzięki czemu łatwo jest je rury. TrwałoS
ć instalacji z tworzyw sztucznych zależy od tempe-
wyginać i dopasowywać do kształtu instalacji. Zmniejsza się ratury i ciS
nienia przesyłanej wody. Im wyższa jest temperatura
wtedy liczba potrzebnych łączników i maleje koszt instalacji. wody grzewczej, tym proces starzenia materiału postępuje
Jednak rury z tworzyw sztucznych mają też wady. Nie należy ich szybciej.
9
ogrzewanie czesc1.qxd 2007-06-20 16:04 Page 10
Co przemawia Jak prowadzić rury do c.o.?
jastrych
za miedzią?
Rury miedziane stosowane są w instala-
cjach c.o. ze względu na łatwoS
ć wykony-
wania podejS
ć do grzejników, odpornoS
ć
na temperaturę i niewielką S
rednicę.
Z rur twardych najczęS
ciej montowane
jest orurowanie w obrębie kotłowni oraz
instalacje układane pod listwami przypo-
dłogowymi w modernizowanych domach.
Trzeba jednak pamiętać, że rury miedzia-
ne mogą ulegać przyspieszonej korozji,
gdy jakoS
ć wody jest dla nich niekorzyst-
na. Rury produkowane są w dwóch od-
mianach: twardej  dostarczanej w sztan-
izolacja cieplna,
gach oraz miękkiej  w zwojach. Oba ro-
szlichta podłogowa kompensacyjna i dx
więkowa
dzaje rur można ze sobą łączyć w jednej
instalacji, wykorzystując złączki lutowane Prowadzenie rur w szlichcie podłogowej
r
w
s
p
lub zaciskowe.
Rury w instalacji c.o. mogą być prowadzone po wierzchu S
ciany, w bruzdach
S
ciennych lub pod jastrychem podłogowym. Układanie rur na wierzchu S
ciany
stosuje się głównie w pomieszczeniu kotłowni lub piwnicy. Mocowane są one
uchwytami o odpowiedniej S
rednicy w rozstawieniu, zalecanym przez producenta
rur. Rury prowadzone w bruzdach muszą być chronione przed kontaktem z za-
prawą, dlatego układa się je w rurce osłonowej tzw. peszlu. Również rury kładzio-
ne pod jastrychem podłogowym muszą być osłonięte rurką ochronną. Przy ich
układaniu należy unikać przechodzenia rur przez otwór drzwiowy  przy monta-
żu np. progu łatwo można doprowadzić do ich przewiercenia. Nie powinny być
też kładzione w linii prostej  lepiej prowadzić je łagodnymi łukami  zapewni to
samokompensację cieplną. Odcinki tak układanych rur nie powinny mieć złączek
 należy układać je w jednym kawałku na trasie rozdzielacz-grzejnik. W podło-
gach z izolacją cieplną rury grzewcze prowadzi się na pierwszej warstwie izolacji
i przykrywa paskami styropianu od góry. Wygodniej prowadzić je wtedy wzdłuż
S
cian, aby zmniejszyć ryzyko ich uszkodzenia podczas wykonywania wylewki
podłogowej.
Jak prowadzi się piony instalacyjne?
Instalacje wewnętrzne z miedzi prowadzone po wierzchu
w
z
m
p
p
w
S
cian (fot. archiwum BD) Piony instalacyjne mogą być prowadzone w bruzdach S
ciennych lub w kanale in-
(
a
B
stalacyjnym, przykrytym ekranem. Lepszym rozwiązaniem jest umieszczenie pio-
Rury miękkie wykorzystuje się głównie nów za ekranem, gdyż w razie awarii mamy łatwy dostęp do instalacji oraz możli-
do wykonywania długich odcinków insta- woS
ć jej rozbudowania w każdej chwili. Ekran można wykonać z płyt gipsowo-kar-
lacji, kładzionej pod podłogą, do podłą- tonowych i wykończyć
bruzda S
cienna
czania grzejników lub do instalacji wod- jak resztę S
ciany lub
płyta izolacyjna
nych, prowadzonych w posadzce. Można przykryć pion instalacyj-
je kształtować metodą gięcia, co umożli- ny boazerią, ewentualnie
wia łatwe dopasowanie do planowanej tra- obudować szafką.
sy przebiegu. Kształtki i złączki łączy się
z rurami miękkimi poprzez lutowanie,
a niektóre przyłącza gwintowane również
izolacja rur
złączkami zaciskowymi.
Rury twarde, dostępne w odcinkach do
6 m, odporne są na wszelkie odkształcenia
przepust
przez strop
i każde zmiany kierunku uzyskuje się za
Tak prowadzi się rury w bruzdach
p
s
r
w
b
pomocą kolanek oraz łuków. Łączy się je
S
ciennych. Na rysunku pokazany
N
r
p
metodą spawania. jest też przepust przez strop
t
p
p
s
10
ogrzewanie czesc1.qxd 2007-06-20 16:04 Page 11
OGRZEWANIE  KOTŁY, PODGRZEWACZE

K
P
Jak układa się rury pod podłogą?
Na czym polega
Montaż pod podłogą umożliwia łatwe doprowadzenie rur w każde miejsce domu.
rozdzielaczowy
Trasa ich przebiegu może być prawie dowolna  ważne, aby nie były narażone na
system prowadzenia
uszkodzenia mechaniczne. Instalacja musi być wykonana oraz sprawdzona przed
zabetonowaniem podkładu podłogowego. WczeS
niej należy także dokładnie okre-
rur grzewczych?
S
lić miejsca podłączenia poszczególnych urządzeń  póx
niejsze zmiany mogą
okazać się trudne do przeprowadzenia. W systemie tym z rozdzielaczy umiesz-
Należy unikać prowadzenia rur pod otworami drzwiowymi, gdyż przy pracach czonych na wszystkich kondygnacjach
wykończeniowych może dojS
ć do ich uszkodzenia (np. na skutek przewiercenia indywidualnie doprowadza się rury (zasi-
podczas montażu progów). Lepiej wprowadzić je przez dziurę, wykutą w S
cianie lającą i powrotną) do każdego grzejnika.
oddzielającej pomieszczenia. W takim układzie wykorzystywane są ru-
W podłodze układa się rury elastyczne z miedzi lub polietylenowe. Nie powinny ry elastyczne, które bez żadnych złączek
one być łączone pod podłogą, gdyż zawsze istnieje niebezpieczeństwo  awarii czy kształtek powinny łączyć rozdzielacz
połączeń. Trzeba pamiętać także o osłonach z rury karbowanej (tzw. peszel), z grzejnikiem. Rury prowadzone są jak
a w przypadku rur c.w.u. najkrótszą drogą pod jastrychem podło-
i grzewczych również w otuli- Układ rur pod podłogą gowym lub w kanale instalacyjnym. Przy
r
p
p
nie cieplnej. dużej liczbie grzejników długoS
ć potrzeb-
jastrych wykończenie podłogi izolacja
Instalacja w podłodze na grun- nych rur znacznie wzrasta, a wielosekcyj-
cie powinna leżeć na płytach ny rozdzielacz zajmuje sporo miejsca.
izolujących, a nie  jak to się Przy układaniu rur w tym systemie,
często zdarza  bezpoS
rednio w podłodze na gruncie lub nad nieogrze-
na betonowym podkładzie. wanym pomieszczeniem, trzeba zadbać
Najlepiej, jeS
li płyty izolacyjne o bardzo dobrą ich izolację cieplną.
układane będą dwuwarstwowo. W przeciwnym razie wystąpią zwiększo-
Po ułożeniu pierwszej warstwy ne straty ciepła.
montuje się rury, następnie System rozdzielaczowy jest wygodny dla
układa drugą warstwę izolacji, instalatorów, ponieważ jest mało połą-
otulina
na rurze
a powstały  kanał przykrywa czeń, co skraca czas trwania robót,
cieńszym styropianem, po czym a w razie awarii któregoS
odcinka pozwa-
rura
całoS
ć zalewa betonem. la na funkcjonowanie pozostałej częS
ci
instalacji. Zalecany jest szczególnie w sy-
tuacjach, gdy poszczególne grzejniki są
znacznie od siebie oddalone. OczywiS
cie,
Na czym polega jednorurowy
przy odpowiednim doborze przekrojów
rur do poszczególnych sekcji rozdziela-
system prowadzenia rur?
cza można podłączyć nawet kilka grzejni-
System taki może być stosowany w instalacjach grzewczych, jednak ze względu ków znajdujących się blisko siebie, montując
na skomplikowaną regulację i wysokie koszty zaworów mieszających jest mało rozgałęzienia w postaci trójników.
popularny. Do każdego grzejnika, doprowadzona jest tylko jedna rura zasilająca
Ogrzewanie podłogowe i grzejniki podłączone do
p
i
g
p
d
(bez rury powrotnej), która łączy kilka grzejników, tworząc zamkniętą pętlę
wspólnego rozdzielacza
r
z wyprowadzeniem do centralnej rury powrotnej. Grzejniki są więc połączone
grzejniki ogrzewanie podłogowe
szeregowo, a iloS
ć ciepłej wody, przepływającej przez każdy z nich, reguluje
grzejnikowy zawór mieszający.
zawór termostat
powrót
zawór odprowadzający
grzejnik
zasilanie
System jednorurowy
j
rury zasilające rozdzielacz grzejniki
11
szlichta podłogowa
ogrzewanie czesc1.qxd 2007-06-20 16:04 Page 12
Jak wykonać montaż instalacji Kiedy i czym warto
w domach o konstrukcji szkieletowej? izolować rury?
Ułożenie rur wykonuje się przez wy- ty S
ciany zapewniają należyte podpar- Izolacje cieplne rur w instalacjach domo-
wiercenie otworów w drewnianych słu- cie. W miejscach, gdzie będą instalowa- wych zakładane są przede wszystkim na
pach noS
nych lub wykorzystuje się go- ne ciężkie przybory sanitarne (umywal- przewodach, przez które płynie ciepła
towe wycięcia w profilach metalowych. ka, sedes wiszący, bidet), konieczne woda, a więc na rurach c.o. i c.w.u.
Tak prowadzone rury nie wymagają do- będzie zamocowanie odpowiedniego Zmniejszamy w ten sposób tzw. straty
datkowego zamocowania, gdyż elemen- stelaża. przesyłowe ciepła, choć przy prowadze-
niu rur wewnątrz ocieplonego domu są
one niewielkie nawet bez ocieplenia 
przenikające ciepło i tak pozostaje w do-
Jak zabezpieczyć przejS
cia rur przez
mu, a rury pełnią funkcję dodatkowego
 grzejnika . Natomiast w instalacjach
stropy i S
ciany?
c.w.u. ochrona cieplna zapobiega szyb-
PrzejS
cia rur instalacyjnych przez przegrody budowlane (stropy, S
ciany) muszą kiemu wychładzaniu się wody, gdy z niej
umożliwiać ruchy termiczne instalacji, nie można więc zabetonować ich  na nie korzystamy, dzięki czemu nie trzeba
sztywno . NajczęS
ciej jako długo czekać na uzyskanie właS
ciwej
uszczelnienie przejS
ć wykorzy- temperatury wody wypływającej z kranu.
stuje się piankę poliuretanową W instalacjach c.w.u. z cyrkulacją izola-
lub stawia przelotki z rury plasti- cja cieplna zmniejsza zużycie energii,
kowej o większej S
rednicy, potrzebnej do podtrzymania temperatury
a szczelinę wokół niej wypełnia wody w obiegu. OczywiS
cie wszystkie
się silikonem. odcinki rur przebiegające przez nie-
PrzejS
cie przez S
cianę w rurze ochronnej ogrzewane pomieszczenia, a także ukła-
p
S

w
r
o
dane w bruzdach S
cian jednowarstwo-
wych powinny być ocieplane.
Do izolacji wykorzystuje się otuliny ze
Czy trzeba kompensować rury?
spienionego polietylenu o S
rednicy do-
W domach jednorodzinnych, ze wzglę- w instalacjach domowych mogą osiągać, stosowanej do przekroju rury. Wzdłużne
du na stosunkowo niewielkie długoS
ci przy maksymalnej dopuszczalnej tem- rozcięcia otulin umożliwiają założenie
odcinków prostych instalacji c.o. peraturze wody, ok. 2 cm na odcinku ich na rury po zmontowaniu instalacji,
i c.w.u., z reguły nie ma koniecznoS
ci 10 m. a następnie sklejenie taS
mą samoprzylep-
podpora przesuwna
montowania specjalnych elementów ną. Niezależnie od funkcji izolacyjnej,
kompensujących wydłużenie rur pod otuliny te mogą pełnić rolę osłon umoż-
a)
wpływem temperatury. Wystarczającą liwiających wydłużanie się rur, a także
kompensację zapewniają bowiem zmia- chronią przed bezpoS
rednim kontaktem
ny kierunku ich układania wynikające z zaprawą czy betonem. Izolacje cieplne
ze założonej trasy przebiegu. Trzeba montowane są również na rurach zimnej
przy tym pamiętać o odpowiednim roz- wody, biegnących w pomieszczeniach,
stawieniu uchwytów mocujących sta- gdzie mogą być narażone na zamarznię-
łych i przesuwnych oraz zapewnieniu cie lub wykraplanie się pary wodnej na
b)
w miejscach zagięcia dostatecznej odle- ich powierzchni.
głoS
ci rur od stałych elementów domu.
JeS
li jednak konieczna będzie dodatko-
wa kompensacja wydłużenia rur  rolę
kompensatora może pełnić odcinek in-
stalacji, ukształtowany w literę U.
Największą wydłużalnoS
ć cieplną mają
rury z tworzywa sztucznego bez wkła-
dek stabilizujących, ale wykorzystywa-
ne są one głównie do zimnej wody,
podpora stała
gdzie przyrosty ich długoS
ci są niewiel-
kie.
Przy bardzo długich i prostych odcin-
Najprostszym sposobem kompensacji rur jest
s
k
r
j
kach niezbędne może być zamontowa-
wykorzystanie załamań na trasie rurociągu (a).
z
n
t
r
(
nie kompensatorów.
Jeżeli to nie wystarczy można zastosować
t
n
w
m
z
Przyrosty długoS
ci rur, stosowanych kompensator U-kształtowy (b) fot. Thermaflex
U
k
(
T
12
ogrzewanie czesc1.qxd 2007-06-20 16:04 Page 13
OGRZEWANIE  KOTŁY, PODGRZEWACZE

K
P
Jaka jest rola naczynia wzbiorczego w instalacji c.o.?
Instalacje grzewcze muszą być wyposażone w naczynie wzbiorcze, któ- podczas jej podgrzewania, następuje sprężenie powietrza, a ciS
nienie
re umożliwia przejęcie zwiększonej objętoS
ci wody podczas jej podgrze- wody w instalacji nieco wzrasta. Dobór wielkoS
ci naczynia wzbiorczego
wania. W przypadku braku takiej możliwoS
ci, ciS
nienie w instalacji zależy przede wszystkim od pojemnoS
ci wodnej instalacji. Przyjmuje
nadmiernie wzroS
nie, co może doprowadzić do jej rozszczelnienia lub się, że jego objętoS
ć powinna wynosić ok. 4% objętoS
ci wody znajdują-
zadziałania zaworu bezpieczeństwa. cej się w grzejnikach, rurach i kotle. W przypadku naczyń ciS
nienio-
W instalacjach c.o. stosowane są dwa typy naczyń wzbiorczych  wych trzeba też brać pod uwagę ciS
nienie statyczne instalacji  czyli
otwarte i przeponowe. Naczynia otwarte montowane są w instalacjach wysokoS
ć między najniższym, a najwyższym jej punktem. Niektóre
zasilanych z kotła na paliwo stałe, co zabezpiecza przed niekontrolowa- kotły mają fabrycznie wbudowane
króciec
nym wzrostem ciS
nienia w przypadku przegrzania  zagotowania się naczynia przeponowe i wystarczy
przyłączeniowy
naczynia
wody. Montowane są zawsze w najwyższym punkcie obiegu grzewcze- jedynie sprawdzić, czy ich pojem-
przestrzeń
go i połączone bezpoS
rednio z kotłem tzw. rurą wznoS
ną. Para wodna noS
ć będzie wystarczająca dla kon-
wodna
odprowadzana jest wtedy rurą przelewową do kanalizacji. Naczynia kretnej instalacji. JeS
li kocioł nie
przeponowe można montować jedynie przy zasilaniu instalacji z kotła jest w nie wyposażony, trzeba za- membrana
gazowego lub olejowego, gdzie wewnętrzna automatyka nie dopuS
ci do montować tzw. grupę bezpieczeń-
przegrzania wody. Instalacje wyposażone w takie naczynie nazywamy stwa składającą się z naczynia prze-
przestrzeń
gazowa
instalacjami zamkniętymi (ciS
nieniowymi). ponowego, zaworu bezpieczeństwa
Naczynie ciS
nieniowe składa się z dwóch komór  wodnej i powietrz- i manometru.
nej, przedzielonych elastyczną przeponą. Przy wzroS
cie objętoS
ci wody, Budowa przeponowego naczynia wzbiorczego
p
n
w
zawór do napełniania gazem
Po co wykonujemy próbę szczelnoS
ci
Jak dobrać pompę
instalacji c.o.?
obiegową w instalacji
pompowej? Próbę szczelnoS
ci instalacji c.o. przeprowadza się przed zakryciem bruzd instalacyj-
nych lub wylaniem przykrywającego rury jastrychu. Próba taka pozwala na wykrycie
Pompa obiegowa w instalacji c.o. wymu- ewentualnych nieszczelnoS
ci na połączeniach. Do jej przeprowadzenia konieczne bę-
sza cyrkulację w obiegu grzewczym dzie zamontowanie łączników w miejsce przewidziane do podłączenia grzejników 
i umożliwia równomierne doprowadzenie umożliwi to cyrkulację wody w obiegu. Próbę przeprowadza się przy użyciu ręcznej
wody zasilającej do wszystkich grzejni- pompki i manometru. Instalacja podczas pomiaru, powinna być napełniona wodą i od-
ków. Jej charakterystyka powinna być do- powietrzona. CiS
nienie próbne ustala się na poziomie 1,5 raza wyższym od przewidzia-
brana do oporów przepływu instalacji nego ciS
nienia roboczego (najczęS
ciej 5-6 bar). W zasadzie próba powinna być przepro-
i mocy kotła grzewczego. WiększoS
ć wadzona dwukrotnie  w instalacji na zimno oraz przy przewidywanej temperaturze
pomp obiegowych, produkowana jest jako pracy instalacji. Przy braku możliwoS
ci podłączenia instalacji do kotła, do wykonania
dwu- lub trzystopniowe, co ułatwia dobór próby  na gorąco można wykorzystać elektryczny podgrzewacz wody.
ich wydajnoS
ci do konkretnej instalacji
bez koniecznoS
ci wymiany pompy. Ze
względu na niższą temperaturę przetłacza-
Dlaczego tlen szkodzi instalacji?
nej wody pompy obiegowe instaluje się na
powrocie wody z instalacji grzewczej. W instalacjach typu zamkniętego panuje dym grzejniku. W instalacjach typu
Wpływa to na zwiększenie ich trwałoS
ci, zawsze pewne ciS
nienie wstępne wody otwartego, odpowietrzenie następuje sa-
a także umożliwia przejęcie ciepła, wy- (1-2 bary), zatem cały obieg musi być moczynnie, pod warunkiem, że poziome
dzielanego przez napędzający je silnik szczelny. Jednak utrzymanie absolutnej odcinki będą ułożone ze spadkiem w kie-
elektryczny. szczelnoS
ci podczas eksploatacji jest prak- runku przeciwnym do pionu. Jednak stały
tycznie niemożliwe i zawsze gdzieS
poja- kontakt wody z tlenem, zawartym w po-
Pompa obiegowa jest niezbędnym
o
j
n
wiają się mikroprzecieki powodujące po- wietrzu oraz koniecznoS
ć częstego uzupeł-
elementem w prawie każdej
w
p
k
instalacji grzewczej (fot. Grundfos) wolny ubytek wody. Na jej miejsce wcho- niania wody sprawiają, że w instalacjach
g
(
G
dzi powietrze i po pewnym czasie tworzą typu otwartego tworzą się warunki do
się w instalacji korki powietrzne utrudnia- przyspieszonej korozji elementów metalo-
jące cyrkulację wody grzewczej. Mówimy wych instalacji.
wtedy, że instalacja uległa zapowietrzeniu. Uwaga  nie wolno spuszczać wody
Dlatego taka instalacja musi mieć możli- z obiegu grzewczego bez uzasadnionego
woS
ć odpowietrzania. Odpowietrzacze powodu. Praktykowane niekiedy spusz-
mogą być automatyczne  te montuje się czanie wody na sezon letni znacznie skra-
na zakończeniu pionów instalacyjnych ca żywotnoS
ć instalacji i przyczynia się do
i w naczyniach wzbiorczych  lub urucha- wystąpienia przecieków po jej napełnie-
miane ręcznie, które zakłada się na każ- niu.
13
ogrzewanie czesc1.qxd 2007-06-20 16:04 Page 14
Jakie czynniki
W jaką automatykę warto zainwestować?
System sterowania instalacją centralnego godowego będzie uzasadnione jedynie
wpływają na pracę
ogrzewania musi uwzględniać rodzaj ko- w instalacjach o dużej bezwładnoS
ci ciepl-
tła, bezwładnoS
ć cieplną domu i samej in- nej, głównie z ogrzewaniem podłogowym. systemu?
stalacji, zróżnicowanie temperatur w po- Utrzymanie odpowiedniej temperatury
szczególnych pomieszczeniach, tryb życia wody zależnie od warunków atmosferycz- Optymalny dobór systemu sterowania in-
mieszkańców. Urządzenia sterujące pracu- nych i umożliwia utrzymanie stabilnej stalacją grzewczą wymaga uwzględnienia
jące w takim systemie można podzielić na temperatury wewnątrz pomieszczeń. Rów- m.in. rodzaju kotła, wielkoS
ci i bezwład-
dwie zasadnicze grupy  termostaty i pro- nież w domach o lekkiej konstrukcji noS
ci cieplnej instalacji grzewczej, aku-
gramatory. Rolą termostatów jest utrzyma- szkieletowej, a więc o małej akumulacji mulacyjnoS
ci cieplnej konstrukcji domu,
nie nastawionej temperatury wody grzej- ciepła przez S
ciany, termostat pogodowy a także trybu życia mieszkańców. W no-
nej lub pomieszczenia. Ze względu na może okazać się przydatny. ZasadnoS
ć woczesnych instalacjach najczęS
ciej mon-
miejsce ich zamontowania termostaty mo- montowania programatorów zależy przede towane są dwustopniowe systemy regula-
gą być kotłowe, pokojowe, pogodowe lub wszystkim od trybu życia mieszkańców. cyjne  jeden steruje pracą kotła, drugi
grzejnikowe. Natomiast programatory po- W przypadku użytkowania domu głównie pojedynczymi obiegami lub grzejnikami.
zwalają na zaprogramowanie różnych try- jako  sypialni , gdy przez większą częS
ć Sterowanie pracą kotła odbywa się za po-
bów pracy instalacji zależnie od pory dnia dnia nikt w nim nie przebywa pozwala na mocą regulatorów pogodowych lub ter-
lub w cyklu tygodniowym. okresowe obniżanie temperatury. Możli- mostatów pokojowych. Drugi poziom re-
Montowanie wielu elementów automatyki woS
ć nastawienia niższej temperatury na gulacji zapewniają głowice termostatycz-
w jednej instalacji często jest niczym nie- noc to kwestia preferencji mieszkańców  ne i zawory mieszające.
uzasadnione i podwyższa koszty, a niekie- nie wszyscy lubią marznąć w nocy. Lep-
dy może również wpływać na nieekono- szym rozwiązaniem będzie obniżanie tem-
miczną pracę systemu ogrzewania. Podsta- peratury w pomieszczeniach nie użytko-
Do czego służy
wowy zestaw elementów automatyki za- wanych nocą  najczęS
ciej całego parteru,
wiera termostat kotłowy, który najczęS
ciej gdy sypialnie znajdują się na piętrze. Wy-
regulator pogodowy?
jest na wyposażeniu kotła, termostat poko- maga to jednak rozdzielenia obwodów
jowy oraz ewentualnie termostaty przy- ogrzewania i zamontowania oddzielnych Urządzenie to jest w pewnym stopniu
grzejnikowe. Montowanie termostatu po- termostatów pokojowych. zautomatyzowaną wersją termostatu kotło-
wego. Dostosowuje bowiem temperaturę
wody zasilającej do warunków pogodo-
wych. Czujnik umieszczony na S
cianie ze-
Dlaczego nie warto zbytnio obniżać
wnętrznej podaje informacje o temperatu-
rze, a układ elektroniczny przetwarza je
temperatury pomieszczeń?
i wpływa na pracę palnika gazowego lub
Teoretycznie okresowe obniżanie tem- pracuje ze zwiększoną mocą w stosunku olejowego, bądx
wentylatora  w kotłach
peratury pomieszczeń, gdy są one nie- do zapotrzebowania jakie wynika z wa- na paliwa stałe. Regulator pogodowy może
użytkowane powinno przynieS
ć wy- runków zewnętrznych. Wychłodzone również współpracować z termostatem po-
mierne oszczędnoS
ci w zużyciu energii. S
ciany dają też efekt  promieniowania kojowym i automatycznie dostosowywać
Jednak w praktyce zależnoS
ć ta wcale zimnem (dopóki się nie nagrzeją) co nie temperaturę wody zasilającej do wymaga-
nie jest tak oczywista, gdyż istotny wpływa korzystnie na komfort cieplny. nej w pomieszczeniach.
wpływ ma także bezwładnoS
ć cieplna Natomiast w domach o małej bezwładno- Układ sterowania regulatorem pogodo-
budynku i w pewnych warunkach rów- S
ci cieplnej (szkieletowych) obniżenie wym można rozszerzyć o dodatkowe urzą-
nież instalacji grzewczej. OczywiS
cie temperatury nie powoduje takich proble- dzenia, które umożliwią programowanie
obniżenie temperatury nie może wpły- mów  lekkie S
ciany szybko się nagrze- ogrzewania w cyklu dziennym lub dobo-
wać negatywnie na komfort przebywa- wają. Trzeba jednak pamiętać, że taka wym.
nia ludzi, gdyż wtedy racjonalna S
ciana nie akumuluje ciepła obcego (np. DokładnoS
ć takiego systemu zależy, w du-
oszczędnoS
ć przerodzi się w skąpstwo. z nasłonecznienia, od urządzeń domo- żym stopniu, od bezwładnoS
ci cieplnej bu-
Najkorzystniejsze jest obniżanie tempe- wych) co może prowadzić do okresowych dynku i instalacji grzewczej, rodzaju kotła
ratury o 2-3�C, co nie prowadzi do nad- przegrzań pomieszczeń. oraz specyfiki użytkowania domu.
miernego wyziębienia pomieszczeń Regulatory pogodowe w instalacjach do-
i w krótkim czasie można uzyskać nor- mów jednorodzinnych mają w zasadzie
malną temperaturę w pomieszczeniu. ograniczone zastosowanie. Ich zadaniem
Większe wychłodzenie pomieszczeń jest przede wszystkim utrzymywanie mocy
o dużej bezwładnoS
ci cieplnej może grzewczej na poziomie uzależnionym od
znacząco zmniejszyć spodziewane warunków zewnętrznych, a przecież do
oszczędnoS
ci na ogrzewaniu. Zimne ustawiania temperatury w poszczególnych
W domach o konstrukcji
d
o
k
S
ciany wymagają bowiem długotrwałe- pomieszczeniach wystarczą termostatyczne
szkieletowej szybciej ogrzejemy pomieszczenia
s
o
p
go nagrzewania, a instalacja grzewcza do odpowiedniej temperatury (fot. Unibet) głowice przygrzejnikowe.
o
t
(
U
14
ogrzewanie czesc1.qxd 2007-06-20 16:04 Page 15
OGRZEWANIE  KOTŁY, PODGRZEWACZE

K
P
Dlaczego w kotle Do czego służą
najważniejszy jest termostat? termostaty pokojowe?
Termostat kotłowy umożliwia utrzymanie nastawionej temperatury wody zasilającej in- Przede wszystkim pozwalają bezpoS
rednio
stalację grzewczą. W kotłach gazowych i olejowych steruje on pracą palnika, powodując zmniejszać (lub zwiększać) zapotrzebowa-
jego wyłączenie (gdy temperatura wzroS
nie ponad nastawioną wartoS
ć) i włączenie (gdy nie na ciepło, zgodnie z  zadaną tempe-
za bardzo spadnie). W kotłach o modulowanej mocy grzewczej termostat współpracuje raturą w pomieszczeniach. Termostaty, za-
z elektronicznym układem sterowania, który zmniejsza lub zwiększa moc kotła, zależnie leżnie od typu kotła, z jakim współpracu-
od wahań temperatury wody zasilającej. W kotłach na paliwo stałe termostat może stero- ją, działają na zasadzie włącz-wyłącz lub
wać jedynie dopływem powietrza i, zależnie od sposobu jego doprowadzenia do komory przekazują zmienny sygnał odpowiadający
spalania, reguluje otwarcie przepustnicy lub pracę wentylatora nadmuchowego. Regula- aktualnej temperaturze. Są najczęS
ciej in-
cja temperatury w pomieszczeniach wymaga ręcznego przestawienia nastawionej warto- stalowanym elementem regulacyjnym ko-
S
ci na termostacie kotłowym. Trzeba przyznać, że nie można tego zrobić zbyt dokładnie tła i doskonale sterują pracą niewielkich
i często dochodzi do niedogrzania lub przegrzania domu. instalacji w domach jednorodzinnych.
Szczególnie nadają się do współpracy
z kotłami wyposażonymi w palnik modu-
lowany, co pozwala na szybkie dostosowa-
Jak działa głowica termostatyczna?
nie mocy grzewczej do aktualnych warun-
Termostatyczna głowica przygrzejnikowa steruje mocą cieplną grzejnika. Odbywa się ków. Reagują też natychmiast na obce x
ró-
to przez przymykanie lub otwieranie przepływu wody, zależnie od temperatury w po- dła ciepła (uruchomienie kominka, włą-
mieszczeniu. Głowica może być montowana bezpoS
rednio na zaworze lub w pewnym czenie intensywnego oS
wietlenia, liczba
oddaleniu od niego (najczęS
ciej osób) i zmniejszają moc grzewczą lub cał-
fot. Comap
C
wtedy, gdy grzejnik zamontowa- kowicie wyłączają kocioł.
ny jest w miejscu z utrudnioną Warto pamiętać, aby przy zamontowanym
cyrkulacją powietrza, przez co termostacie pokojowym, termostat kotło-
temperatura wokół niego nie od- wy ustawiać na najwyższą temperaturę, co
zwierciedla warunków cieplnych pozwala na szybkie nagrzewanie pomiesz-
w całym pomieszczeniu). Dzięki czeń. Instalacji sterowanej termostatem
takim termostatom można nieza- pokojowym nie trzeba wyposażać w przy-
leżnie regulować temperaturę grzejnikowe głowice termostatyczne, o ile
w poszczególnych pomieszcze- nie chcemy utrzymywać różnych tempera-
niach, jednak pod warunkiem, że tur w poszczególnych pomieszczeniach.
dostarczana do instalacji moc JeS
li instalacja zostanie wyposażona w ta-
grzewcza zapewnia pokrycie strat kie głowice, to nie można ich montować
cieplnych domu. na grzejniku, który znajduje się w tym sa-
mym pomieszczeniu co termostat pokojo-
wy. A termostat montuje się w tzw. po-
mieszczeniu reprezentatywnym, w miej-
Dlaczego warto stosować zawory
scu o ustabilizowanej temperaturze, z dala
od przeciągów i dodatkowych x
ródeł
termostatyczne?
ciepła.

Zużycie energii może spaS
ć nawet do 20%, ponieważ zawory te wykorzystują tzw. dar-
fot. Electrobock
E
mowe ciepło  zmniejszają dopływ ciepłej wody do grzejnika, gdy zaS
wieci słońce, bę-
dzie włączone oS
wietlenie lub piekarnik. Urządzenia te podczas pracy oddają pewną iloS
ć
ciepła, a głowica reaguje nawet na niewielki wzrost temperatury w pomieszczeniu;

pozwalają na różnicowanie temperatury w pomieszczeniach

umożliwiają ustawienie temperatury w zależnoS
ci od pory dnia. Obniżają temperaturę
np. w godzinach nocnych, w czasie, gdy wszyscy są w pracy lub podczas urlopu.
Na co zwrócić uwagę kupując zawory
termostatyczne?

Ważne jest wzajemne dopasowanie zaworu do typu instalacji  inne stosuje się
w instalacji grawitacyjnej, a inne w pompowej;

konieczne jest wzajemne dopasowanie grzejnika z tzw. wkładką zaworową i głowicy 
producent grzejnika na ulotce podaje nazwę firmy, której głowica do niego pasuje.
15