pic 11 06 011740

157

156

działanie, opis działania a narracja

TEUN a. van dijk

są dobrze zbudowane, jeśli zdania (lub sądy logiczne) opuszczone istotny, jeśli każde zdanie odnosi się do działania (zdarzenia, stanu) nia dotyczące presupozycji bądź implikowane przez inne zdaiE: będącego warunkiem przebiegu działania, zaś bezwzględnie istot-szące się do działań (z góry zakładamy, że czytanie książki r. ny, jeśli jego zdania odnoszą się tylko do działań stanowiących warun-uprzedniego jej otwarcia). Można też opuścić zdania odnoszące: ki konieczne innych działań. Zważywszy, że normalne sekwencje działań działań nieistotnych (np. zdjęcie płaszcza). Tak więc w nar bardzo rzadko są całkowicie skuteczne, większość bezwzględnie istotnych

jest nieistotne, jesu ode ----

,    Va ilościowa obliczaiac stosunki, w jakicn    - .

^UU “‘^U| -------------------- .dącego ani przyczyną,    zdaraeń pozostają do siebie nawzajem bądź do ogólnej liczby

sadmeniem innych działań danej sekwencji. Zgodnie z tą definicja:    dobnie _możemy obliczyć spoistość [density] wypowiedzi

toczona niżej^ wypowiedź jest nadmiernie ^rozbudołl! j_noszącej s[ą do    (lub jej części), badając w wypowiedzi dy

strybucję zdań odnoszących się do działań.

wypowiedzi dotyczącej działania możemy z reguły pomijać zdam- opisów działania to opisy niepełne.

supozycje czy zdania nieistotne. Zdanie jest nieistotne, jeśli oc ^Te rozróżnienia analityczne można wreszcie uzupełnić charakterysty-

do stanu, zdarzenia lub działania nie będącego ani przyczyną, a: ką ilościową, obliczając stosunki, w jakich zdania dotyczące działania,

......stanu i zdarzeń pozostają do siebie nawzajem bądź do ogólnej liczby

—    rdensity] wypowiedzi

• r i • nnturalnei wypowiedzi narracyjnej IV. Struktura i funkcja naturalnej j P

opisem działań:

pokoju Z odświeża • ^miru.v ^ ^{JUŻ 6 P}° P°^}udniu- Kiedy ^ws®^:

W    poczułem _si_e tak,

P ącą się do ciała koszulę i położyłem się s:.    * .. ^ _

^ne za istotne rf^ZlT^aitt °^{PiSy StanÓW psychicznych J uczud mogą} ^    Przvirniemv

pośrednio fen , ^lnterP^retacji pewnych działań, bo wiążące *1*0 Lalania L ’ ^{ze kazda nar}™cja jest wypowiedzią odnoszącą się warunkami TT ^g°^{rąCa Ze zd}^^ciem koszuli) i nazwane _kowe ’ ®^le “^e °^dwrotme' Potrzebne są nam zatem jakieś dodatnich występują J^{S ęPnymi}‘ ^{W Wielu wszakże} PrzykładachKy_{bv int}LvinP    ^wyP°wiedzi dotyczące działań, które tłuma-

łaniaThoc oczvw ^nia’ ^ ^ŚCi"^{le mówi}^^c> są zbyteczne dla opy. _2a' LróznianTem "^{CZpOZnawame narrac}J^{L Kilka} względów przemawia

oczywiście mogą one spełniać inne funkcje):    i n a r r a TT t    ^7P°^{W    narrac}->ⁱ naturalnej

uo) Był to szary, chłód •    .. ^{L J1} sztucznej, a rozróżnienie to przywodzi oczywiście na

Poszarzałym od dymu nnw-T ^{ciemnozielone} pola posmutniały w ?■    ^s rozróżnienie między naturalnymi i sztucznymi językami. Narracje

ich odlewni. Szła...    naturalne to takie, które występują w naszej normalnej, codziennej roz-

W takich wypadkaeh - a- .    (D. H. » jnow.e, gdy opowiadamy sobie wzajemnie nasze doświadczenia osobiste.

sem świata, przyno ^ °^^{S dzda}*^ania staje się stosunkowo pek;- gracje sztuczne, podobnie jak sztuczne języki, mają naturę „konstruk-łań.    °sząc także charakterystykę scenerii danyc: ^{u 1} występują w swoistych kontekstach „opowiadania historii”. Trzeba

Niekiedy _w i _t    przyznać, że jest to rozróżnienie niejasne, dlatego też należy przedstawić

Przewagi wstTTT ^0pisach działań pojawia się tender.: ⁰'ładniej warunki pragmatyczne.

nad właściwymi ^PnyCa °Pisów stanów psychicznych i opisów* . ^ie będziemy się tu starali odpowiedzieć na pytanie, czy „narracja” które mogłyby _si°^{piSairu działań}- Mogą tam też wystąpić opis?' -^{Jest szc}zególnym aktem mowy¹². Wstępna analiza wykazuje, że jej wym (np. naszych ^{tylko w} J^akimś alternatywnym świecś' ^arunki pragmatyczne podobne są do warunków stwierdzania: ^a wtedy... » _Wsz ®^aow> wyobraźni, pragnień)- Napisałby dot^:In°^Wl3^cy wie, że p (gdzie p oznacza jakiś sąd logiczny lub zbiór takich racje    ^{Wypadki można} określić jako sei_;^:Sądow). zakłada, że słuchacz nie wie, że p, pragnie, aby słuchacz wiedział,

" które uwikłani są i_u^| ^{Inne semin}arracje to opisy ^z^ ' '

W

^'iększości opisów _Wv ,T' ^{W rok} patiensów), takie jakie zna)^{1 12} Niektóre z argumentów Searle’a (Status logiczny wypowiedzi fikcyjnej. Vlamy zatem kilka t - °^{W Zamieszcz}aⁿych W gazetach. ^ ^zeI°zyła H. Buczyńska-Garewicz. „Pamiętnik Literacki” 1980, z. 2, s. 307—

^Uania pewnych katpo ,.^^P°'^V opisu działania, w zależności od* '^{ue s}3 przekonujące. Przede wszystkim wypowiedzi narracyjne mogą zawierać (U)    .    s°ni dodatkowych-    l/^{13 1} wskazujące na określony akt mowy („narrację”), a po drugie, większość

działanie tintencja/cell    '    ypowiedzi może funkcjonować jako różne akty mowy, nie zawierając określonych

California, San Diego 1973

. temat pragmatyki narracji j---

a ouauio, sam Opis może mieć kilka odmian. ^iaiv ..'jjr* Foundations of Narratire Theory dh Pełny, ieili    z bi<-------    - -

gdzie kato    ^{S an} ^^syc^^^Czny/uczucie] [okoliczności],    bóżnice między aktami mowy trzeba określać jedynie w kategoriach kon-

p §°rie w klamrach +    m ^{U 1} wreszcie nawet „quasi-akty mowy” są aktami mowy. Różnice, o jakich

hadto, sam .    ⁰ kategorie fakultatywne.    I °^{Ul Searle}> to różnice semantyczne, a nie pragmatyczne. Kilka innych uwag na

,, ^m°^Ze mieć kilka odmian Tak więc % ^ma‘ pragmatyki narracji znajdzie czytelnik w: S - Y. K u r o d a, Reflections on

z bieg^u •' _of^e oundations of Narratire Theory from a Linguistic Point of View. University