S5006399 (2)

worskiej. Wśród nielicznych materiałów i okresu lateńskiego, odkiytych na powierzchni i w warstwie kulturo-wej brak znalezisk późnej celtyckiej ceramiki toczonej. np. malowanej, stanowiącej jednoznaczny wyznacznik chronologiczno-kulturowy najmłodszej fazy grupy tynieckiej.

Z ca!q pewnością kontynuowała natomiast swój rozwój osada w Krakowie Wyciążu 5. Całkowita powierzchnia obszaru, na którym zarejestrowano pozostałości obiektów odnoszonych do omawianego tu horyzontu nie zmieniła się istotnie, w porównaniu do powierzchni zajmowanej w poprzedniej fazie. Zauważalne są jednak wyraźne różnice w rozmieszczeniu obiektów na powierzchni stanowiska, oznaczające najpewniej zmiany w organizacji zabudowy, a poważne obniżenie liczby jam i frekwencji znalezisk z. warstwy kulturowej dowodzą niewątpliwie znacznego zmniejszenia jej intensywności. Fakty te wydają się świadczyć o wyraźnym spadku znaczenia osady wyciążskiej (być może do rangi niewielkiego wiejskiego osiedla rolniczego), w porównaniu z tym. jakie miała ona w poprzednich horyzontach osadniczych.

W ciągu lll-ej fazy „wznawia" swoje funkcjonowanie osada w Krakowie Cle. położona w odległości około 1,5 km na wschód od Wyciąża. Na dość rozleglej powierzchni stanowiska (ok. 6 ha) zarejestrowano pozostałości kilku obiektów, w tym najprawdopodobniej I budynku, oraz stosunkowo niewielką liczbę znalezisk z. warstwy, świadczące o istnieniu niezbyt intensywnej zabudowy z omawianego tu odcinka czasu.

Jak wspomniano wcześniej, blisko 10-kilkometro-wy odcinek terasy wiślanej, leżący na wschód od Potoku Kościelnickiego, pozostaje, jak dotąd, nieporównanie słabiej rozpoznany wykopaliskowo. choć był wielokrotnie przedmiotem szczegółowych badali powierzchniowych. Dotychczasowe prace terenowe dostarczyły bezspornych dowodów istnienia trwalej zabudowy III-cj fazy grupy tynieckiej na zlokalizowanej około 3,3 km na wschód od Cła. osadzie w Zoli polu I, założonej prawdopodobnie jeszcze w poprzednim horyzoncie chronologicznym.

O wielkości i charakterze osady zofipolskiej trudno jednak wnioskować na podstawie wyników prowadzonych na niewielką skalę badali wykopaliskowych. Najprawdopodobniej w ciągu lll-ej fazy rozpoczęła natomiast funkcjonowanie osada w Igolomii 1 (rej. wschód), leżąca około 2 km dalej na wschód. Świadczą o tym odkryte luźno lub na wtórnym złożu w młodszych obiektach znaleziska ceramiki mulowancj oraz żelaznej zapinki war. N J. Kostrzcwskiego (Dobrzaliska 1990/1, II), a być może także pozostałości jednego z obiektów odkrytych w trakcie starszych badali (Gromnicki 1963.173, ryc. 13). W tym ostatnim przypadku sytuacja nie jest zupełnie jasna (Dobrzaliska, passim).

Jak dotychczas, brak jakichkolwiek przesłanek świadczących o kontynuacji osadnictwa grupy tynieckiej nu położonych dalej w kierunku wsdiodniin terenach współczesnych wsi /Jutniki i Wuwrzciiczycc, gdzie zarejestrowano ślady starszych osad. Zlokalizowane tam stanowisku znane są jednak wyłącznie z badali powierzchniowych, u więc ramy chronologiczne stwienlzonych na nich osad kultury laleliskicj mogą być niedostatecznie dobrze określone.

Wraz z zanikiem osadnictwu grupy tynieckiej, obserwuje się bardzo powużne zmiuny w zasiedleniu całej omawiuncj tu strefy. Większość wzmiankowanych wyżej osiedli zuprzcstulu swojego funkcjonowaniu. Pośród nich były zarówno dlugoirwulc osady w Krakowie Wy-ciążu 5, czy Krakowie Plcs/.owic 17-20, juk leż założone w początkach najmłodszej luzy - Kraków Krzcslnwice, u najpewniej także Kraków Cło. Przy tym nu niektórych z nich nic stwierdzono śladów trwułej zabudowy przez cały okres rzymski (Kraków Krzesłuwice. Wyciążc 5), inne zasiedlone zostuly ponownie dopiero u schyłku okresu wczcsnorzymskicgo. bądź w początkach młodszego okresu rzymskiego (Kruków Pleszów 17-20, Kraków Branice 76, Kruków Cło, a prawdopodobnie lukżc Igołomia I?). Niewielką serię zabytków o cechach ściślejszych wyznaczników chronologii, które można odnosić do okresu bezpośrednio po zaniku osadnictwa grupy tynieckiej, dostarczylu jedynie, juk dotychczas, osada w Krakowie Mogile I. Jest to jedyne osiedle grupy tynieckiej, które najpewniej kontynuowało swój rozwój bez wyraźniejszej przerwy w okresie wczesnorzymskim. bądź też zoslulo zasiedlone przez ludność kutury przeworskiej wyraźnie wcześniej, niż pozostałe osudy omawianej tu strefy. W tym kontekście wspomnieć należy także o odosobnionym pochówku szkieletowym, odkrytym nu oddalonym około 1.5 km od osudy w Krakowie Mogile I stanowisku Kraków Mogiła 55 (Kopiec Wandy), wyposażonym w ręcznie lepioną ceramikę kultury przeworskiej oraz zabytki metalowe, pozwalające dulo-wać to znalezisko na czas około połowy I w. po Chr. (Hachulska-Lcdwos 1966), tj. zapewne na okres bezpośrednio po zaniku większości osad grupy tynieckiej na terasie wiślanej.

Znaleziska związane z wczesnorzymską fazą osady kultury przeworskiej w Krakowie Mogile 1 dostarczają dowodów głębokich przeobrażeń kulturowych, jakie zaszły po zaniku osadnictwa lateńskiego. Przejawiają się one widocznym zubożeniem inwentarzy, m. in. całkowitym zaprzestaniem użytkowania ceramiki toczonej, co wiąże się najpewniej z upadkiem działających wcześniej warsztatów garncarskich, a także generalną zmianą dotychczasowych form budownictwa. W miejsce budynków z słupami w ścianach szczytowych, pojawiają się typowe dla tradycji kultury przeworskiej budowle wicloslupowc. Zarówno na osadzie mogilskiej, juk też (zwłaszcza) w całej omawiuncj tu strefie, zauważalne jest bardzo wyraźne oslubienic osadnictwa. a ponowna jego intensyfikacja nastąpiła najprawdopodobniej dopiero w końcowych stadiach okresu wczcsnorzymskicgo (por. Godłowski 1995, 84n.). Nieprawdopodobne wydaje się jednak, aby omawiany tu odcinek terasy pozostawał choćby przez niedługi czas terenem zupełnie bezludnym. Przeczą temu nieliczne znulczisku ceramiki kultury przeworskiej, wykazującej cechy rozwiniętego stylu wczcsnorzymskicgo, znane ni. in. z osud w Krakowie Krzcsluwicach (inwentarz jamy 82), Krakowie Plcszowic 17-20, Krakowie Wyciążu 5 (por. wyżej rozdz. 4.2.3). Nu przetrwanie pewnej części populacji grupy tynieckiej świudczyć może także utrzymująca się w okresie rzymskim pewna odmienność in-wcntarzy kulturowych z terenów podkrakowskich, w tym przede wszystkim ceramiki (np. wyraźnie wcześniejsze. niż na innych terenach przeworskich, występowanie garnków csowaiych. formy głęboko zakorzenionej w kulturze lateńskiej i występującej licznie w najmłodszej fazie grupy tynieckiej, zwyczaj ..grafitowania" powierzchni naczyń, zasadniczo niespotykany poza Małopolską). lecz przede wszystkim kontynuowane w głąb okresu rzymskiego, odmienne z wyczaję chowania zmarłych. nie pozostawiające uchwytnych archeologicznie śladów (obiekty rowkowe na niezbyt licznych, znunych z tej strefy cmentarzyskach kultury przeworskiej). Dodać należy także, iż. jak się wydaje, zmiana kulturowa, związana z zanikiem osadnictwa kultury lateńskiej nic miała charakteru gwałtownej katastrofy. Na żadnej z późnych osad grupy tynieckiej nie stwierdzono bowiem śladów towarzyszących zazwyczaj wydarzeniom tego rodzaju (np. spalonych chat. warstw pożarowych, ofiar ludzkich, etc.).