skanuj0030 7

52    Prognozowania a panowanie...

(podkreślenie moje - M. S.). W związku z powyższym ..należy doprowadzić do transatlantyckiego spotkania, na którym zostaną przedyskutowane konsekwencje tej nowej rzeczywistości. Jego tematem powinien być nic tylko długoterminowy program strategiczny określonego od nowa i być może przebudowanego sojuszu, lecz również szersze, ogólnoświatowe skutki tego. że Ameryka i Europa są razem rzeczyniicic wszechmocne" (podkreślenia moje - M. S.)**. Skuteczność działań Ameryki może wzrosnąć, jeżeli świat zrozumie, że „strategicznym kierunkiem USA jest stworzenie światowej wspólnoty interesów”²¹. W ciągu piętnastu hit swojej przewagi Stany Zjednoczone nic podjęły zdecydowanego wysiłku, by wciągnąć Unię Europejską do wspólnych działań w celu zinstytucjonalizowania globalnej współpracy ..opartej na starannym planowaniu i uzgadnianiu decyzji w polityce zagraniczncj”*

Międzynarodowe stosunki gospodarcze są związane głównie ze współpracą, chociaż instrumenty gospodarcze ciągle należą do instrumentów polityki. Pozostają jednak na marginesie. W skład międzynarodowych stosunków gospodarczych wchodzą międzynarodowe stosunki finansowe rodzące się w wyniku powstawania międzynarodow ych zobow iązań i należności pieniężnych. Ostatnie lata charakteryzują się postępującą globalizacją zarówno rynków towarowych, jak i finansowych. Stwarza to określone wyzwania dla polityki państwa. Rynki międzynarodowe zmieniają rolę państwa w* wielu dziedzinach. W tej kwestii można mówić o dwóch podejściach. Przedstawiciele pierwszego dostrzegają ograniczenie wielu tradycyjnych ekonomicznych funkcji państwa narodowego, czy wręcz utratę jego ekonomicznego znaczenia, drudzy, dostrzegając zmiany, sądzą, że pomimo względnego osłabienia państwo nadal pozostaje kluczową instytucją w sferze ekonomicznej.

2.1.7. Początki grup planistycznych

Po drugiej wojnie światowej w wielu krajach podjęto próbę poprawy jakości podejmowanych decyzji w polityce zagranicznej; zaczęły powstawać grupy planistyczne nazywane S¹?. czyli State Planning)*. W 1947 roku taką grupę utworzył na polecenie sekretarza stanu Gcorge Kennan. Powstała ona, by:

1)    formułować długookresowe programy ukierunkow ane na osiągnięcie celów polityki zagranicznej USA:

2)    antycypować problemy, jakie przyjdzie rozwiązywać Departamentowi Stanu;

3)    badać i przy gotowyw ać raporty na temat szeroko rozumianych problemów* polityczno-militarnych;

4)    oceniać i doradzać w sprawie adekwatności bieżącej polityki.

Tknie.*. 246.

³ Tanie, s 254.

Ilr/c/ińłki. fkufti umm. ŚwMt KsiąłŁi. Warwa** 2001, • 157. .

• Zoh l P UhionMkt, fi—nwa Fonrtgn Potny Cmrtbodom'. ,N«nl Sn—aa On* —ty” 1971, rot 9), m I. • MS49I

W 1957 roku brytyjskie Ministerstwo Spraw Zagranicznych uruchomiło komórkę zajmującą się planowaniem polityki. Komórka w 1964 roku stała się grupą planowania w pełnym tego słowa znaczeniu. W praktyce zajmowało się przewidywaniem ewentualnych wyOorów, jakich Wielka Brytania będzie musiała dokonywać w okresie najbliższych pięciu lat. oraz formułowaniem ogólnych zarysów polityki. We Francji w latach 60. Jean Laloi utworzył hybrydowtmrupę zajmującą się stosunkami Wschód-Zachód, ale właściwa grupa planowania zo-%iała zorganizowana w 1973 roku pod nazwą Cenire d'Ana/yse et de Prevt\ion (Centrum Analiz i Prognoz).

Inne krąje miały mniej szczęścia. Nic w pełni powiodły się podobne próby w Japonii, Australii i Belgii, w której co prawda pod koniec lat 60. powołano grupę studiów¹ przcdplanowych (pre-planning stąff), ale przedsięwzięcie upadło. W Kanadzie w 1969 roku w strukturach Ministerstwa Spraw Zewnętrznych (De-l»artment of lixtemal Affairs) powołano Grupę Analizy Politycznej, która nimfa „opracowywać i analizować ważniejsze warianty' polityki dla Kanady, /o i/c/e gólnym naciskiem na przemyślenia długo^e^minow•e"^,,. W 1971 roku w Holandii powstała pięcioosobowa grupa planowania z zadaniem analizowania długoter minowych trendów w sprawach zagranicznych oraz przedstawiania propozycji wuriantów polityki. Podobne grupy powstały w Norwegii, Szwecji i Republice Federalnej Niemiec.

Osobnym zagadnieniem była sytuacja w ZSRR - „ojczyźnie planu K/e c/ywiste planowanie dokonywane jest tam, gdzie jest rzeczywista inu|¹iy w¹ i władza, a ta była umiejscowiona w- Komitecie Centralnym KPZR. Mówiło »ię, te w Ministerstwie Spraw Zagranicznych było około 80 planistów wysokiego szczebla, głównie w sekcji Administracja dla Działań Polityki Zagranic/nc). Zajmowali się jednak planowaniem, które można by nazwać „operacyjnym", czyli planowaniem dotyczącym koordynacji i przypisywania odpowiedzialności wykonawczej. Nie obejmowało ono niczego, co przypominałoby futurologię, integrowanie idei między jednostkami organizacyjnymi czy formułowanie wyzwań stojących przed bieżącą polityką. Jak na ironię radzieccy planiści za mistrzów planowania uważali Amerykanów i w łatach 60. rozpoczęli studiowanie amerykańskich metod planowania polityki⁵².

Planiści stoją przed dylematom: politycy i dyplomaci skupiają uwagę na problemach krótkoterminowych. Planiści polityki, by mieć wpływ na polityków, muszą robić to, co ich przełożeni uznają za odpowiednie, a co jest odpow iednie, określają politycy. Sukces planisty jest wprost proporcjonalny do jego chęci rozwiązywania bieżących problemów, prezentowania pomysłów w sposób zgodny i lojalny wobec założeń polityki rządowej. Takie działania pozwalają na używanie wpływów. Jednakże im więcej sukcesów odnosi się na polu zdobywania wpływów, tym mniej na polu planowania i prognozowania wydarzeń”.

1

Tamże.» 382-

^w Por. tamie. v 383.

“Pm lamie