str88

E. Biiik»civk/-Grsih<'<v»k.i. Z. Mikulski Hydn/kigm og>Hnu Wursznwu 20oJ ISBN 83-01 -M579-X. O by WN PWN 2005

D

-    jeziora o ustroju aktywnym (5 < / < 10),

-    jeziora o ustroju bardzo aktywnym (/ > 10).

Ze względu na okres wypełnienia wodąjeziora można podzielić na: stałe (stale wypełnione wodą), okresowe (wypełnione wodą w porze deszczowej) i epizodyczne (wypełnione wodą tylko po opadach)²¹.

Sztuczne zbiorniki wodne

Jeziora sztuczne są nazywane także jeziorami zaporowymi, zbiornikami zaporowymi lub zbiornikami retencyjnymi. Powstały one przez zamknięcie doliny rzecznej zaporą wodną²² lub stopniem wodnym" \ jako budowlą piętrzącą. Wiele jezior zaporowych jest w zasadzie podpiętrzonymi jeziorami naturalnymi, z których odpływ jest regulowany za pomocą budowli piętrzącej²⁴. Rozróżnia się trzy podstawowe typy sztucznych zbiorników wodnych:

-    zbiorniki retencyjne ( zbiorniki zaporowe), których zadaniem jest magazynowanie wody w okresach jej nadmiaru w celu wykorzystania w innych okresach: charakteryzują się dużymi różnicami poziomów wody (w Polsce są to m.in. jeziora: Solińskie, Mietków, Rożnowskie, Czorsztyńskie);

-    zbiorniki przepływowe, powstają w wyniku przegrodzenia rzek jazami, których zadaniem jest utrzymanie stałego poziomu piętrzenia; typowe zbiorniki przepływowe nie mają zdolności retencyjnych (w Polsce np.: Jezioro Włocławskie, Jezioro Zegrzyńskie);

-    zbiorniki suche, których zadaniem jest okresowe magazynowanie wody podczas przechodzenia fal wezbraniowych.

W zależności od celów, którym służy zbiornik retencyjny, rozróżnia się następujące rodzaje zbiorników (Mikulski, 1998):

-    przeciwpowodziowe, zatrzymujące wielkie wody i tym samym opóźniające ich odpływ, zmniejszając przez to niebezpieczeństwo powodzi poniżej zbiornika:

-    żeglugowe, zapewniające ciągłość żeglugi w okresie niskich stanów i gwarantujące dostateczną głębokość nurtu w przypadku występowania płycizn na przejściach między zakolami;

-    energetyczne, wykorzystujące nagromadzoną w zbiorniku wodę do produkcji energii elektrycznej;

’’ Jeziora epizodyczne w strefie suchej s;i nazywane szotami.

“ Zapora wodna to budowla inżynierska przegradzająca dolinę rzeczną w celu utworzenia zbiornika wodnego, w lilcratur/e. zwłaszcza pozahydrotcchnicznej, zaporą nazywa się niemal każdą budowlę piętrzącą (Mikulski. 1998).

Stopień wodny to kompleks hydrotechniczny, składający się zwykle z jazu piętrzącego wodę. śluzy komorowej do przeprowadzania taboru rzecznego z. jednego poziomu wody na dnigi. elektrowni wodnej wykorzystującej przepływ rzeczny i spad wody do produkcji energii elektrycznej i tzw. przepławki dla ryb. pozwalającej na wędrówkę ryb w górę rzeki. Jaz to wodna budowla piętrząca, utrzymująca określony poziom wody w rzece (jeziorze), nic tworząca zbiornika (Mikulski. 1998).

¹⁴ W Polsce nadpiętrzono kilkadziesiąt jezior, m.in.: Pakoskie (o 4.9 m). Rajgrodzkie (o 2,05 m), Goplo to 0.95 ni), Nccko (o 3.36 m), Miedwie (o 0.7 m). Jeziorak (o 2.35 ni), Serwy (o 1,86 m), Dzicżgoń (o 1.7 m), Urszulewskie (o 1.5 m). Gołdopiwo (o 2.25 m>.

Cl

C

C

88

CO

co

co

o

©

©

&