Charakterystyka epoki.











Środa, 26 Kwietnia Imieniny obchodzą: Marzena, Maria, Klaudiusz
 



















  Sciaga.pl > Prace
> Romantyzm >
Home | Reklama | Info
| Mail






Gdzie Cz@T ???



Gdzie jestSciaga.pl
?
















Charakterystyka
epoki.










kategoria:   J.polski
zakres:   Romantyzm
dodano:   1999-08-17




Romantyzm to nazwa
prądu umysłowo - literackiego, rozwijającego się w Europie od
Wielkiej Rewolucji Francuskiej (1789) do końca lat czterdziestych
XIX - tego stulecia, a w niektórych krajach nieco dłużej. Przemiany
w literaturze i sztuce, założenia filozoficzne i ideologiczne
romantyzmu wiązały się ze zmienioną sytuacją społeczno - polityczną.
Rewolucja Francuska, postulująca wolność, równość i braterstwo
wszystkich ludzi, przyczyniła się zarówno do rozwoju myśli
liberalnej i rewolucyjnej (radykalne idee przemian społecznych) jak
i tendencji indywidualistycznych. Ogromny wpływ na
kształtowanie się nowych prądów ideowych i artystyczno - literackich
w Niemczech miała sytuacja polityczna i wewnętrzna kraju, przede
wszystkim rozbicie wielkiego niegdyś Cesarstwa na szereg
niewielkich, słabych militarnie państewek. Lata 1767 - 1778 to tzw.
okres burzy i naporu ("Sturm und Drang periode"; nazwa wywodzi się
od tytułu dramatu F. M. Klingera), nazywany także przedromantyzmem
(preromantyzm). Okres ten zwiastował odejście od haseł i idei
klasycystycznych. Był jednocześnie zapowiedzią romantyzmu. W
literaturze pojawiły się liczne nawiązania do historycznej
świetności Niemiec, nie brak było również akcentów społecznych,
demokratyczno - plebejskich. Pisarze tworzący w tym kręgu
propagowali hasła, które w XIX wieku stały się głównymi
wyznacznikami literatury romantycznej: postulat oryginalności przy
powstawaniu dzieła sztuki, geniuszu artysty jako twórcy, dominacji
uczucia nad rozumem, zainteresowanie przeszłością narodową i naturą,
rozumianą jako wielka potęga, mająca ogromny wpływ na człowieka.
Choć romantyzm nawiązał do wielu wątków myślowych oświecenia
(np. idea postępu), nadał im odmienny charakter. Romantycy odrzucili
materialistyczną wizję świata, intelektualizm i racjonalizm XVIII -
tego wieku. Bliższa im była sfera życia emocjonalnego. Apelowali do
serca i zapału, nawiązali do tradycji ludowej. Inny był też stosunek
do historii. Odrzucili przekonania o harmonijnym i pomyślnym rozwoju
świata. Wskazywali antagonistyczny charakter postępu, głosili, że
szczęście społeczeństw jest osiągalne przez cierpienie i
poświęcenie. Romantycy wyznawali metafizyczną koncepcję procesów
dziejowych. Podkreślali rolę pierwiastków duchowych (np. intuicji),
dzięki którym można odkryć niedostępne rozumowi prawdy. Metafizyka
romantyków, prowadząca często do mistycyzmu i spirytualizmu,
znajdowała oparcie w filozofii Hegla i Schellinga (mistycyzm to
postawa filozoficzno - religijna, wiara w możliwość bezpośredniego
kontaktu człowieka z Bogiem, duszy ludzkiej z absolutem;
spirytualizm jest to pogląd filozoficzny, wg. którego istotą bytu
jest duch, a rzeczywistość materialna jest sposobem przejawiania się
aktywności ducha). Ogólnie mówiąc, głosili następujące postulaty:
- w procesie poznawania świata należy posługiwać się
wyobraźnią, przeczuciem, intuicją. - ducha należy postawić
ponad materią w hierarchii wartości - świat ma w
rzeczywistości naturę duchową, materia jest sprawą drugorzędną
(spirytualizm); - za pomocą rozumu świata zbadać ani
rozpoznać nie można - poezja jest wyrazem geniuszu -
elementem boskości w człowieku - wyobraźnia zaś najważniejszym
czynnikiem sprawczym poezji (Schelling). Romantyzm zanegował
oświeceniową wiarę w harmonijny układ stosunków między jednostką a
społeczeństwem, wyrażał przekonanie o nieuchronności konfliktu.
Prowadziło to do romantycznego buntu przeciw światu i powszechnie
uznawanym wartościom. Najważniejsza była pojedyńcza istota ludzka,
czująca i myśląca, często nieprzeciętna, podejmująca samotną walkę w
imię dobra jakiejś społeczności. Kult indywidualizmu wyznaczył
szczególne miejsce romantycznemu poecie. Za naczelne cechy procesu
twórczego uznano geniusz, natchnienie (imaginację). Czyniły one
twórcę jednostką wybitną, zdolną do wyrażania prawdy o danym
społeczeństwie, poeci byli zarazem przywódcami duchowymi narodu
(widoczne jest to zwłaszcza w literaturze polskiej - koncepcja poety
- wieszcza narodowego). Romantyzm dokonał przewartościowania
myśli literackiej. Odrzucono krępujące twórcę kanony klasycyzmu.
Romantycy wprowadzili nowe gatunki literackie lub przekształcili już
istniejące. Odwrócili się od literatury Południa (krąg literatury
rzym- skiej), sięgnęli po wzory z Północy - nawiązali do narodowych
tradycji średniowiecznych, do twórczości ludowej, elementów
orientalnych i biblijnych, a także do dzieł ich duchowego mistrza,
Shakespeare'a. Romantycy wprowadzili nowe rozumienie sztuki.
Piękno ma charakter subiektywny i jest reakcją odbiorcy na dzieło
sztuki, a nie właściwością przedmiotu lub osoby. Sztuka to zapis
emocji i wrażeń. Najważniejszym uczuciem dla romantyków była miłość,
przeważnie nieszczęśliwa i tragiczna, zawsze jednak
wszechogarniająca, wszechpotężna i wszechobecna. Często bohater był
zmuszony do dokonania tragicznego wyboru między miłością do kobiety
a miłością do ojczyzny, często też miłość była przyczyną gwałtownych
nienawiści, siłą sprawczą popełnianej zbrodni. Polski
romantyzm rodził się w atmosferze sporów ideowych i programowych,
jakie rozgorzały w latach 20 - tych XIX wieku między zwolennikami
nowej literatury a klasykami. Do zwolenników klasycyzmu zaliczyć
należy przede wszystkim Jana Śniadeckiego, który swą rozprawą "O
pismach klasycznych i romantycznych" (1819) zapoczątkował spór.
Dołączyli do niego F. S. Dmochowski, nieprzejednany krytyk
Mickiewicza - K. Koźmian, F. Morawski i L. Mosiński. Zwolennikami
romantyzmu byli m.im. K. Brodziński i M. Mochnacki. Walka romantyków
z klasykami zakończyła się zdecydowanym zwycięstwem romantyków, a
kres sporom przyniósł wybuch powstania listopadowego (1830).
Co klasycy zarzucali romantykom ? - niepoprawność
poetycką, romantycy bowiem nie trzymali się reguł klasycznych,
ustalonych jeszcze w starożytności, sięgali raczej do tradycji
ludowej i tworzyli nowe gatunki; - zabobon i nieuctwo - tak
bowiem rozumieli fantastykę i mistycyzm utworów romantycznych;
- brak dobrego smaku, bo wszystko, co odbiegało od reguł
klasycznych było dziwaczne, "barbarzyńskie", wydawało im się
pozbawione tej zacnej cechy. Cóż na ten temat mieli do
powiedzenia młodzi romantycy ? - prostota i uczucie powinny
być istotą poezji; - zwłaszcza ludowa kultura jest
wspaniałym i prawdziwym źródłem literatury - daje klucz do poznania
prawdy o narodzie; - poezja nie musi podążać utartym
szlakiem klasycznym, ma prawo stać się wyrazem uczuć i teatrem
wyobraźni, być oryginalną; - "czucie" ważniejsze jest od
"gustu", bo tkwi w sercu człowieka, podczas gdy gust zależy od
wykształcenia; - miłość ojczyzny i poszukiwanie jej we
własnej historii jest obowiązkiem twórców młodego pokolenia, tak
dotkniętego kraju; Krótkim podsumowaniem romantyzmu może być
jego program ideowo - artystyczny. Program ideowy romantyzmu
europejskiego obejmuje: - umiłowanie wolności człowieka;
każda jednostka ma prawo do swobody i niezależności (indywidualizm);
- patriotyzm; hasła Rewolucji Francuskiej weszły do programu
romantyków (Za naszą i waszą wolność), walka z przemocą, tyranią,
stawianie za wzór bohaterów poświęcających życie za wolność;
- historyzm - źródłem twórczości stała się przeszłość
narodowa, przyczyną tego była niechęć i pogarda dla współczesności,
idealizacja szczególnie czasów średniowiecznych, rycerstwa, wśród
którego romantycy odnajdowali wielkich bohaterów; inną przyczyną
było ukrycie patriotycznych i rewolucyjnych tendencji utworu (maska
historyczna); sięgano do tych okresów, ktore mogły krzepić i
podtrzymywać na duchu; - ludowość - źródłem twórczości
romantyków stała się również poezja ludowa (pieśni, podania,
wierzenia ludowe); wzorując się na tej poezji romantyzm wprowadza do
literatury ludową fantastykę, baśniowość i tajemniczość (nobilitacja
pogardzanej kultury ludowej); - orientalizm -
zainteresowanie światem Bliskiego i Środkowego Wschodu. Świat ten
urzekał twórców romantycznych tajemniczością i barwnością, pozwalał
uciec od smutnej rzeczywistości. Często służył jako maska,
ukrywająca właściwe treści przed cenzurą. Program
artystyczny obejmuje: - odrzucenie sztywnych przepisów
poetyki klasycystycznej; - zerwanie w dramacie z trzema
jednościami, luźna kompozycja, synkretyzm gatunkowy; -
sięganie do mowy codziennej, potocznej i języka ludowego (odrzucenie
języka salonowego - języka ówczesnych klasyków); - mieszanie
kategorii estetycznych, np. komizm - tragizm, wzniosłość - drwina;
- zanegowanie klasycystycznego podziału świata na rzeczy
piękne i brzydkie, godne i niegodne poezji, awansowanie do godności
sztuki motywów i tematów, które uważano za nieestetyczne: ludowego
bohatera, pierwotną naturę (ważną wizją świata była natura,
romantycy rozumieli naturę jako twór tajemniczy, pierwotny,
uduchowiony); - wprowadzenie do literatury scen egzekucji i
prześladowań; - wyznawana przez romantyków jedność świata
przejawiała się w syntezie motywów, kategorii estetycznych,
gatunków; Kolejnymi hasłami, które można by podciągnąć pod
program ideowy nie tylko romantyzmu europejskiego, ale i polskiego
są: - irracjonalizm, przeciwstawia się on racjonalnemu,
czyli rozumowemu (naukowemu) poznawaniu rzeczywistości. Nakazuje
szukać prawdy tylko za pomocą środków pozarozumowych, takich jak
intuicja, przeczucie, wiara, instynkt. - fantastyka, czyli
ogół nadprzyrodzonych, niezwykłych, "wyprodukowanych" przez
wyobraźnię twórcy zjawisk i istot, które pojawiają się w
romantycznej literaturze. To całe zastępy faunów, duchów, rusałek i
widm, istniejących równoprawnie z osobami realnymi w utworach tej
epoki. - tajemniczość - romantyzm w pełni wykorzystał urok
tajemnicy, niewyjaśnionych zdarzeń, mrocznych przestrzeni, atmosfery
spisku i tajemnych sytuacji. - mistycyzm - postawa typowa
dla uduchowionych przedstawicieli epoki, Mistycyzm zakłada bowiem
możliwość duchowego kontaktu z bóstwem, stąd często spotykamy w
literaturze romantycznej sceny mistyczne: widzenie, objawienie,
prorocze sny, itp.. Mistycy takie właśnie wydarzenia traktują jako
najprawdziwsze formy poznania świata. Wierzą, że każda rzecz i każda
sprawa ma ponadzmysłowy, niepoznawalny i nierealny byt, a człowiek
widzi tylko jedną, realną stronę zjawisk. - mesjanizm, czyli
przypisywanie jednostce lub całemu narodowi misji posłannictwa wobec
ludzkości. Jednostka - mesjasz - wybrana jest, by dla idei ogólnej
poświęcić siebie. Naród - mesjasz (a za taki romantycy uważali
Polskę) cierpi za inne kraje, swoim cierpieniem ma okupić ich
wolność ("Dziady" A. Mickiewicza). Omawiając hasła i
postulaty romantyzmu polskiego należy zaznaczyć, że ogromną rolę
odegrał tu pierwiastek patriotyczny, propagowanie walki narodowo -
wyzwoleńczej, i właśnie wielką wagę przywiązywano do roli jednostki
w dziejach narodu, która według mniemań romantyków nawet sama mogła
podjąć dzieło walki o wolność.







Autor: Nieznany

Ocena : 5.3 








oceń
prace:
1 2 3 4 5 6


Home | Reklama | Info
| Mail


Prace | Pomoc | Książki | Artykuły | News | Katalog | Forum
| Rozrywka






Wszelkie prawa zastrzeżone / All
rights reserved  Sciaga.pl
2000