Barbara Gawryluk Szokujacy raport o długowiecznści Chińczyków
1 Ebook pobrany ze strony http://www.gynostemma.pl 2 SPIS TREÅšCI DO CZYTELNIKÓW& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & 3 WSTP& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & 5 1. NIEÅšMIERTELNI CHICCZYCY& & & & & & & & & & & & & & & & & 6 W czym tkwi sekret?& & & & & & ..& & & & & & & & & & & & & & & & & .. 6 DÅ‚ugowieczni ChiÅ„czycy w Å›wietle badaÅ„& & & & & & & & & & & & & & & ... 8 2. ZIELE NIEÅšMIERTELNOÅšCI& & & & & & & & & & & & & & & & & & 16 Czym jest Gynostemma& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & 16 Lecznicze dziaÅ‚anie Gynostemmy w Å›wietle badaÅ„& & & & & & & & & & & & . 19 Stosowanie Gynostemmy& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & . 23 3. TO JUÅ» NIESTETY KONIEC& & & & & & & & & & & & & & & & & & .. 26 BIBLIOGRAFIA& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & 27 SPIS RYSUNKÓW I TABEL& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & 29 Ebook pobrany ze strony http://www.gynostemma.pl 3 DO CZYTELNIKÓW Drogi Czytelniku, piszÄ…c ten raport myÅ›laÅ‚am wÅ‚aÅ›nie o Tobie i Twoim życiu, chciaÅ‚am Ci doradzić, jak żyć 120 lat, a może i dÅ‚użej& Jeżeli zaufasz naturze, nigdy nie zbÅ‚Ä…dzisz. Å»yjÄ…c zgodnie z jej prawami, czerpiÄ…c z jej uzdrawiajÄ…cych mocy, możesz być pewny korzyÅ›ci, tego, że poprawisz swoje zdrowie i pokonasz bez leków, lÄ™ków i napięć trapiÄ…ce CiÄ™ dolegliwoÅ›ci i choroby. Ta wÅ‚aÅ›nie filozofia jest myÅ›lÄ… przewodniÄ… niniejszego raportu. Zawiera on niezwykÅ‚e dane na temat dÅ‚ugowiecznoÅ›ci ChiÅ„czyków, którzy w zdrowiu dożywajÄ… 150 lat. W czym tkwi tajemnica? Otóż w chiÅ„skim zielu nieÅ›miertelnoÅ›ci. Zapewne znane sÄ… Ci wÅ‚aÅ›ciwoÅ›ci żeÅ„-szenia wzmacniajÄ…cego ukÅ‚ad odpornoÅ›ciowy i zwiÄ™kszajÄ…cego dopÅ‚yw energii do organizmu. Istnieje jednakże inne zioÅ‚o azjatyckie, które ma korzystny wpÅ‚yw na dÅ‚ugość życia ludzi. ChiÅ„czycy mówiÄ… o nim, że jest takie, jak żeÅ„- szeÅ„, tylko że jeszcze lepsze . W nim wÅ‚aÅ›nie tkwi siÅ‚a i recepta na dÅ‚ugowieczność. Natura wyposażyÅ‚a nas w system odpornoÅ›ciowy. Jednak w obecnych czasach i warunkach stajemy siÄ™ coraz bardziej wytworem Å›wiata, który nas otacza. Cywilizacja spowodowaÅ‚a szereg chorób, które trudno leczyć. Współczesne życie w biegu, z ciÄ…gÅ‚ym wysiÅ‚kiem zwiÄ…zanym z pracÄ… zawodowÄ…, życiem rodzinnym i niewÅ‚aÅ›ciwÄ… organizacjÄ… wolnego czasu bardzo obciąża naszÄ… psychikÄ™. Natomiast nadmierne obciążenie stresem w dÅ‚uższym czasie doprowadza do chorób, zwÅ‚aszcza funkcjonalnych zaburzeÅ„ ukÅ‚adu krążenia i ukÅ‚adu pokarmowego, a w ostatecznoÅ›ci do upoÅ›ledzenia ukÅ‚adu odpornoÅ›ciowego. Stajemy siÄ™ wiÄ™c podatni na wszelkie choroby, a nasz organizm sam nie umie sobie z nimi poradzić. Nasz system odpornoÅ›ciowy zawodzi i wówczas do walki z jego niewydolnoÅ›ciÄ… musimy stosować immunostymulatory. Tak potrzebne do obrony naszego organizmu immunostymulatory roÅ›linne znajdujÄ… siÄ™ wÅ‚aÅ›nie w zielu nieÅ›miertelnoÅ›ci. DziaÅ‚ajÄ… one na ukÅ‚ad immunologiczny na bardzo różne sposoby. MajÄ… jednak wspólnÄ… cechÄ™: immunostymulacja to przede wszystkim wpÅ‚yw na nieswoisty, niezależny od antygenów system obrony naszego organizmu. DziÄ™ki niemu organizm produkuje wiÄ™ksze iloÅ›ci przeciwciaÅ‚ odpornoÅ›ciowych i dlatego możemy walczyć i bronić siÄ™ przed chorobami, a także jesteÅ›my na nie mniej podatni. Drogi Czytelniku, czytajÄ…c ten raport zaczynasz budować swojÄ… drogÄ™ do zdrowia. Nie trać wiÄ™c czasu w bezowocnym oczekiwaniu na cudowne uzdrowienie, gdyż nikt nie Ebook pobrany ze strony http://www.gynostemma.pl 4 zatroszczy siÄ™ o Ciebie lepiej niż Ty sam. Tylko Ty możesz uczynić siÄ™ zdrowszym i sam możesz znalezć drogÄ™ do dÅ‚ugowiecznoÅ›ci. Jeżeli ChiÅ„czycy jÄ… znalezli, Ty też możesz! Niezwykle serdecznie zapraszam do lektury, gdyż Twoje zdrowie jest w Twoich rÄ™kach. Å»yczÄ™ powodzenia Barbara Gawryluk Ebook pobrany ze strony http://www.gynostemma.pl 5 WSTP WedÅ‚ug kanonów starożytnej medycyny chiÅ„skiej organizm czÅ‚owieka jest jednym, wielkim, energetycznym systemem, którego wszystkie komórki i organy sÄ… ze sobÄ… Å›ciÅ›le powiÄ…zane energiÄ… pÅ‚ynÄ…cÄ… po 12 meridianach energetycznych. Każdy z nas posiada kilka rodzajów energii, która ciÄ…gle siÄ™ zmienia, przechodzÄ…c z jednego rodzaju w drugi, przy czym każda speÅ‚nia Å›ciÅ›le okreÅ›lone funkcje [...]Energia tworzy wokół naszego ciaÅ‚a biologicznÄ… obwódkÄ™, aurÄ™ , która okreÅ›la fizyczny i psychiczny stan naszego ciaÅ‚a. PeÅ‚ny cykl zmiany energii w organizmie trwa 7 lat i w ciÄ…gu naszego życia zmienia siÄ™ 22 razy, a to znaczy, że z punktu widzenia zgromadzonej w czÅ‚owieku energii powinniÅ›my żyć okoÅ‚o 150 lat. Teoretycznie w ciÄ…gu siedmiu lat komórki naszego organizmu sÄ… w stanie caÅ‚kowicie siÄ™ zregenerować, należy tylko stworzyć do tego odpowiednie warunki. Naukowo stwierdzono, że 15% zdrowia czÅ‚owiek dziedziczy od rodziców, 15% mogÄ… przywrócić lekarze, natomiast 70% uzależnione jest od jego trybu życia 1. MyÅ›lisz zapewne, że 150 lat to nieosiÄ…galne. Może i tak, istnieje jednak szansa dÅ‚ugiego życia, a co najważniejsze bycia zdrowym. Z badaÅ„ wynika, że organizm starzeje siÄ™ i choruje wtedy, kiedy chore komórki przeważajÄ… nad zdrowymi. Odwrócenie tego niekorzystnego dla organizmu bilansu wiąże siÄ™ z zatrzymaniem staroÅ›ci2. BÄ™dÄ…c nastolatkÄ… czÄ™sto chorowaÅ‚am, dlatego czytaÅ‚am i nadal czytam dużo książek o zdrowiu i chorobach i wiem, że nic nie pomaga lepiej w powrocie do zdrowia niż życie w rytmie natury. Czerpanie korzyÅ›ci z jej dobrodziejstw powinno być naturalnym procesem w naszym życiu. Mnie i mojej rodzinie pomaga w tym naturalny produkt leczniczy Gynostemma dziÄ™ki której jesteÅ›my mniej podatni na choroby i posiadamy wiÄ™ksze siÅ‚y witalne. MyÅ›lÄ™, że Gynostemma jest wielkim przebojem w zioÅ‚olecznictwie. Dlatego, Drogi Czytelniku, zachÄ™cam, abyÅ›my wspólnie przeanalizowali życie ChiÅ„czyków, którzy dożywajÄ… ponad 100 lat, a także spróbowali zrozumieć, jaki zwiÄ…zek ma stosowanie przez nich Gynostemmy na ich dÅ‚ugowieczność. PomogÄ… nam w tym badania naukowe na temat wÅ‚aÅ›ciwoÅ›ci leczniczych Gynostemmy i wypowiedzi stuletnich chiÅ„skich dziadków. 1 Tombak M., Czy można żyć 150 lat, Firma KsiÄ™garska Serwis Sp. z o.o., Aódz 2005, s. 15. 2 Por: Tamże s. 16. Ebook pobrany ze strony http://www.gynostemma.pl 6 1. NIEÅšMIERTELNI CHICCZYCY W czym tkwi sekret? Klasyczne już badania i obserwacje dotyczÄ…ce zwyczajów żywieniowych spoÅ‚eczeÅ„stw dÅ‚ugowiecznych poczynione byÅ‚y wÅ›ród ChiÅ„czyków żyjÄ…cych w Górach PoÅ‚udniowochiÅ„skich. Ich dÅ‚ugowieczność jest wrÄ™cz legendarna, bowiem wielu ChiÅ„czyków żyje grubo ponad 100 lat i co ciekawe, odznacza siÄ™ aktywnoÅ›ciÄ…, witalnoÅ›ciÄ… oraz pÅ‚odzi dzieci. ChiÅ„czycy to najdÅ‚użej żyjÄ…cy ludzie na Å›wiecie. Rzadziej niż Polacy chorujÄ… na nowotwory, co przypisuje siÄ™ ich menu zdominowanemu przez owoce, warzywa i ryby. Kobiety i mężczyzni dożywajÄ… tu Å›rednio 81 lat. Oprócz diety prowadzÄ… oni aktywny tryb życia, unikajÄ… stresów, dlatego też nie majÄ… problemów z otyÅ‚oÅ›ciÄ…. Przypadki wylewów, zawałów, osteoporozy sÄ… niezwykÅ‚Ä… rzadkoÅ›ciÄ…. Poznaj, w czym tkwi sekret ich dÅ‚ugowiecznoÅ›ci. Jak oni to robiÄ…? ChiÅ„skaecepta na zdrowie3: " Głównym skÅ‚adnikiem jadÅ‚ospisu ChiÅ„czyków jest wprawdzie wieprzowina, ale codziennie jedzÄ… także ryby Å‚ososia, makrelÄ™ które zawiarajÄ… kwasy tÅ‚uszczowe omega 3 redukujÄ…ce ryzyko tworzenia siÄ™ zakrzepów krwi, a tym samym miażdżycy. Ryby morskie majÄ… dużo witaminy D zapobiegajÄ…cej osteoporozie oraz witaminy E neutralizujÄ…cej wolne rodniki, a także potasu zapobiegajÄ…cego nadciÅ›nieniu. SpożywajÄ…c ryby, obniżajÄ… poziom cholesterolu. WpÅ‚ywajÄ… na rozwój i prawidÅ‚owe funkcjonowanie siatkówki oka oraz tkanki mózgowej. " CzÄ™stym elementem chiÅ„skiej diety jest sojowe tofu. Soja zmniejsza ryzyko wystÄ…pienia osteoporozy i niektórych rodzajów nowotworu prostaty, piersi i okrężnicy. ZmniejszajÄ…c poziom cholesterolu, zapobiega chorobom serca. Aagodzi objawy menopauzy. Zawiera antyutleniacze chroniÄ…ce przed szkodliwym dziaÅ‚aniem wolnych rodników. " Lekiem na wszystkie choroby dodawanym w Chinach do potraw jest żeÅ„-szeÅ„. Z tego korzenia robi siÄ™ syropy na wiecznÄ… mÅ‚odość, dÅ‚ugÄ… sprawność seksualnÄ…, odporność, stres i wzmożony wysiÅ‚ek. Ma dziaÅ‚anie odtruwajÄ…ce. WpÅ‚ywa na pracÄ™ gruczołów, poziom niektórych hormonów we krwi. Obniża poziom cholesterolu, pobudza czynnoÅ›ci serca, zwiÄ™ksza odporność organizmu na infekcje, wspomaga procesy regeneracyjne, a 3 TrawiÅ„ska M., Czerpiemy zdrowie z natury i kuchni innych narodów, http://www.kafeteteria.pl 02.09.2006. Ebook pobrany ze strony http://www.gynostemma.pl 7 także poprawia ukrwienie mózgu, pamięć i zdolność koncentracji. Jest rozpropagowany na caÅ‚ym Å›wiecie. " ChiÅ„czycy w dużych iloÅ›ciach, a w szczególnoÅ›ci po obiedzie, pijÄ… zielonÄ… herbatÄ™. Tej miksturze przypisuje siÄ™ wiele wÅ‚aÅ›ciwoÅ›ci. Zapobiega ona rakowi pÅ‚uc, piersi, żoÅ‚Ä…dka, jelita grubego, prostaty, a także skóry. Chroni przed rakotwórczym dziaÅ‚aniem papierosów. " Co dzieÅ„ wypijajÄ… nawet 5 filiżanek uprawianej od ponad 1 700 lat w prowincji Yunan czerwonej herbaty oraz 3 filiżanki Gynostemmy. Wspomaga ona pracÄ™ wÄ…troby, obniża poziom cholesterolu, oczyszcza i wzmacnia organizm, pobudza procesy trawienia. Jest nazywana mordercÄ… tÅ‚uszczu atakuje zbÄ™dne pokÅ‚ady tkanki tÅ‚uszczowej i skutecznie walczy z nadwagÄ…. PrawidÅ‚owo parzona odpÄ™dza zÅ‚y humor, a nawet Å‚agodzi skutki spożycia alkoholu. By jej wÅ‚aÅ›ciwoÅ›ci nie zniknęły, nie sÅ‚odzÄ… jej cukrem. " Dziennie pijÄ… 2 litry niegazowanej wody z dużą dawkÄ… minerałów. Zawarte w wodzie wapno wzmacnia koÅ›ci, które wolniej tracÄ… gÄ™stość. Przepis ChiÅ„czyków na Å›wietnÄ… kondycjÄ™4: " Nigdy nie najadajÄ… siÄ™ do syta. JedzÄ… kilka posiÅ‚ków dziennie, ale w maÅ‚ych porcjach i koniecznie o niezmiennych godzinach. Pomaga to utrzymać im staÅ‚y poziom cukru we krwi, zapobiega magazynowaniu zapasów w organizmie. Nie ma mowy o napadach wilczego apetytu, przejadaniu siÄ™ oraz tyciu. Menu komponujÄ… w taki sposób, by byÅ‚o pożywne. DziÄ™ki czemu zachowujÄ… mÅ‚odzieÅ„czÄ… figurÄ™. " ProwadzÄ… aktywny tryb życia. SpacerujÄ…, jeżdżą na rowerze, dbajÄ… o równowagÄ™ psychicznÄ… ćwiczÄ… jogÄ™, tai chi i karate. ChiÅ„ska rada na dobre samopoczucie5: " DziÄ™ki silnemu poczuciu wiÄ™zi rodzinnych i przynależnoÅ›ci spoÅ‚ecznej zapobiegajÄ… depresji i zachowujÄ… doskonaÅ‚e zdrowie psychiczne. 4 Tamże. 5 Tamże. Ebook pobrany ze strony http://www.gynostemma.pl 8 DÅ‚ugowieczni ChiÅ„czycy w Å›wietle badaÅ„ W ciÄ…gu jednej minuty w organizmie rodzi siÄ™ 6 miliardów komórek i 6 miliardów umiera. Jeżeli czÅ‚owiek sam sobie nie skróci życia, to może żyć bardzo dÅ‚ugo. CzÅ‚owiek może żyć 150 lat! Bo tak naprawdÄ™ czÅ‚owiek nie ma wieku. Patriarchowie biblijni żyli 950 lat. Nasze nerki wedÅ‚ug naukowo stwierdzonego modelu mogÄ… wytrzymać 1200 lat. A tymczasem po 35 latach nasze nerki peÅ‚ne sÄ… kamieni a po 60 latach czÅ‚owiek już jest do niczego i caÅ‚y czas walczy ze swoimi chorobami 6. Badania prowadzone w USA dowiodÅ‚y, że przestrzeganie wÅ‚aÅ›ciwego trybu życia w starszym wieku nie gwarantuje dożycia póznej staroÅ›ci. Tak wiÄ™c wszelkie praktyki zdrowotne po ukoÅ„czeniu 65 lat sÄ… mocno spóznione. Na dÅ‚ugie życie trzeba bowiem zapracować w mÅ‚odoÅ›ci i w wieku Å›rednim. Zmiana trybu życia i odżywiania po dojÅ›ciu do sześćdziesiÄ…tki w zasadzie niczego już nie mogÄ… naprawić, gdyż szkody wyrzÄ…dzone wczeÅ›niej wÅ‚asnemu zdrowiu sÄ… zazwyczaj nieodwracalne7. Natura daÅ‚a czÅ‚owiekowi bezcenne bogactwo zdrowie i jedyne, czego zażądaÅ‚a od nas w zamian, to życie wedÅ‚ug jej praw. ChiÅ„czycy żyjÄ… tak od wieków i dziÄ™ki temu dożywajÄ… w zdrowiu sÄ™dziwego wieku. JapoÅ„ski lekarz Yabu Anko prowadzÄ…c badania w regionie Qu Jing w prowincji Yunnan, napotkaÅ‚ dwóch ludzi, z których jeden miaÅ‚ 160 lat, a drugi 120. Obaj byli szczupli, taÅ„czyli i Å›piewali. Nigdy nie jedli tego, co jest nieÅ›wieże, wszystkie posiÅ‚ki przyrzÄ…dzali tylko na jeden raz i zawsze po posiÅ‚ku pili herbatÄ™ z Gynostemmy. Obaj byli ciÄ…gle w ruchu i wciąż siÄ™ uÅ›miechali. Mieli bardzo pozytywne nastawienie do życia. W regionie Qu Jing żyje jeszcze kilkadziesiÄ…t ponad 100-letnich osób, a inni cieszÄ… siÄ™ zdrowiem w wieku 80, 90 i 100 lat. ZastanowiÅ‚o to naukowców i dlatego przeprowadzono szereg badaÅ„ i wniosek byÅ‚ jednoznaczny. Sekret ich dÅ‚ugowiecznoÅ›ci tkwiÅ‚ wÅ‚aÅ›nie w Gynostemmie, zielu, które nazywali oni zielem nieÅ›miertelnoÅ›ci. Badania wykazaÅ‚y, że ludzie z Yunnan i przylegÅ‚ych prowincji używajÄ… Gynostemmy w leczeniu nieżytu oskrzeli oraz w terapii szerokiej gamy problemów zdrowotnych, a co najważniejsze, używajÄ… jej w celu przedÅ‚użania życia. JapoÅ„scy naukowcy odkryli, że bardzo wielu chiÅ„skich osiemdziesiÄ™ciolatków piÅ‚o GynostemmÄ™ codziennie. 6 Tombak M., Droga do zdrowia, Firma KsiÄ™garska Serwis Sp. z o.o., Aódz 2005, s. 11. 7 Przybylak Z., Tajemnice zdrowego i naturalnego życia, Fundacja Bioekologiczna Domena, Bydgoszcz 1990, s. 23. Ebook pobrany ze strony http://www.gynostemma.pl 9 Poniżej znajdujÄ… siÄ™ wywiady ze stuletnimi osobami z prowincji, gdzie jak sami oni mówiÄ… Åšpiewanie 100 lat jest zabronione 8: " Prowincja Yunnan. Tu mieszka Liu Yian. SkoÅ„czyÅ‚a 117 lat. Jej mÅ‚odszy brat ma 105 lat. W jej rodzinie od pokoleÅ„ nie życzy siÄ™ 100 lat na urodziny. Jej ojciec również żyje w dobrym zdrowiu. Nie wiadomo, ile dokÅ‚adnie ma lat. W tamtych czasach nie prowadzono dokÅ‚adnych ewidencji. Takich jak on jest w Chinach wielu. Rys 1. Liu Yian żyjÄ…ca 117 lat º% Jest Pani jednÄ… z najstarszych żyjÄ…cych osób, których wiek jest udokumentowany metrykÄ…. Ma pani 117 lat. 8 Zhou Z., Wang Y., Zhou Y., Zhang S., Effect of gynostemma pentaphyllum. Chinese Medical Journal (English Edition). 1998; 111(9), s. 847-850. Ebook pobrany ze strony http://www.gynostemma.pl 10 º% Tak... Jak siÄ™ urodziÅ‚am, wprowadzili metryki i wiem, ile mam lat. Ale (chwila zastanowienia) lepiej porozmawiajcie z kimÅ› starszym, np. z moim ojcem, jak wróci z ryb. º%??? º% Ojciec pojechaÅ‚ ze szwagrem rowerami na ryby. WrócÄ… wieczorem. º% Rowerami? W tym wieku? º% Tak, rowerami, wszyscy tutaj jezdzimy rowerami (Å›miech). Takie 3-koÅ‚owe z przyczepkÄ…, to siÄ™ staruszek nie przewróci. º% Wszyscy w pani rodzinie przekraczajÄ… 100 lat? º% No nie wszyscy. Jest trochÄ™ osób poniżej 100, np. moja mama zmarÅ‚a w wieku 87 lat, ale ona nie piÅ‚a xian cao. º% ??? º%Ludzi powyżej 100 lat jest bardzo dużo, ale to nie jest uważane za jakieÅ› osiÄ…gniÄ™cie, raczej normalna sprawa. º% Jaki ma pani przepis na dÅ‚ugowieczność? Czy może pani zdradzić nam swój sekret? º% ...(milczenie)... Nie wiem, co mam powiedzieć. Chyba nie różnimy siÄ™ specjalnie od innych. Jemy to, co inni, a i wypijemy czasem (Å›miech). º% WspomniaÅ‚a pani o xian cao. Co to jest? º% A tak, xian cao (przyp. tÅ‚um. ziele nieÅ›miertelnoÅ›ci) to jest taka roÅ›lina. U nas pijemy jÄ… codziennie zamiast herbaty. º% Może mi pani pokazać tÄ™ roÅ›linÄ™? º% No, nie wiem...(Å›miech)... OczywiÅ›cie, mówiÅ‚am, że to nie tajemnica, pijemy jÄ… od pokoleÅ„. (Wychodzimy do ogrodu. Pani Liu Yian podchodzi do drzewa i pokazuje mi pnÄ…cze o 5-palczastych liÅ›ciach). RoÅ›nie w lesie. Mamy jÄ… też w ogrodzie. TÄ™ z ogrodu jemy też na surowo. " Prowincja Hubei. Tu mieszka Xu Xiaochun. WÅ‚aÅ›nie wczoraj skoÅ„czyÅ‚ 102 lata, ma żonÄ™ nieco starszÄ…, która ma 105 lat. Obaj ich synowie majÄ… po 85 lat (sÄ… blizniakami) i także wiedzÄ…, że dożyjÄ… 100 lat. MówiÄ…, że majÄ… takie zioÅ‚o, które pomaga im dÅ‚ugo żyć. Pana Xu Xiaochun spotykamy w ogrodzie. Ebook pobrany ze strony http://www.gynostemma.pl 11 Rys 2. Xu Xiaochun żyjÄ…cy 102 lata º% Co Pan robi? (Pytamy go ze zdziwieniem, gdyż widzimy jak starszy mężczyzna zrywa liÅ›cie z czegoÅ› co przypomina pnÄ…cze ogórków.) º% Zbieram liÅ›cie z xian cao. º% A co to takiego? Ja myÅ›laÅ‚em, że to sÄ… ogórki. (Faktycznie dopiero teraz zobaczyÅ‚em że zamiast ogórków byÅ‚y tam ciemne jagody.) º% & (Å›miech)& To nasze zioÅ‚o, które uprawiamy od pokoleÅ„, jest takie jak żeÅ„-szeÅ„, tylko, że lepsze . º% ZioÅ‚o, a wiÄ™c pijecie je jak herbatÄ™? º% Tak, liÅ›cie zrywamy póznym latem, suszymy i parzymy zamiast herbaty, którÄ… pijamy od pokoleÅ„. Å»ona używa też liÅ›ci do potraw jako przyprawÄ™. Ebook pobrany ze strony http://www.gynostemma.pl 12 º% MówiÅ‚ Pan, że posiada ono wÅ‚aÅ›ciwoÅ›ci żeÅ„-szenia? º% & (chwila zastanowienia)& Tak, dodaje nam siÅ‚ witalnych, ojciec mi mówiÅ‚, że dziÄ™ki niemu bÄ™dÄ™ dÅ‚ugo żyć i to samo ja mówiÄ™ moim synom, a czy to prawda, sam Pan widzi. Takich dÅ‚ugowiecznych rodzin w Chinach sÄ… setki i tysiÄ…ce. Czasem żyje w nich dziadek, pradziadek i prapradziadek. Wszyscy w dobrym zdrowiu i peÅ‚ni energii. Nigdy nie wiadomo, ile dokÅ‚adnie majÄ… lat, bo w tamtych czasach, szczególnie na wsi, nie prowadzono żadnych ewidencji ludnoÅ›ci. DziwiÄ… siÄ™, gdy ktoÅ› z zachodu pyta ich o wiek. Ludzi tych różni bardzo wiele, ale Å‚Ä…czy jedno. Jeden wspólny element diety. Jedna jedyna roÅ›lina potężny czynnik witalnoÅ›ci i dÅ‚ugowiecznoÅ›ci. ChiÅ„czycy mówiÄ… o nim, że jest takie jak żeÅ„szeÅ„, tylko że lepsze . W Chinach istniejÄ… 3 autoryzowane centra dÅ‚ugowiecznoÅ›ci. SÄ… to miasto Rugao w prowincji Jiangsu, miasto Zhongxiang w prowincji Hubei i gmina Bama w Autonomicznym Regionie Guangxi Zhuang. Tabela 1. Liczba stulatków w badanych miastach Rugao Zhongxiang Bama Liczba stulatków 210 71 78 CaÅ‚a populacja 1 450 000 583 700 240 000 Stulatkowie/1milion 145 122 325 Åšrednia dÅ‚ugość życia 75.5 75.88 69.51 yródÅ‚o: Stulatkowie w Chinach, http://polish.cri.cn/220/2006/09/12/2@47856.htm z [05.06.2007]. Ogólna liczba osób, które żyjÄ… co najmniej 100 lat w tych trzech miejscach przeÅ›ciga przewidywania demograficzne ONZ-u, wedÅ‚ug których na każdy milion ludzi żyjÄ…cych na Å›wiecie bÄ™dzie przypadać okoÅ‚o 75 stulatków. W Polsce sytuacja jest zgodna z oczekiwaniami ONZ-u, otóż na każdy milion ludzi żyjÄ…cych przypada jedynie 52 stulatków!!! A jednak w Chinach sytuacja jest inna. W powiatowym mieÅ›cie Rugao wystÄ™puje najwiÄ™ksza koncentracja stulatków, w powiecie Bama żyje najwiÄ™cej najstarszych ludzi na Å›wiecie. Dla przykÅ‚adu można tu podać, że na 510 mieszkaÅ„ców wioski Bapan w gminie Bama 7 przekroczyÅ‚o 100 lat 9. Czynników, dlaczego tak siÄ™ dzieje, jest wiele. 9 ChiÅ„skie centra dÅ‚ugowiecznoÅ›ci, http://polish.cri.cn/220/2006/09/11/2@47759.htm z [05.06.2007]. Ebook pobrany ze strony http://www.gynostemma.pl 13 Rys 3. Mieszkaniec Rugao prowincji Jiangsu stulatek Qin Ruxing Przeprowadzony w 2006 roku sondaż wykazaÅ‚, że 77% stulatków w mieÅ›cie Rugao nie pali papierosów, 67% z nich pije jedynie lokalnie robione wino ryżowe. Wykazano, że 90% stulatków dobrze Å›pi, a 65% uprawia sport lub codziennie siÄ™ gimnastykuje. Stulatki z gminy Bama kontynuujÄ… wykonywanie prac, które wymagajÄ… codziennego wspinania siÄ™ po górach, co robili i robiÄ… przez caÅ‚e swoje życie. Sonda pokazaÅ‚a również, że 80% stulatków nadal wykonuje drobne prace domowe, a 40% pracuje na polu. WiÄ™kszość z nich nie Ebook pobrany ze strony http://www.gynostemma.pl 14 potrzebuje żadnej specjalnej pomocy. Wszyscy sÄ… zdrowi i peÅ‚ni siÅ‚ witalnych10. MieszkaÅ„cy gminy Bama majÄ… zwyczaj podawania goÅ›ciom tak zwanej zupy dÅ‚ugowiecznoÅ›ci. Jednym z jej skÅ‚adników jest olej z nasion konopi ekstrahowany z konopi, które rosnÄ… w górach. Ma on wysokÄ… zawartość kwasów tÅ‚uszczowych i jest jedynym olejem rozpuszczalnym w wodzie. Jaka jest reszta skÅ‚adników, możemy siÄ™ sami domyÅ›lić. Przecież już wiemy, w czym tkwi sekret ich dÅ‚ugowiecznośći. Zdecydowana wiÄ™kszość stulatków, którzy wziÄ™li udziaÅ‚ w sondażu byÅ‚o analfabetami. Ogromny wpÅ‚yw na ich życie majÄ… jednak nauki Konfucjusza, buddyzm i taoizm. Dlatego też sÄ… oni ludzmi szczerymi i tolerancyjnymi, a oddanie siÄ™ rodzinie jest podstawowÄ… wartoÅ›ciÄ… moralnÄ… w ich życiu. Mniejszość narodowa Bunu Fao żyjÄ…ca w gminie Bama ma zwyczaj pobierania siÄ™ i zakÅ‚adania rodziny w stosunkowo wysokim wieku. MÅ‚odzi ludzie majÄ… wolność przy wyborze partnera, ale nie dzielÄ… małżeÅ„skiego Å‚oża do czasu, kiedy sÄ… gotowi do zaÅ‚ożenia rodziny i wziÄ™cia za niÄ… peÅ‚nej odpowiedzialnoÅ›ci. KonfucjaÅ„ska tradycja oddania siÄ™ rodzinie jest ważnym czynnikiem wpÅ‚ywajÄ…cym na dÅ‚ugowieczność ChiÅ„czyków. W Zhongxiang z 71 stulatków żyjÄ…cych tylko dwoje żyje samodzielnie. Natomiast 69 pozostaÅ‚ych mieszka w domach, w których żyjÄ… 4 generacje. Å»yjÄ… oni razem ze swoimi dziećmi, wnukami i prawnukami. W gminie Bama osoba, która ma w swojej rodzinie stulatka, uważana jest za szczęśliwÄ…, ponieważ istnieje tam przekonanie, że osoby żyjÄ…ce dÅ‚ugo przynoszÄ… szczęście i radość swoim dzieciom i wnukom, a także dajÄ… szansÄ™ na dÅ‚ugowieczność. Jest tam zwyczajem, że osoby starsze przy podawaniu posiÅ‚ków siedzÄ… na honorowych miejscach i wszyscy siÄ™ nimi opiekujÄ…. Stulatek Qin Ruxing żyje ze swojÄ… córkÄ…, ziÄ™ciem, wnukami i prawnukami w mieÅ›cie Rugao, w prowincji Jiangsu. Codziennie do obiadu zasiadajÄ… tam 4 generacje. Å»ycie pod skrzydÅ‚ami rodziny ma bardzo dobry wpÅ‚yw na dÅ‚ugowieczność, ponieważ daje spokój, poczucie bezpieczeÅ„stwa i opiekÄ™, co poprawia samopoczucie seniorów domu11. Najstarsi mieszkaÅ„cy Rugao twierdzÄ…, że pÅ‚atki zrobione z ryżu, mÄ…ki kukurydzianej i jÄ™czmienia, które jedzÄ… oni codziennie na Å›niadanie i kolacjÄ™, wedÅ‚ug zielarzy majÄ… szczególnie wysokie wartoÅ›ci odżywcze i sÄ… niezbÄ™dne do utrzymania zdrowego żoÅ‚Ä…dka i Å›ledziony. Rugao produkuje również żółte wino, które zawiera ogromne iloÅ›ci protein, enzymów, pierwiastki Å›ladowe i bakterie bifido, które przedÅ‚użajÄ… życie. Z caÅ‚Ä… pewnoÅ›ciÄ… sposoby życia w mieÅ›cie Zhongxiang w prowincji Hubei, w mieÅ›cie Rugao w prowincji Jiangsu i w gminie Bama w Autonomicznym Regionie Guangxi Zhuang 10 Stulatki w Chinach, http://polish.cri.cn/220/2006/09/12/2@47856.htm z [05.06.2007]. 11 ChiÅ„skie centra& , op. cit. Ebook pobrany ze strony http://www.gynostemma.pl 15 siÄ™ od siebie różniÄ…. Jednak wszystkie majÄ… jednÄ… wspólnÄ… cechÄ™ dobre Å›rodowisko naturalne, które daje radość i dobrze usposabia ludzi. Znawcy tematu twierdzÄ…, że wszyscy mogÄ… mieć dÅ‚ugie życie, jeÅ›li zawsze bÄ™dÄ… szczęśliwi i peÅ‚ni humoru, ale to jest tylko część prawdy. Å»adna ze starszych osób, które zmarÅ‚y w gminie Bama, nie chorowaÅ‚a na cukrzycÄ™, choroby ukÅ‚adu krążeniowego, wysokie ciÅ›nienie czy raka12. Natomiast w Polsce aż 47,5% osób umiera w wyniku chorób serca i ukÅ‚adu krążenia, 23% w wyniku nowotworów, a 7% urazów i zatruć. TrapiÄ… nas i zabijajÄ… wszystkie choroby współczesnej cywilizacji13. Wniosek z tego jest prosty: naszym utrapieniem sÄ… choroby, które nie gnÄ™biÄ… dÅ‚ugowiecznych ChiÅ„czyków, a to dziÄ™ki wiedzy i mÄ…droÅ›ci, jakÄ… posiadajÄ… od tysiÄ™cy lat, a którÄ… my dopiero staramy siÄ™ posiąść. 12 Stulatki w Chinach& , op. cit. 13 Witkowski J., Wyniki spisu potwierdziÅ‚y obawy, WiadomoÅ›ci onet.pl, IAR/PAP, jkl /2002-11-25. Ebook pobrany ze strony http://www.gynostemma.pl 16 2. ZIELE NIEÅšMIERTELNOÅšCI Czym jest Gynostemma Zainteresowanie czÅ‚owieka zioÅ‚ami datuje siÄ™ od niepamiÄ™tnych czasów. StanowiÅ‚y one surowiec pierwszych leków ludzkoÅ›ci. Wykorzystywane byÅ‚y również do innych celów. Ludzie, którzy znali wÅ‚aÅ›ciwoÅ›ci tkwiÄ…ce w roÅ›linach, mieli wÅ‚adzÄ™ nad innymi i byli szczególnie szanowani. Toteż swojÄ… wiedzÄ™ o zioÅ‚ach zaczÄ™li otaczać tajemnicÄ…, co dawaÅ‚o im tym wiÄ™kszÄ… przewagÄ™ nad otoczeniem. Posiadali tÄ™ mÄ…drość szamani, czarownicy, kapÅ‚ani i uprzywilejowane rody14. W obecnych czasach wiedza zielarska jest powszechna, jednak zioÅ‚a nie sÄ… czÄ™sto używane przez ludzi, ponieważ brak dostatecznej wiedzy na temat ich wszechstronnych wÅ‚aÅ›ciwoÅ›ci leczniczych. Wielość ziół i Å›rodków zioÅ‚owych daje możliwość stosowania terapii naturalnej w przypadkach niemalże wszystkich chorób. OczywiÅ›cie stosowanie ziół jest szczególnie skuteczne i bezpieczne, jeÅ›li jest konsultowane z lekarzem15. Dowiedzmy siÄ™, czym jest Gynostemma i jakie ma wÅ‚aÅ›ciwoÅ›ci, aby jÄ… bezpiecznie stosować. ChiÅ„czycy rozwinÄ™li zioÅ‚olecznictwo na niezwykÅ‚ym poziomie. Na koÅ›ciach wróżebnych z II wieku p.n.e. istniejÄ… zapiski o stosowaniu ziół w różnych schorzeniach. ChiÅ„czycy wierzyli, że przyroda kryje w sobie lekarstwo na każdÄ… chorobÄ™. Do dzisiaj caÅ‚y naturalny sposób leczenia zwiÄ…zany z filozofiÄ… i religiÄ… Chin nazywa siÄ™ medycynÄ… chiÅ„skÄ…. ChiÅ„czykom zawdziÄ™czamy takie roÅ›liny jak rzewieÅ„, kamforÄ™, żeÅ„-szeÅ„ i GynostemmÄ™ oraz umiejÄ™tnoÅ›ci leczenia nakÅ‚uciami, czyli akupunkturÄ™16. W caÅ‚ej historii medycyny orientalnej jest niewiele wzmianek na temat Gynostemmy. Dopiero ostatnio nastÄ…piÅ‚ wyrazny zwrot w zainteresowaniu i zastosowaniu tej roÅ›liny leczniczej. Jest zioÅ‚em stosunkowo sÅ‚abo znanym w Europie, chociaż w Chinach stosowana jest od kilku stuleci. Jej wÅ‚aÅ›ciwoÅ›ci znane byÅ‚y już w XVI w. Popularność naparów zioÅ‚owych z Gynostemmy wpÅ‚ynęła na rozwój jej plantacji. Spotkać jÄ… można także jako dziko rosnÄ…cÄ… i do celów terapeutycznych wÅ‚aÅ›nie taka nadaje siÄ™ najlepiej17. 14 TyszyÅ„ska-Kownacka E., ZioÅ‚a w domu, Wydawnictwo Współczesne, Warszawa 1999, s., 2. 15 http://www.ziololecznictwo.pl 02.09.2006. 16 http://www.zielarnia.pl 02.09.2006. 17 http://www.otes.pl 30.08.2006. Ebook pobrany ze strony http://www.gynostemma.pl 17 Rys 4. Gynostemma pentaphyllum Gynostemma (Å‚ac. Gynostemma pentaphyllum) wystÄ™puje w Chinach, Korei, Japonii i poÅ‚udniowo-wschodniej Azji. Jest wieloletnim, liÅ›ciastym, pnÄ…cym zioÅ‚em. W ramach tego gatunku istnieje 13 odmian. Wszystkie wystÄ™pujÄ… w Azji. W Chinach roÅ›nie 11 odmian, z czego 7 roÅ›nie tylko w Chinach i to wÅ‚asnie one posiadajÄ… zasoby dzikiej Gynostemmy pentaphyllum. RoÅ›nie na dużym obszarze gór Qin Ling i w 15 prowincjach na poÅ‚udnie od Jangcy. Uważa siÄ™, że najwyższej jakoÅ›ci Gynostemma pochodzi znad brzegów rzeki Jangcy (z Regionu Changjiang Gorge), z regionu Shen Nong Jia, z Wu Shan oraz z Xing Dou Shan. Gynostemma jest to pnÄ…cze o piÄ™ciolapczastych liÅ›ciach. Na koÅ„cu Å‚odygi wyrasta najwiÄ™kszy listek. Po jej obu bokach rosnÄ… po dwa mniejsze listki. Gynostemma należy do tej samej rodziny roÅ›lin, co ogórek i melon, jednak nie rodzi jadalnych owoców ani warzyw. Zamiast tego posiada maÅ‚e, ciemne jagody powstajÄ…ce z jasnożółtych kwiatów. Kiedy nasiona kieÅ‚kujÄ…, Gynostemma zazwyczaj wypuszcza, które sÄ… sztywnymi przedÅ‚użeniami korzeni rozrastajÄ…cych siÄ™ pod ziemiÄ… i wytwarzajÄ…cych pÄ™dy nowych roÅ›lin. Obecnie roÅ›lina ta jest uprawiana na skalÄ™ przemysÅ‚owÄ… w caÅ‚ej Azji poÅ‚udniowo-wschodniej. Gynostemma jest najczęściej uprawiana w szklarniach albo pod otwartymi namiotami, ponieważ bezpoÅ›rednie Ebook pobrany ze strony http://www.gynostemma.pl 18 Å›wiatÅ‚o sÅ‚oneczne powoduje zamieranie roÅ›liny. Zbiory majÄ… miejsce póznym latem. Do produkcji preparatów leczniczych używa siÄ™ suszonych liÅ›ci18. Zgodnie z medycynÄ… chiÅ„skÄ… Gynostemma jest lekko gorzka, zimna i wchodzi przez kanaÅ‚y pÅ‚uc i serca. W lecznictwie wykorzystuje siÄ™ korzeÅ„ i nadziemne części roÅ›liny. Podstawowe dziaÅ‚anie lecznicze polega na oczyszczaniu organizmu i usuwaniu toksyn, nawilżaniu pÅ‚uc i pobudzaniu wytwarzania pÅ‚ynów w ciele. Przyspiesza ona oczyszczanie z flegmy. Gynostemma jest wielkim przebojem w zioÅ‚olecznictwie. ZostaÅ‚a przebadana w wielu laboratoriach, a badania wykazaÅ‚y silne wÅ‚aÅ›ciwoÅ›ci regulacyjne, co skutecznie przekÅ‚ada siÄ™ na zrównoważone funkcjonowanie organizmu. Gynostemma zawiera wiele aminokwasów, witamin i minerałów, które sÄ… bardzo ważne dla zdrowia czÅ‚owieka: selen, magnez, cynk, wapÅ„, żelazo, potas, mangan, fosfor i inne. Lista korzyÅ›ci, jakie daje stosowanie zioÅ‚a, a które potwierdziÅ‚y przeprowadzone badania naukowe, może przyprawić o zawrót gÅ‚owy. Gynostemma leczy niemal wszystko, od nadciÅ›nienia tÄ™tniczego po zapalenie oskrzeli. Gynostemma wykazuje dziaÅ‚anie ogólnie odżywcze i wzmacniajÄ…ce organizm. Jest powszechnie używana w leczeniu chorób przewlekÅ‚ych, takich jak: astma, migrena, nerwobóle, nieprawidÅ‚owe dziaÅ‚anie ukÅ‚adó oddechowego i pokarmowego i syndromy wywoÅ‚ane niedoborami pokarmowymi. Jest silnie dziaÅ‚ajÄ…cym przeciwutleniaczem, a badania laboratoryjne wykazaÅ‚y, że może być wykorzystana w leczeniu raka19. Gynostemma drastycznie obniża wszystkie najczÄ™stsze problemy zdrowotne wystÄ™pujÄ…ce we współczesnym Å›wiecie (przyczyny zgonów). Tak, wiÄ™c20: " skutecznie hamuje rozwój nowotworu, " reguluje ciÅ›nienie krwi i poziom cholesterolu, " zwiÄ™ksza wydolność serca (zwiÄ™kszenie objÄ™toÅ›ci minutowej serca bez wzrostu czÄ™stoÅ›ci jego skurczów lub ciÅ›nienia tÄ™tniczego), " leczy uszkodzenia wÄ…troby i zapalenie oskrzeli, " opóznia proces starzenia, " wzmacnia odporność i zapobiega szkodliwemu wpÅ‚ywowi stresu, " likwiduje problemy z zasypianiem i zmniejsza nerwowość, 18 Chan LY., Chiu PY., Lau TK., An in-vitro study of ginsenoside Rb(1)-induced teratogenicity using a whole rat embryo culture model. Human Reproduction, 2003, 18(10), s. 2166-2168. 19 Wodniak M., ZioÅ‚o nieÅ›miertelnoÅ›ci dla zdrowia i na dÅ‚ugowieczność, http://www.semma.strefa.pl 30.08.2006. 20 Tamże. Ebook pobrany ze strony http://www.gynostemma.pl 19 " jest bardzo pomocna w terapiach odchudzajÄ…cych, " zwiÄ™ksza wytrzymaÅ‚ość i skraca okres odnowy organizmu. Stosuje siÄ™ jÄ… również w regulowaniu czynnoÅ›ci organizmu. Jest ona bardzo skutecznym adaptogenem, czyli Å›rodkiem uÅ‚atwiajÄ…cym przystosowanie siÄ™ do sytuacji i przeciwdziaÅ‚ajÄ…cym różnorodnym stresom, dziÄ™ki czemu utrzymuje organizm w stanie równowagi. Reguluje również ciÅ›nienie krwi, zarówno wysokie, jak i niskie. Gynostemma może być także wykorzystywana do obniżania podwyższonego poziomu cholesterolu, który jest niebezpieczny dla zdrowia. Ogólnie Gynostemma wzmacnia ukÅ‚ad odpornoÅ›ciowy i harmonizuje wszystkie funkcje organizmu. Lecznicze dziaÅ‚anie Gynostemmy w Å›wietle badaÅ„ Trudno jest przecenić rolÄ™, jakÄ… odgrywajÄ… w naszym życiu roÅ›liny lecznicze i bogate w witaminy. Organizm czÅ‚owieka nie syntetyzuje wiÄ™kszoÅ›ci witamin, a sÄ… mu one niezbÄ™dne każdego dnia i o każdej porze roku. Mimo znacznych osiÄ…gnięć w chemicznej syntezie wielu preparatów leczniczych oraz w leczeniu antybiotykami, od 30 do 40% preparatów dostarczanych przez przemysÅ‚ farmaceutyczny produkowanych jest z surowca roÅ›linnego. UdziaÅ‚ preparatów pochodzenia roÅ›linnego w leczeniu schorzeÅ„ sercowych, sercowo-naczyniowych, żoÅ‚Ä…dkowo-jelitowych i nerwowych oraz chorób wÄ…troby i nerek wynosi 80 90%. Jak dowiodÅ‚o doÅ›wiadczenie, preparaty sporzÄ…dzone z roÅ›lin sÄ… najbezpieczniejsze i rzadko wywierajÄ… dostrzegalne dziaÅ‚anie uboczne21. Przeprowadzone badania wykazaÅ‚y, iż Gynostemma zawiera ponad 80 różnych gypenozydów. Jest ona najwiÄ™kszym naturalnym zbiorem saponin wystÄ™pujÄ…cym w przyrodzie. Gypenozydy te sÄ… bardzo podobne do ginsenozydów zawartych w Panax Ginseng oraz do eleuterozydów z Radix Acanthopanax (Siberian Ginseng). Cztery saponiny Gynostemmy majÄ… dokÅ‚adnie tÄ™ samÄ… strukturÄ™ chemicznÄ…, jak saponiny żeÅ„-szenia, a budowa 11 kolejnych jest niemalże identyczna. PodobieÅ„stwa te sÄ… tak znaczÄ…ce, że Gynostemma jest obecnie nazywana Å»eÅ„-szeniem poÅ‚udnia 22. 21 Czikow P., Aaptiew J., RoÅ›liny lecznicze i bogate w witaminy, PaÅ„stwowe Wydawnictwo Rolnicze i LeÅ›ne, Warszawa 1983, s. 9. 22 Zhou Z., Tang G., Zhong W., Experimental study on the influence of Gynostemma pentaphyllam [sic] Mak upon point mutation of Ha-ras oncogene in blocking leukoplakia from canceration. [Article in Chinese] Zhonghua Kou Qiang Yi Xue Za Zhi, 2000, 35(2), s. 91 94. Ebook pobrany ze strony http://www.gynostemma.pl 20 Wraz ze wzrostem zainteresowania GynostemmÄ…, przeprowadzono wiele badaÅ„ laboratoryjnych i klinicznych, które miaÅ‚y wykazać skuteczność tej roÅ›liny. Poniżej znajduje siÄ™ streszczenie z tych badaÅ„: " Hipercholesterolemia Wodny ekstrakt Gynostemmy posiada wÅ‚aÅ›ciwoÅ›ci obniżajÄ…ce poziom cholesterolu i trójglicerydów23. W badaniu klinicznym 129 pacjentów podzielono na dwie grupy. Jedna z nich otrzymywaÅ‚a GynostemmÄ™, a druga placebo. Po miesiÄ…cu u pacjentów przyjmujÄ…cych zioÅ‚o stwierdzono istotne statystycznie obniżenie poziomu caÅ‚kowitego cholesterolu i trójglicerydów w porównaniu z grupÄ… kontrolnÄ…. WÅ›ród efektów ubocznych wymieniono: 42 przypadki utraty wagi, 28 przypadków przybrania na masie, 2 przypadki zawrotów gÅ‚owy, 1 przypadek obniżenia apetytu i 4 przypadki powiÄ™kszenia brzucha24. W innym badaniu Å‚Ä…czne podawanie GynostemmÄ™ i Shan Zha (owoc gÅ‚ogu) również obniżyÅ‚o poziom trójglicerydów i cholesterolu25. " PrzeciwdziaÅ‚anie starzeniu Podawanie Gynostemmy wiąże siÄ™ z wydÅ‚użeniem oczekiwanej dÅ‚ugoÅ›ci życia i spowolnieniem starzenia siÄ™ zwierzÄ…t. Przeprowadzono badanie, w którym grupÄ™ starych myszy podzielono na dwie. Po czterech miesiÄ…cach zdechÅ‚y wszystkie myszy w grupie kontrolnej. Natomiast w grupie otrzymujÄ…cej zioÅ‚o ciÄ…gle żyÅ‚o 50% zwierzÄ…t26. W badaniach klinicznych 106 pacjentom podawano GynostemmÄ™ trzy razy dziennie przez okres dwóch miesiÄ™cy. Odnotowano znaczÄ… redukcjÄ™ objawów starzenia siÄ™, takich jak: zmÄ™czenie, brak energii, awersja na zimno, biegunka, osÅ‚abienie pamiÄ™ci, trudnoÅ›ci z utrzymaniem równowagi i bezsenność27. " Bóle gÅ‚owy PięćdziesiÄ™ciu pacjentom cierpiÄ…cym na bóle gÅ‚owy o różnym natężeniu podawano od 30 do 50 gramów Gynostemmy dziennie w postaci herbaty. Ogólna skuteczność terapii wyniosÅ‚a 79,6%28. 23 Practical Applications of Modern Herbal Medicine, 1990, 7(1), s. 42. 24 Hunan Medicine, 1991, 8(5), s. 259. 25 la Cour B, et al. Traditional Chinese medicine in treatment of hyperlipidemia. Journal of Ethnopharmacology. May, 1996, 46(2), s. 125 129. 26 Study of Chinese Patent Medicine, 1988, 10(3), s. 25. 27 Hunan Journal of Medicine and Herbology, 1991, 7(2), s. 56. 28 Chinese Journal of Practical Internal Medicine, 1993, 13(12), s. 725. Ebook pobrany ze strony http://www.gynostemma.pl 21 Chroniczne zapalenie tchawicy W badaniu klinicznym 86 pacjentom cierpiÄ…cym na chroniczne zapalenie tchawicy podawano GynostemmÄ™. CaÅ‚kowite wyzdrowienie odnotowano u 12 pacjentów, częściowÄ… poprawÄ™ u 23 pacjentów, lekkÄ… poprawÄ™ u 45 osób, a brak zmian u 6 pacjentów29. " Chroniczny zanikowy nieżyt żoÅ‚Ä…dka Badaniem objÄ™to 151 pacjentów, którym podawano 10 gramów Gynostemmy trzy razy dziennie przez trzy miesiÄ…ce. Badanie endoskopowe wykazaÅ‚o znaczÄ…cÄ… poprawÄ™ u 28 pacjentów. ÅšredniÄ… poprawÄ™ stwierdzono w 57 przypadkach. U 58 osób nie zaobserwowano zmian. U oÅ›miu pacjentów nastÄ…piÅ‚o pogorszenie. Wskaznik ogólnej skutecznoÅ›ci wyniósÅ‚ 56,26%. Nie zaobserwowano żadnych istotnych efektów ubocznych30. " Choroby wÄ…troby WÅ‚aÅ›ciwoÅ›ci antyoksydacyjne Gynostemmy mogÄ… również chronić wÄ…trobÄ™ przed uszkodzeniami wywoÅ‚anymi przez niektóre leki, chemikalia oraz nadużywanie alkoholu. W badaniu na zwierzÄ™tach Gynostemma hamowaÅ‚a rozwój włóknienia wÄ…troby tworzenie siÄ™ bliznowatych włókien w wÄ…trobie. Ponieważ nieaktywne włókna wypierajÄ… aktywnÄ… tkankÄ™ wÄ…troby, dziaÅ‚anie narzÄ…du stopniowo zamiera wraz ze wzrostem iloÅ›ci włókien31. " Nowotwory Badania laboratoryjne wykazaÅ‚y, że Gynostemma wpÅ‚ywa hamujÄ…co na różne rodzaje komórek nowotworowych żoÅ‚Ä…dka, jamy brzusznej, macicy, wÄ…troby, ust, przeÅ‚yku, trzustki, mózgu, pÅ‚uc, nerek, jÄ™zyka, piersi i skóry. DziaÅ‚anie przeciwnowotworowe zaobserwowano również w kilku doÅ›wiadczeniach na zwierzÄ™tach. U myszy, którym podawano to zioÅ‚o, wzrosÅ‚a przewidywana dÅ‚ugość życia, w porównaniu z grupÄ… kontrolnÄ…32. Ponieważ Gynostemma jest przeciwutleniaczem, może mieć również wÅ‚aÅ›ciwoÅ›ci przeciwrakowe i immunostymulujÄ…ce. Antyoksydanty chroniÄ… komórki ciaÅ‚a przed uszkodzeniami wywoÅ‚anymi procesem utleniania. Utlenianie uwalnia wolne rodniki, które hamujÄ… dziaÅ‚anie ukÅ‚adu odpornoÅ›ciowego. Badania laboratoryjne wykonane na ludzkich komórkach nowotworowych wykazaÅ‚y, że Gynostemma może hamować podziaÅ‚y komórek rakowych. W ten sposób zapobiega lub opóznia rozwój nowotworu oraz przypuszczalnie niszczy istniejÄ…ce guzy nowotworowe33. 29 Hunan Journal of Chinese Medicine, 1993, 9(4), s. 11. 30 Journal of Integrated Chinese and Western Medicine, 1991, 11(12), s. 713. 31 Zhang C., Yang X., Xu L., Immunomodulatory action of the total saponin of Gynostemma pentaphylla, [Article in Chinese] Zhong Xi Yi Jie He Za Zhi, 1990; 10(2), s. 96-70. 32 Modern Study of Traditional Chinese Medicine, vol. IV, 2000, s. 3519 3556. 33 Lin JM., Lin CC., Chiu HF., Yang JJ., Lee SG., Evaluation of the anti-inflammatory and liver-protective effects of anoectochilus formosanus, ganoderma lucidum and gynostemma pentaphyllum in rats. American Ebook pobrany ze strony http://www.gynostemma.pl 22 " Wzmocnienie odpornoÅ›ci Inne badania na modelu zwierzÄ™cym wykazaÅ‚y, że Gynostemma może wspomagać regulacjÄ™ systemu odpornoÅ›ciowego. Podawano jÄ… zwierzÄ™tom z niedoborem odpornoÅ›ci oraz takim, które wykazywaÅ‚y nadmiernÄ… odpowiedz immunologicznÄ…. W obu przypadkach dziaÅ‚anie ukÅ‚adu odpornoÅ›ciowego powróciÅ‚o do normy. Odkryto, że sportowcy przyjmujÄ…cy GynostemmÄ™ zyskujÄ… wiÄ™cej czystej masy mięśniowej niż ci, którzy jej nie przyjmowali. Przypuszczalnie byÅ‚ to wynik wysokiej zawartoÅ›ci saponin w Gynostemmie. Sportowcy zaobserwowali u siebie wzrost apetytu i lepsze przyswajanie pokarmu. W laboratoryjnych badaniach toksycznoÅ›ci ustalono, że LD50 (dawka, która podana jednorazowo powoduje Å›mierć poÅ‚owy badanej populacji zwierzÄ…t. Jest to metoda pomiaru toksycznoÅ›ci badanego materiaÅ‚u) przy podawaniu doustnym ekstraktu z Gynostemmy wynosi 48,94 g/kg. Przy podaniu w postaci wstrzykniÄ™cia dootrzewnowego LD50 wynosi 2,862 g/kg. . Myszom podawano 4 g/kg/dzieÅ„ przez 90 dni. Po tym okresie nie odnotowano, żeby odbiegaÅ‚ od normy jakikolwiek z badanych parametrów krwi, wÄ…troby, nerek, serca ani jÄ…der34. W skÅ‚adzie chemicznym Gynostemmy można wyróżnić gynozydy, ginsenozydy, rutynÄ™ i ombuosidy35. Journal of Chinese Medicine, 1993; 21(1), s. 59 69. 34 New Chinese Medicine, 1988; 20(4), s. 51. 35 Modern Pharmacology of Chinese Herbs, 1997, s. 1227 1228. Ebook pobrany ze strony http://www.gynostemma.pl 23 Stosowanie Gynostemmy Coraz wiÄ™ksze zainteresowanie zioÅ‚ami i lekami pochodzenia roÅ›linnego sprawia, że dziÅ› nie zawsze można kupić, nawet i w specjalistycznych aptekach, te preparaty, które powinny być stale w naszych domowych apteczkach. PrzeciÄ™tnie wartość ziół utrzymuje siÄ™ okoÅ‚o roku. ZioÅ‚a nie powinny być przechowywane w temperaturze przekraczajÄ…cej temperaturÄ™ pokojowÄ… ani w Å›rodowisku wilgotnym, gdyż to obniża ich wartoÅ›ci i wÅ‚aÅ›ciwoÅ›ci lecznicze. Jeżeli proste zioÅ‚a lub mieszanki stosujemy sami, należy pamiÄ™tać o tym, że używania ich nie należy zbytnio przedÅ‚użać (ponad 3 miesiÄ…ce), ponieważ organizm siÄ™ do nich przyzwyczaja i dziaÅ‚anie ich siÄ™ obniża. Przy lekach zioÅ‚owych, podobnie jak przy wszystkich innych, należy siÄ™ trzymać Å›ciÅ›le przepisów ich przyjmowania. Istotna jest tu w równej mierze ilość, jak i czas przyjmowania (przed, po, czy w trakcie posiÅ‚ków, przed snem itp.)36. ZioÅ‚a przeznaczone do naparów lub odwarów przyrzÄ…dza siÄ™ w naczyniach porcelanowych lub szklanych, a nie aluminiowych. Dobrze jest do tego celu użyć termosu, w którym temperatura parzenia jest utrzymana przez caÅ‚y czas prawie na jednym poziomie. Naparów i odwarów nie należy pić ani zbyt gorÄ…cych, ani zimnych tylko ciepÅ‚e i w dawkach Å›ciÅ›le okreÅ›lonych37. Zazwyczaj, przygotowujÄ…c herbatki zioÅ‚owe i wyciÄ…gi napeÅ‚niamy czajniczek Å›wieżymi lub suszonymi liśćmi, kwiatami, ugniecionymi nasionami, korÄ… lub korzeniami i zalewamy je gotujÄ…cÄ… wodÄ…. Napar pozostawiamy do zaparzenia na 5 minut. Używamy 1 Å‚yżeczki do herbaty suszonych ziół lub jednÄ… Å›wieżą gaÅ‚Ä…zkÄ™ z 6 9 listkami na filiżankÄ™. Przecedzamy przed podaniem do spożycia38. Dzienna racja nie powinna przekraczać 25 g ziół na pół litra wody. Dzieciom oraz osobom starszym i osÅ‚abionym, należy podawać poÅ‚owÄ™ tej dawki. ZioÅ‚a przyjmuje siÄ™ zazwyczaj trzy razy dziennie. Jeżeli nie mamy specjalnych zaleceÅ„, pamiÄ™tajmy, że zioÅ‚a pobudzajÄ…ce apetyt i proces trawienia przyjmujemy przed jedzeniem, natomiast silnie dziaÅ‚ajÄ…ce i podrażniajÄ…ce przewód pokarmowy po posiÅ‚kach, a zioÅ‚a wykrztuÅ›ne miÄ™dzy posiÅ‚kami39. Do niektórych ziół napotnych lub zbyt gorzkich (pioÅ‚un) możemy dodać odrobinÄ™ naturalnego miodu pszczelego, który nie tylko Å‚agodzi nieprzyjemny smak, ale ma również dziaÅ‚anie lecznicze. 36 TyszyÅ„ska-Kownacka E., ZioÅ‚a& , op. cit., s., 9. 37 Tamże, s. 9. 38 http://www.ziololecznictwo.pl 02.09.2006. 39 http://www.poradnia.pl 02.09.2006. Ebook pobrany ze strony http://www.gynostemma.pl 24 Musimy jednak wiedzieć, że bez wzglÄ™du na to, czy zioÅ‚a stosujemy doustnie czy zewnÄ™trznie, zawsze musimy stosować siÄ™ do zaleceÅ„ lekarza albo przepisów znajdujÄ…cych siÄ™ na opakowaniu. ZioÅ‚a, chociaż dziaÅ‚ajÄ… Å‚agodniej niż preparaty chemiczne, nadużywane lub stosowane niezgodnie z przepisem, mogÄ… być toksyczne i wrÄ™cz szkodliwe. Napar zioÅ‚owy z Gynostemmy sporzÄ…dzamy podobnie jak najzwyklejszÄ… herbatÄ™, którÄ… przygotowujemy kilka razy dziennie. Dlatego też napar bywa czÄ™sto nazywany wÅ‚aÅ›nie herbatkÄ… zioÅ‚owÄ…. Aby jÄ… zrobić, 3 gramy Gynostemmy zalewamy 1 szklankÄ… wrzÄ…cej wody. Pozostawiamy pod przykryciem na 30 minut. Napar z Gynostemmy pijemy 3 razy dziennie po 1 szklance. Do sporzÄ…dzania naparów przydatne sÄ… specjalne kubeczki z przykrywkÄ…40. W badaniach przeprowadzonych na ludziach w celu obniżenia cholesterolu zazwyczaj stosowano dawkÄ™ 30 mg ekstraktu z Gynostemmy dziennie, przyjmowanej w trzech porcjach po 10 mg. W leczeniu innych przypadków zalecane dawki dzienne wahajÄ… siÄ™ od okoÅ‚o 20 mg do ponad 150 mg41. Normalna dawka dzienna dla osób dorosÅ‚ych wynosi 5 12 gramów roÅ›liny w postaci wywaru i 0,75 do 1 grama w proszku. Z przeprowadzonych badaÅ„ wynika, że Gynostemma jest relatywnie bezpiecznym zioÅ‚em. Odnotowano Å‚agodne dziaÅ‚ania niepożądane, takie jak: zmÄ™czenie, ospaÅ‚ość, uczucie Å›cisku w piersiach, suchość w nosie, suchość w gardle, wzrost tÄ™tna oraz wysypka. Sporadycznie podczas stosowania Gynostemmy mogÄ… wystÄ…pić nastÄ™pujÄ…ce objawy kliniczne: wymioty lub mdÅ‚oÅ›ci poÅ‚Ä…czone z wydzielaniem Å›liny, skrócenie oddechu i przekrwienie klatki piersiowej. Odnotowano również wzrost czÄ™stotliwoÅ›ci ruchów jelit. Inne skutki uboczne nie sÄ… znane. Ponieważ jednak liczba badaÅ„ naukowych przeprowadzonych z udziaÅ‚em ludzi jest stosunkowo maÅ‚a, być może nie odkryto wszystkich mogÄ…cych wystÄ…pić skutków ubocznych. JeÅ›li podczas stosowania Gynostemmy doÅ›wiadczysz niewyjaÅ›nionych skutków ubocznych, przerwij spożywanie zioÅ‚a i skontaktuj siÄ™ z lekarzem lub farmaceutÄ…. Kobiety w ciąży powinny unikać stosowania Gynostemmy, ponieważ badania na zwierzÄ™tach wykazaÅ‚y defekty u nowo narodzonych zwierzÄ…t. Zaleca siÄ™, aby maÅ‚e dzieci i kobiety karmiÄ…ce piersiÄ… również unikaÅ‚y spożywania tej roÅ›liny, ponieważ bardzo maÅ‚o wiadomo o skutkach jej dÅ‚ugotrwaÅ‚ego stosowania42. 40 http://www.poradnia.pl 02.09.2006. 41 Chen JC., Tsai CC., Chen LD., Chen HH., Wang WC., Therapeutic effect of gypenoside on chronic liver injury and fibrosis induced by CCl4 in rats. American Journal of Chinese Medicine, 2000; 28(2), s. 175 185. 42 Francis G., Kerem Z., Makkar HP., Becker K., The biological action of saponins in animal systems: a review, British Journal of Nutrition, 2002; 88(6), s. 587 605. Ebook pobrany ze strony http://www.gynostemma.pl 25 PrzeciwpÅ‚ytkowe wÅ‚aÅ›ciwoÅ›ci Gynostemmy mogÄ… zwiÄ™kszać ryzyko niekontrolowanego krwawienia, jeÅ›li podaje siÄ™ jÄ… jednoczeÅ›nie z niektórymi lekami czy zioÅ‚ami zmniejszajÄ…cymi krzepliwość krwi. Przyjmowanie Gynostemmy może również znosić dziaÅ‚anie leków, które zapobiegajÄ… odrzuceniu organów po transplantacji. Wykazano, że Gynostemma powoduje wzrost czasu potrzebnego do krzepniÄ™cia krwi. JeÅ›li przyjmuje siÄ™ jÄ… Å‚Ä…cznie z lekami przeciwpÅ‚ytkowymi (zawierajÄ…cymi Plavix and Ticlid) i antykoagulantami (zawierajÄ…cymi heparynÄ™ i warfarynÄ™), może to spowodować wzmocnienie dziaÅ‚ania leków. Skutkiem tego może być niekontrolowane krwawienie. Ze wzglÄ™du na to, że Gynostemma wzmacnia ukÅ‚ad odpornoÅ›ciowy może znosić dziaÅ‚anie leków przyjmowanych jako supresory ukÅ‚adu odpornoÅ›ciowego. Takie leki sÄ… podawane na przykÅ‚ad po przeszczepach. Przyjmowanie Gynostemmy nie jest zalecane podczas stosowania takich leków, jak43: " azathioprine (Imuran) , " CellCept , " cyclosporine (Neoral, Sandimmune) , " Prograf , " Rapamune, " Zenapak. Gynostemma może również utrudniać krzepniÄ™cie krwi po zranieniu. Aspiryna również opóznia krzepniÄ™cie, dlatego nie należy przyjmować obu preparatów w tym samym czasie. Teoretycznie przyjmowanie Gynostemmy wraz z innymi zioÅ‚ami obniżajÄ…cymi krzepliwość krwi może wywoÅ‚ać krwawienie. Najpopularniejsze zioÅ‚a hamujÄ…ce krzepniÄ™cie krwi to44: " danshen, " dzarci pazur (hakoroÅ› rozesÅ‚ana), " eleuthero, " czosnek, " imbir (w dużych iloÅ›ciach), " miÅ‚orzÄ…b japoÅ„ski, 43 Lin CC., Huang PC., Lin JM., Antioxidant and hepatoprotective effects of Anoectochilus formosanus and Gynostemma pentaphyllum. American Journal of Chinese Medicine, 2000; 28(1), s. 87 96. 44 Tan H., Liu ZL., Liu MJ., Antithrombotic effect of Gynostemma pentaphyllum. [Article in Chinese] Zhingguo Zhong Xi Yi Jie He Za Zhi 1993; 13(5), s. 278 280. Ebook pobrany ze strony http://www.gynostemma.pl 26 " kasztanowiec, kasztan, " żeÅ„-szeÅ„, " papaja. Interakcje pomiÄ™dzy niektórymi zioÅ‚ami i lekami mogÄ… być poważne, miÄ™dzy innymi natomiast Å‚agodne. NajlepszÄ… metodÄ… na unikniÄ™cie szkodliwych interakcji jest poinformowanie lekarza lub farmaceuty o wszystkich aktualnie przyjmowanych preparatach leczniczych, Å‚Ä…cznie z tymi dostÄ™pnymi w wolnej sprzedaży, jak witaminy czy zioÅ‚a. 3. TO JUÅ» NIESTETY KONIEC Mam nadziejÄ™, iż czytajÄ…c ten raport, zdaÅ‚eÅ› sobie sprawÄ™, Czytelniku, że to Ty jesteÅ› odpowiedzialny za swoje zdrowie. Jeżeli jesteÅ› zdrowy, to Twoja zasÅ‚uga. Jeżeli narzekasz na swoje zdrowie, to tylko i wyÅ‚Ä…cznie Twoja wina, że nie żyjesz w zgodzie z naturÄ… i nie umiesz czerpać korzyÅ›ci z jej dobrodziejstw. Najwyższy czas to zmienić i tak jak dÅ‚ugowieczni ChiÅ„czycy cieszyć siÄ™ zdrowiem i witalnoÅ›ciÄ…. Może i Ty niedÅ‚ugo zabronisz Å›piewać sobie 100 lat& Drogi Czytelniku, zapoznaÅ‚eÅ› siÄ™ już z tym, co ja mam ci do przekazania. Teraz powinieneÅ› zacząć dziaÅ‚ać, ponieważ im wczeÅ›niej zaczniesz myÅ›leć o zdrowiu i im wczeÅ›niej zaczniesz o nie dbać, tym masz wiÄ™ksze szanse, iż dożyjesz 150 lat i tego wÅ‚aÅ›nie Ci szczerze życzÄ™. Co daÅ‚ Ci mój raport? Otóż wiesz już, że Gynostemma wykazuje nastÄ™pujÄ…ce efekty zdrowotne: spowalnia starzenie i zapobiega niedorozwojowi umysÅ‚owemu w każdym wieku, a szczególnie zapobiega starczej zgrzybiaÅ‚oÅ›ci, usuwa zmÄ™czenie, powoduje wzrost wigoru, redukuje niedobór tlenu na dużych wysokoÅ›ciach oraz polepsza trawienie, wzmacnia umysÅ‚ i poprawia funkcje seksualne. Istnieje przekonanie, że pomaga uspokoić nerwy i uÅ›mierza ból. Ogólnie Gynostemma wzmacnia ukÅ‚ad odpornoÅ›ciowy i harmonizuje wszystkie funkcje organizmu. Poprawia stan zdrowia i silnie przeciwdziaÅ‚a zmÄ™czeniu. Jest używana jako lek na bardzo wiele schorzeÅ„. Gynostemma drastycznie obniża wszystkie najczÄ™stsze problemy zdrowotne, wystÄ™pujÄ…ce we współczesnym Å›wiecie, a wiÄ™c leczy i zapobiega chorobom serca i ukÅ‚adu krążenia, nowotworom, chorobom pÅ‚uc, chorobom wÄ…troby, jak również chroni DNA przed uszkodzeniami. StaÅ‚e używanie Gynostemmy ma wysoce ochronne dziaÅ‚anie, ponieważ Ebook pobrany ze strony http://www.gynostemma.pl 27 wzmacnia pojemność adaptacyjnÄ… organizmu na wszystkich poziomach jego funkcjonowania. GynostemmÄ™ tubylcy nazywajÄ… czarodziejskÄ… trawÄ… , trawÄ…, dziÄ™ki której sÄ… odporni na wiele chorób i dziÄ™ki której sÄ… dÅ‚ugowieczni. A wiÄ™c już i Ty wiesz, w czym tkwi ich sekret dÅ‚ugowiecznoÅ›ci. Teraz tylko pozostaÅ‚o Ci zadać sobie pytanie: Ile lat chciaÅ‚byÅ› żyć w zdrowiu?. Odpowiedz jest oczywista, a żeby to osiÄ…gnąć zacznij dziaÅ‚ać już dziÅ›. PrzyÅ›lij ten raport wszystkim osobom, które znasz, lubisz i szanujesz, na których zdrowiu Ci zależy. Zastanów siÄ™, kogo z Twoich znajomych może zainteresować ten raport. Ciebie To nic nie kosztuje tylko kilka kliknięć myszkÄ…, a bliskie Ci osoby mogÄ… zyskać o wiele lepsze zdrowie i samopoczucie. RozeÅ›lij ten raport teraz, kiedy o tym pamiÄ™tasz. BIBLIOGRAFIA I Publikacje książkowe i artykuÅ‚y 1. Chan LY., Chiu PY., Lau T., An in-vitro study of ginsenoside Rb(1)-induced teratogenicity using a whole rat embryo culture model. Human Reproduction, 2003. 2. Chen JC., Tsai CC., Chen LD., Chen HH., Wang WC., Therapeutic effect of gypenoside on chronic liver injury and fibrosis induced by CCl4 in rats. American Journal of Chinese Medicine. 2000. 3. Chinese Journal of Practical Internal Medicine, 1993. 4. Czikow P., Aaptiew J., RoÅ›liny lecznicze i bogate w witaminy, PaÅ„stwowe Wydawnictwo Rolnicze i LeÅ›ne, Warszawa 1983. 5. Francis G., Kerem Z., Makkar HP., Becker K., The biological action of saponins in animal systems: a review. British Journal of Nutrition. 2002. 6. Hunan Journal of Chinese Medicine, 1993. 7. Hunan Journal of Medicine and Herbology, 1991. 8. Hunan Medicine, 1991. Ebook pobrany ze strony http://www.gynostemma.pl 28 9. Journal of Integrated Chinese and Western Medicine, 1991. 10. la Cour B., et al., Traditional Chinese medicine in treatment of hyperlipidemia. Journal of Ethnopharmacology May, 1996. 11. Lin CC., Huang PC., Lin JM., Antioxidant and hepatoprotective effects of Anoectochilus formosanus and Gynostemma pentaphyllum. American Journal of Chinese Medicine, 2000. 12. Lin JM., Lin CC., Chiu HF., Yang JJ., Lee SG., Evaluation of the anti-inflammatory and liver-protective effects of anoectochilus formosanus, ganoderma lucidum and gynostemma pentaphyllum in rats. American Journal of Chinese Medicine, 1993. 13. Modern Pharmacology of Chinese Herbs, 1997. 14. Modern Study of Traditional Chinese Medicine, vol. IV, 2000. 15. New Chinese Medicine, 1988. 16. Practical Applications of Modern Herbal Medicine, 1990. 17. Przybylak Z., Tajemnice zdrowego i naturalnego życia, Fundacja Bioekologiczna Domena, Bydgoszcz 1990. 18. Study of Chinese Patent Medicine,1988. 19. Tan H., Liu ZL., Liu MJ., Antithrombotic effect of Gynostemma pentaphyllum. [Article in Chinese] Zhingguo Zhong Xi Yi Jie He Za Zhi, 1993. 20. Tombak M., Czy można żyć 150 lat, Firma KsiÄ™garska Serwis Sp. zo.o., Aódz 2005. 21. Tombak M., Droga do zdrowia, Firma KsiÄ™garska Serwis Sp. zo.o., Aódz 2005. 22. TyszyÅ„ska-Kownacka E., ZioÅ‚a w domu, Wydawnictwo Współczesne, Warszawa 1999. 23. Zhang C., Yang X., Xu L., Immunomodulatory action of the total saponin of Gynostemma pentaphylla. [Article in Chinese] Zhong Xi Yi Jie He Za Zhi, 1990. 24. Zhou Z, Tang G, Zhong W., Experimental study on the influence of Gynostemma pentaphyllam [sic] Mak upon point mutation of Ha-ras oncogene in blocking leukoplakia from canceration. [Article in Chinese] Zhonghua Kou Qiang Yi Xue Za ZHP, 2000. 25. Zhou Z., Wang Y., Zhou Y., Zhang S., Effect of gynostemma pentaphyllum, Chinese Medical Journal (English Edition), 1998. Ebook pobrany ze strony http://www.gynostemma.pl 29 II Inne zródÅ‚a informacji strony internetowe 26. ChiÅ„skie centra dÅ‚ugowiecznoÅ›ci, http://polish.cri.cn/220/2006/09/11/ 2@47759.htm 27. http://www.otes.pl 28. http://www.poradnia.pl 29. http://www.zielarnia.pl 30. http://www.ziololecznictwo.pl 31. Stulatki w Chinach, http://polish.cri.cn/220/2006/09/12/2@47856.htm z 32. TrawiÅ„ska M., Czerpiemy zdrowie z natury i kuchni innych narodów, http://www.kafeteteria.pl 33. Wodniak M., ZioÅ‚o nieÅ›miertelnoÅ›ci dla zdrowia i na dÅ‚ugowieczność, http://www.semma.strefa.pl SPIS RYSUNKÓW Rys 1. Liu Yian żyjÄ…ca 117 lat .& & & & & & & & & & & & & & .................... 9 Rys 2. Xu Xiaochun żyjÄ…cy 102 lata & & & & & & & & & & & & & & & & & 11 Rys 3. Mieszkaniec Rugao prowincji Jiangsu stulatek Qin Ruxing........................ 13 Rys 4. Gynostemma pentaphyllum& & & & & & & & & & & & & & & & & ...... 17 SPIS TABEL Tabela 1. Liczba stulatków w badanych miastach& & & & & & & & & & & & ... 12 Ebook pobrany ze strony http://www.gynostemma.pl