Zdjęcie0213 (3)

i

\aCK

s

flijp

20. UKŁAD ROZRODCZY ZENSK!

Skiada się z parzystych gonad (jąjników) oraz dróg rodnych, z których tylko początkowy odcinek jest parzysty (jąjowody), a pozostałe (macica, pochwa) są pojedyncze. Układ ten uzupełniają narządy płciowe zewnętrzne (wargi sromowe, łechtaczką, gruczoły przedsionkowe), a czynnościowo związane są z nim loiysko oraz gruczoł mlekowy.

|J| Silił \/

I    \

Pokryty jest jednowarstwowym płaskim Hub niskim sześciennym) nabłonkiem powierzchniowym, pod którym znąjditfą się Pasma włókien kolagennwycRTprzpz analogię z gonadą męską nazywane torebka biaława. Na przekroju przez jajnik można wyróżnić.strefę korową finaczei^część miąższową! oraz nieostro od nięj odgraniczoną I strefę nizenną- Strefa korowa zawiera pęcherzyki jąjnikowe w różnych si^iaeh rnz- I woju oraz ich twory pochodne, natomiast w części rdzenne! lokalizują się yezrte na-czynia krwionośne. __

20.1.1. Pęcherzyki jajnikowe 5

20.1. Jajnik

łJ!.

Pęcherą^k jajnikowy jest to komórka jajowa wraz z jęj osłonkami. .Osłonki Pęcherzyka orfiraniająjcornórkę jajową, pośredniczą w jej odżywianiu i poprzez wydzielanie odpowiednich hormonów stwarzają warunki dla iei dojrzewania. W zależności od fazy rozwojowej wyróżnia się kilka form pęcherzyków jąjnikowych.

20.1.1.1. Pęcherzyki za wiązkowe. Reprezentują najmłodsza i najliczniejszą ge- ¹ neraęję pęcherzyków jajnikowych, które jako jedyne obecne są przed okresem dojrzałości płciowej Są to twory kuliste, wielkości 30-40 pm, składające się z oocytu pierwszego rzędu oraz jednej warstwy otaczających go płaskich komórek pęcherzykowych o charakterze nabłonka, spoczywających na blaszce póSstawheJ.

l

*

Oocyt zatrzymany jest na etapie profazy (póżngyrTdrnrotenul1 podziału redukcyjnego. Dzięki temu oocyt może korzystać z uprzednio podwojonego garnituru genów, co umożliwia jego wzrost do rozmiarów zflaćzrile^reówyżźzaiącycn przeciętne komór-ki. Jądro oocytu półóżonejest ruecojBkscęnoycznie, a w jego bezpośrednimsąsiedz-twie dostrzega się skupisko organelli (mitochottdrłów, rybosomów, cystern siateczki) oraz materiałów zapasowych (glikogenu, lipidów, białek). O ile jllikogeńTUpidy~za-wieszone sąwolno'w cytoplazmie, o tyle białka w większości zmagazynowane są w ob-• rębie błoniastych pęcherzyków wczesnych endosomów, do których dostały się na dro-dze endocytozy przy udziaie receptorów (p. rozdz. 1.7). Szczególną cechę oocytów stanowi nagromadzenie w ich cytoplazmie różnych typ6v7~mKhA, aźTęld czemu po zapłodnieniu synteza białek może być uruchomiona natychmiast, bez poprzedzającą] transkrypcji Zabezpieczenie tych mRNA przed przedwczesną translacją polega na ich

—

związaniu z unikalnymi, niskocząsteczkowymi białkami, które przejściowo upaktiwifi i    łańcuchy mBNA, na podobieństwo histonów jądrowych. W nrikroskopteefeic*

tronowym obserwuje się charakte^^czne dla oocytu TłtasŁfa j?ierfctemow3te, stanowiące zwielokrotnione fragmenty otoczki jądrowej przemieszczone do cyfcpLazmy.

Pęcherzyki zawiązkowe zlokalizowane są pod samą powierzchnią jajnika I zwykle skupiają się w grupy.

20.1.1.2.    Pęcherzyki pierwotne. Stanowią naętępne stadujm. rozwoju pęcherzy-kówjajnikowych. Są większę,od_p oprzędnich iznajdująsię wgębszycKrejónach jajnika.

Powiększenie rozmiarów pęcherzyka pierwotnego wynika zarówno ze wzrostu oocytu, jak i otaczających go komórek. W trakcie powiększania się oocytu organelle^kupione w pobliżu jądra zostąją rozprowadzone w całej cytoplazmie. Podążające w 0R0-Eże błony komórKOwei lizósomy przekształca sle w tzw.

Komórki pęcherzykowe przyjmują najpierw kształt szegcjgna&a później walcowaty.]

20.1.1.3.    Pęcherzyki wzrastające bezjamiste (lub po prostu pęcherzyki wzra-stające). Zawdzięczają swoje rozmiary przede wszystkim namnażanh« ^Omó^ek pęcherzykowych, które stopniowo-wytwarzają kilka warstw. Odpowiednio do tego wyróżnia s je pęcherzyki jednowarstwowe i wielowarstwowe.

Na granicy oocytu i komórek pęcherzykowych pojawia się bezstrukturalna osłonka przejrzysta (zona pellucida), stanowiąca produkt wydzielrdcży oSgytST Glflco-proteldy WeRodźące wjej słaad, oznaczane ZP-1, ZP-2 i ZP-3 (od zona pellucida) uczestniczą w zjawisku wtórnego bloKB przeciwko Dollkp^FinttT^ ZP-3 stanowi ponadto receptor dla białka błonowego główki plemnika. Otoczkę przezroczystą przebijają

Ryc. 20.1. Pęcherzyki jąjnikowe w różnych stadiach rozwoju i Inne struktury jajnika; 1 - pęcherzyki zamąz-kowe, 2-3 - pęcherzyki wzrastające bezjainiste. 4-5 - pęcherzyki wzrastające Jamiste. 6 - pęcherzyk Gra-ib, 7 — pęcherzyk Graafa w momencie owulaęji, 8— ciałko żółte, 9 — daiko białawe, 10 - pęcherzyk atrezyj-ny, 11 - naczynia krwionośne części rdzennej jajnika