Zdjęcie0265 (3)

Dojrzały pęcherzyk jajnikowy (fo/lieulus ovaricus malunw, pęcherzyk Grania) przekracza zazwyczaj średnicę I cin. Jego środkową część zajmuje jama pęcher/.ykn, wypełniona płynem pęcherzykowym. Janię otacza ściana pęcherzyka, zbudowana z trzech warstw:

1)    warstwy ziarnistej, leżącej na błonie podstawnej;

2)    warstwy wewnętrznej osłonki pęcherzyka;

3)    wnrsliry zewnętrznej osłonki pęclicrzyka.

Owocyl otoczony jest komórkami ziarnistymi (ryc. 24.3 i ryc. 24.4).

W miejscu jego występowania la warstwa jest gruba i wystaje do światła jamy w postaci wzgórka jajunośnego (cumiilus oophonts). We wzgórku jest owocyl IT rzędu (tuż przed owulacjij), otoczony osłonką przejrzystą, nu zewnątrz której znajduje się kilka warstw komórek ziarnistych tworzących wieniec promienisty [cortmu rtulinla). Jama pęclicrzyka jest wysłana warstwą ziarnistą składającą się / (> 12 warstw komórek ziarnistych, które leżą na błonie podstawnej. Na zewnątrz ud błony podstawnej znajduje się lącznoUcankowa warsLwa wewnętrzna i zewnętrzna osłonki pęcherzyka.

Na krótko przed owulacją następuje zakończenie mejozy I i wytworzenie owocytu II rzędu, zahamowanego w inelafnzie mejozy II, oraz ciałka kierunkowego I.

Czynności pęcherzyku jajnikowego i estrogeny

Czynności pęcherzykn jajnikowego. Wzrastające i dojrzale pęcherzyki jajnikowe pełnią następujące funkcje:

1)    dojrzewają w nich owocyty II rzędu, zdolne do zapłodnienia;

2)    uwalniają i Wydzielają żeńskie hormony płciowe — estrogeny oraz hormony regulujące (inhibina I⁷, honnony blokujące i stymulujące receptory dla LII).

Wc wzrastających pęcherzykach owocyty I rzędu zwiększają swoją objętość (średnica zwiększa się z. ok. 40 do ok. 80 pin), rozbudowują struktury cyloplaziiialycznc oraz wytwarzają ziarna korowe, które zawierają substancje zapobiegające polispermii, Ij. ponownemu zapłodnieniu lego samego owocytu II rzędu. W dojrzałym pęcherzyku dopełnia sięmejoza I i owocyty II rzędu osiągają melafazę drugiego podziału mejolycznego, w której zostają zahamowane (ryc. 24 .tg!

Komórki warstwy wewnętrznej osłonki pęcherzyka syntetyzują i uwalniają testosteron, który przechodzi do komórek ziarnistych i tu ulega konwersji do |7-|l-csiriuliolu, tj. jednego z wielu estrogenów, który jest uwalniany do płynu l>ęcher/.ykowego i tło krwi.

Itstrogruy są żeńskimi hormonami płciowymi, które pobudzają rozwój jajników w zyau płodowym, wykształcają i podtrzymują istnienie drugorzędo-wycli cech płciowych kobiety, regulują cyk) miesiączkowy (menstruacyjny), /.idcutylikowaiin ponad 30 estrogenów, ale tylko estradiol, estron, estriol i 2-hydroksycalron występują w większych stężeniach odgrywających roję czynnościową. Najbardziej aktywnym estrogenem jest estradiol.

Iestrogeny są uwalniane głównie przez komórki ziarniste |>ęcherzyków jajnikowych (i w niniejszym stopniu przez komórki śródmiąższowe jajnika — patrz

4K6

niżej), a w czasie ciąży przez komórki syncyliolrofoblustu kosmówM Niewielkie ich ilości uwalniają komórki podporowe kanalików nasiennych jądra oraz komórki warstwy siatkowatej kory nadnercza. '

Estrogeny odgrywają także rolę_rw procesie kształtowania stereotypu zachowania chłopięcego (a nie dziewczęcego) oraz przyczyniają się do zwiększania liczby połączeń między komórkami nerwowymi u płodów płci męskiej (n żeńskiej).

We krwi płodów i noworodków znajduje się a-fcloproleiiiii - I milko płodowe — wiążące estrogeny. Wiążąc estrogeny, białko lo nic dopuszcza estrogenów płodów żeńskich do wiązania się z receptorami w komórkncłi nerwowych U płodów męskich testosteron (nic jest wiązany przez a-felroprolcinę) wnika do komórek nerwowych, gdzie ulega konwersji do estrogenów, które się wiążą mi micjscat | ich receptorami .}

Powoduje ló:

1)    ukształtowanie stereotypu zachowania chłopięcego (przez estrogeny);

2)    przerost (hiperlrofię) komórek nerwowych, co prowadzi do /większemu liczby połączeń między komórkami nerwowymi,, h zatem także zwiększeniu liczby komórek nerwowych .przeżywających'"(także w korze mózgu).

O w ul tuja

Owulacja (oyulatio), czyli jajeczkawanie, jest aktem wydalenia z dojrzałego pęcherzyka jajnikowego owocytu II rzędu, otoczonego osłonką przejrzystą i komórkami ziarnistymi wieńcu promienistego. Owocyl II rzędu, czyli komóika jajowa golowa dó zapłodnienia, jest dużą komórką o średnicy ok. ICM) pm. Jej cytoplazma (nazywana niekiedy owoplazmą) zawiera w pobliżu błony komór- -kowej liczne ziarnu korowe. W pozycji mimośrodkowej znajdują się chromosomy zaliamowanej metafazy mejozy II. Między błoną komórkową, a osłonką przejrzystą znajduje się ciałko kierunk.oiYC 1

Owulacja pojawia się cyklicznie Id dnia cyklu jajnikowego, trwającego 2K (hii. . Niekiedy owuluje więcej niż jeden owocyl z kilku dojrzałych pęcherzyków jajnikowych. Może to prowadzić do ciąży mnogiej.

• Owulacja jest poprzedzana znacznym zwiększeniem stężenia Lłł we kiwi Zwiększa się również ciśnienie płynu wewnątrz jamy pęclicrzyka. Doprowadza to do ścicńczenia błony białawej i podstawnej pokrywających pęcherzyk Pod wpływem uwalnianych in silu prostaglandyii naczyniu krwionośne ‘ściany pęcherzyka obkurczają się, co powodiije miejscowe niedokrwienie i /.blednięcip — powstaje mneula pellncido (plamka jasna).

Hormon luleinizujący działa za pośrednictwem układu - - cyk la za ndchylano-wa-cAMP-kinazn A. KJnaza A uaktywnia aktywator plii/jniiiogcim (hydro-łazn), który odcina z (ł-globiny (plazininogciui) polipcplyd— pla/.tninę (iimir hydrolaza). Plazioinn uczynnia kolugcnnzę, a la rozkłada kolagen ściany pęcherzyka. W konsekwencji ściana pęclicrzyka pęka, 1 owocyl łl rzędu la/cm z innymi komórkami wieńca promienislęgo wydostaje ęję na zcwnąlr/. jajnika (owulacja). Trwa lo zwykle ł—•2.rnio. W tym czasie strzępki jajowodu okrywają tę część powierzchni jajnika, w której zachodzi owulacja, i przechwytują owocyt. który dostaje się do jajowodu, g

m