3582323117

WSTĘP DO LITERATUROZNAWSTWA POJĘCIE LITERATURY

•    Według Arystotelesa literatura była sposobem odtwarzania rzeczywistości. Każdy opis świata rzeczywistego tworzył świat analogiczny. Język i rzeczywistość to dwie odmienne płaszczyzny

•    Istnieją pojęcia, słowa, wyrażenia, które nie mają odniesienia w rzeczywistości, np. miłość, wolność itp.

•    Zasada mimesis (imitatio) to naśladowanie rzeczywistości. Literatura nie jest rzeczywistością samą w sobie.

•    Literatura opisuje ogóły, uniwersalne prawdy o człowieku. Opisywaniem konkretnych, szczegółowych sytuacji, faktów zajmuje się historia.

•    Z zasadą imitacji zerwano w wieku XIX (Rewolucja Francuska). Od tej pory literatura miała zajmować się tym, co niezwykłe, jednostkowe, oryginalne.

•    W wieku XX dominowało przekonanie, że literatura jest "chwytem językowym", grą słów i zabawą językiem. To właśnie słowo jest podstawową materią literatury. Operowanie stawem stało się ważniejsze od tworzenia alternatywnych światów czy prowadzenia wielkich dysput religijnych. Dezautomatyzacja języka (formaliści rosyjscy), futuryzm, dadaizm (awangardy zachodnie).

JĘZYK

•    Według Ferdynanda de Saussure'a - wybitnego językoznawcy, autora m. in. "Kursu językoznawstwa ogólnego" - biblii językoznawstwa, język to:

a LANGUAGE - sposób porozumiewania się b LANGUE - system znaków, reguły gramatyczne, słownik c PAROLE - aktualizacja systemu

•    O charakterze wypowiedzi decydują język i czynniki zewnętrzne.

DYSKURS

•    Dyskurs to kontekstualizacja mowy. "Ja" mówi do kogoś w konkretnym celu, na konkretny temat, konkretne są również czas i miejsce wypowiedzi. Pojęcie dyskursu wprowadził E. Beneviste.

ZNAK

•    Znak(gr. semeion - objawy, symptom) to zjawisko kulturowe, umowne, przedstawienie czegoś.

•    Każdy znak jest:

a ARBITRALNY - nie ma związku między znakiem a jego odniesieniem b LINEARNY - ukierunkowany c SEKRETNY - każdy znak różni się od innego znaku • Wg. F. de Saussurea język jest systemem różnic. Tożsamość znaku wynika z jego odmienności względem innych znaków. Cokolwiek zostanie przedstawione w jakimś języku, za pomocą znaków, traci kontakt z rzeczywistością.

ZNAK:

•    SIGNIFIANT - forma akustyczna i graficzna znaku

•    SIGNIFIE-treść znaku

FUNKCJE JĘZYKOWE ZNAKU

a REFERENCYJNA - odnosi się do kontekstu b EKSPRESYWNA - wyrażanie samego siebie

c IMPRESYWNA - nakierowana na odbiorcę w celu wywołania emocji, zachowań d FATYCZNA - nawiązanie i podtrzymywanie kontaktu e METAJĘZYCZNA - wyjaśnienie funkcjonowania języka za pomocą metajęzyka